Το νόημα του Μυστικού Δείπνου είναι οι δύο όψεις της αγάπης, η χαρά και η λύπη, το φως και το σκοτάδι. Η αγάπη του Χριστού προς τους μαθητές του και τον άνθρωπο φέρνει τη λύτρωση από τα πάθη. Η αγάπη όμως του Ιούδα προς τα τριάκοντα αργύρια είναι καταστροφική και τον οδηγεί από το φως στο σκοτάδι.
Οι εκ διαμέτρου αντίθετες εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής που μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο από τη σωτηρία στο θάνατο και το αντίθετο, ανάλογα με τις επιλογές του, είναι το μήνυμα που στέλνει ο Μυστικός Δείπνος.
Το τελετουργικό του Ιησού και οι συμβολισμοί του Μυστικού Δείπνου έχουν κινήσει το ενδιαφέρον ιστορικών, μελετητών, θρησκειολόγων και έχουν εμπνεύσει καλλιτέχνες. Διάφορες ερμηνείες, έχουν πυροδοτήσει ανά τους αιώνες διαμάχες και έχουν υφάνει ιστορίες συνομοσιολογίας. Η τοιχογραφία με το Μυστικό Δείπνο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι που βρίσκεται στο Μιλάνο στη Σάντα Μαρία Ντελε Γκράτσιε, είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα τέχνης όλων των εποχών, έχει αποτελέσει «μήλον έριδος» και αντικείμενο μελέτης επιστημόνων και συνομωσιολόγων.
Ο Μυστικός Δείπνος και οι συμβολισμοί
Το τελετουργικό που ακολούθησε ο Ιησούς στο Μυστικό Δείπνο που παρέθεσε στους μαθητές του είναι γεμάτο συμβολισμούς. Ο Χριστός πριν ξεκινήσει το γεύμα έβαλε νερό στο νιπτήρα και ένιψε τα πόδια των μαθητών του, δείχνοντάς τους ότι δεν πρέπει να επιζητούμε τα πρωτεία. «Όποιος θέλει να είναι πρώτος, να είναι τελευταίος απ’ όλους», τους είπε.
Ο Δείπνος λέγεται μυστικός όχι γιατί έγινε εν κρυπτώ αλλά γιατί ο Χριστός ήθελε να αποκαλύψει στους μαθητές του το μυστήριο της Θείας Μετάληψης. Για αυτό άλλωστε τους είπε: «Λάβετε φάγετε», προσέφεροντάς τους ψωμί (το σώμα Του) και κρασί (το αίμα Του). «Λάβετε φάγετε τοῦτό μου ἐστι τὸ σῶμά… Τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον».
Ο Ιούδας αποχωρεί βάζοντας σε εφαρμογή το σχέδιο της προδοσίας του. Ο Ιησούς κάνει την τελευταία διδασκαλία στους μαθητές του στο όρος των Ελαιών. Όταν εκείνοι αποχωρούν, προσεύχεται. Ο Ιούδας φθάνει με τη συνοδεία Ρωμαίων στρατιωτών. Τους υποδεικνύει τον Ιησού, δίδοντάς του ένα φιλί. Ο Ιησούς συλλαμβάνεται και οδηγείται στους Αρχιερείς Άννα και Καϊάφα. Περνά από δίκη. Τον ρωτούν εάν είναι ο Χριστός και εκείνος το παραδέχεται. Κρίνεται ένοχος θανάτου. Η πορεία των Παθών ξεκινά, από τον κήπο της Γεσθημανής, στο Γολγοθά και στη Σταύρωση.
Το τελετουργικό των δύο «αμνών»
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι ιερείς κατά την ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας εξάγουν δύο «αμνούς». Πρόκειται δηλαδή για το τμήμα του άρτου το οποίο μεταβάλλεται σε σώμα Χριστού. Το ένα από τα δύο το διατηρούν (αφού το τεμαχίσουν και το αποξηράνουν) στο αρτοφόριο πάνω στην αγία τράπεζα για έναν ολόκληρο χρόνο για τη Θεία Μετάληψη σε έκτακτες περιπτώσεις. Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο αναπαρίσταται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται τα δώδεκα ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού.
Μελέτη ψυχολογικών αντιδράσεων ο «Μυστικός Δείπνος» του Ντα Βίντσι
Το ομώνυμο έργο του Ντα Βίντσι είναι η πλέον εμβληματική εικόνα που απεικονίζει το δείπνο του Ιησού προς τους μαθητές του. «Ο Μυστικός Δείπνος, που φιλοτεχνήθηκε στους τοίχους του Μοναστηριού της Παναγίας των Χαρίτων στο Μιλάνο είναι μια μελέτη ψυχολογικών αντιδράσεων: Ένας γαλήνιος Χριστός παραδομένος στην τρομερή του μοίρα, μόλις έχει αναγγείλει στους μαθητές του ότι ένας από αυτούς θα τον προδώσει. Ο σκοπός του καλλιτέχνη ήταν να αποτυπώσει τα ανάμεικτα συναισθήματα έκπληξης, φρίκης και ενοχής που αποκαλύπτονται στα πρόσωπα των μαθητών καθώς βαθμιαία αντιλαμβάνονται το νόημα των λεγομένων του Κυρίου τους», αναφέρει ο ιστορικός E.M Burns στο βιβλίο του «Ευρωπαϊκή Ιστορία, ο δυτικός πολιτισμός: Νεότεροι Χρόνοι».
Τα αρχικά χρώματα έχουν αλλοιωθεί
Ο Nτα Βίντσι χρειάσθηκε επτά χρόνια για να ολοκληρώσει το έργο του. Δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει την τεχνική fresco (νωπογραφία) όπου έπρεπε να ολοκληρώσει σχεδόν αμέσως το έργο του. Επίσης, ήθελε ο «Μυστικός Δείπνος» να έχει φωτεινά χρώματα κάτι που δεν επέτρεπε η συγκεκριμένη τεχνική. Χρησιμοποίησε τέμπερες πάνω σε πέτρα, αφού πρώτα είχε καλύψει τον τοίχο με υλικό που ήλπιζε ότι θα τον προστάτευε από την υγρασία. Μάταια όμως. Μέσα σε 50 χρόνια ο «Μυστικός Δείπνος» είχε χάσει την αρχική του μορφή. Οι αρχικές προσπάθειες που έγιναν για να αποκατασταθεί το έργο έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα.
Οι κραδασμοί από τους βομβαρδισμούς κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επέτειναν τις σοβαρές φθορές που είχαν προκαλέσει οι στρατιώτες του Ναπολέοντα οι οποίοι έδεναν τα άλογά τους στον τοίχο. Το 1980 ξεκίνησε να υλοποιείται 19ετές πρόγραμμα για την αποκατάσταση της τοιχογραφίας. Σήμερα ελάχιστα σημεία της έχουν το αρχικό υλικό που χρησιμοποίησε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι.
Ο Ιούδας ήταν η πιο ελεεινή μορφή των φυλακών
Ο Ντα Βίντσι για να απεικονίσει τους Δώδεκα Αποστόλους και τον Ιησού αναζητούσε μοντέλα ανάμεσα στους ανθρώπους της καθημερινής ζωής. Για τον Ιούδα (πέμπτος από αριστερά) πήγε στις φυλακές του Μιλάνο, όπου βρήκε την πιο άθλια φιγούρα.
Ο Dan Brown και οι αντιδράσεις της Εκκλησίας
Ο Νταν Μπράουν (Dan Brown) με το βιβλίο του «Κώδικας Ντα Βίντσι» έδωσε τροφή στους ανά τον κόσμο συνομωσιολόγους και προκάλεσε την οργή τόσο της Ρωμαιοκαθολικής όσο και της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
H ταινία προβλήθηκε στην Ελλάδα επί του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Το περιοδικό «Εφημέριος» χαρακτήρισε τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» ως «ανιστόρητο, αντιεπιστημονικό και βλάσφημο». Τις θεολογικές και δογματικές προσεγγίσεις της Εκκλησίας ουδείς τις αντέκρουσε και ουδείς τις αμφισβήτησε. Για την ιστορία πάντως αναφέρουμε ότι στο περιοδικό «Εφημέριος» δημοσιεύονται εγκύκλιοι της Εκκλησίας της Ελλάδος και οι απόψεις που εκφράζονται απηχούν τις επίσημες θέσεις της.
Έντονη ήταν και η αντίδραση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας με αποτέλεσμα η ταινία να απαγορευθεί στην Ιταλία. Επίσης, δεν προβλήθηκε ούτε στη Ρωσία, τη Σερβία και την Αρμενία καθώς κρίθηκε ότι παραβιάζει τον νόμο που απαγορεύει την προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος των ορθοδόξων πιστών.
Ο Μπράουν υποστήριζε, μεταξύ άλλων, ότι ο Ιησούς ήταν ζευγάρι με την Μαρία Μαγδαληνή η οποία μετά το θάνατό του πήρε το παιδί τους και μετοίκησαν στη Γαλλία. Ισχυριζόταν, επίσης, ότι ο Ντα Βίντσι αποτυπώνει τον Απόστολο Πέτρο να κινείται απειλητικά με μαχαίρι προς «τη Μαρία Μαγδαληνή» (αμφισβητεί την παρουσία του Ιωάννη στην τοιχογραφία) και λέει πως ανάμεσα στην αμφιλεγόμενη μορφή και τον Ιησού σχηματίζεται το γράμμα «Μ» που σημαίνει Μαρία ή Μαγδαληνή.
Το φαγητό και το τέλος του κόσμου
Τρεις ερευνητές από τη Σχολή Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, οι Olivier Bauer, Nancy Labonté, Jonas Saint-Martin και Sébastien Fillion, διερωτήθηκαν γιατί ο Ντα Βίντσι επέλεξε αυτά τα συγκεκριμένα φαγητά, διότι δεν ανταποκρίνονται σε αυτά που περιέγραψαν οι Ευαγγελιστές. Όπως ισχυρίζονται προσπάθησε να μπερδέψει και να εξαπατήσει τον παρατηρητή με τα αντιφατικά του σύμβολα και τις διπλές έννοιες.
Η Sabrina Sforza Galitzia (Ιταλίδα ερευνήτρια στο Βατικανό) υποστηρίζει ότι το κρυφό μήνυμα στον Μυστικό Δείπνο του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι ότι η συντέλεια του κόσμου θα έλθει την 1η Νοεμβρίου του 4006 μετά από πολύμηνη πλημμύρα!
