ΑΡΧΙΜ. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
«Ιατρός της ψυχής είναι μόνον ο Θεός»
* Συνέντευξη στην Κρίστυ Κουνινιώτη
για την εφημερίδα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ», Πάτρα 24/07/2016.
Με αφορμή το νέο βιβλίο του «Μέθεξη αλήθειας-Θεολογικές και Φιλοσοφικές Αναζητήσεις» ο Αρχιμανδρίτης Κύριλλος Κωστόπουλος, ιεροκήρυκας Ι.Μ. Πατρών, δρ Θεολογίας, ποιμένας με πνεύμα ανοιχτό, βαθιά επιστημονική γνώση και πλούσιο συγγραφικό έργο, μιλάει στην Κρίστυ Κουνινιώτη στην «ΠτΚ» για τη σχέση Θεολογίας-Φιλοσοφίας, τα αίτια του θρησκευτικού φανατισμού, τη σημασία της εμπιστοσύνης στον Θεό στη χαώδη εποχή μας, εξηγεί τους λόγους της καταφυγής του σύγχρονου ανθρώπου στον ψυχαναλυτή και τονίζει τη σημασία που έχει για όλους, η αγαπητική γνώση του Θεού και των συνανθρώπων, πόσω μάλλον στους ταραχώδεις καιρούς που διανύουμε, στο πλαίσιο της παραδοχής «Τίποτα πιο δυνατό από την αλήθεια».
(Στο βιβλίο του Αρχ. Κύριλλου Κωστόπουλου «Μέθεξη Αληθείας –Θεολογικές και Φιλοσοφικές Αναζητήσεις» περιλαμβάνονται άρθρα του των τελευταίων ετών, δημοσιευμένα, ως επί το πλείστον στην «Πελοπόννησο», αλλά και στο περιοδικό της Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας «Αχαϊκή Ιατρική». Τον τόμο προλογίζει ο εκδότης της «Π» Θεόδωρος Λουλούδης).
Μέσα από τα κείμενά σας συναντιέται η Θεολογία με τη Φιλοσοφία. Ποιες ισορροπίες απαιτούνται για την ιδανική σχέση τους;
Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον εκδότη και όλο το προσωπικό της εφημερίδας «Πελοπόννησος» για την πολυετή και ζεστή φιλοξενία που μου επιφυλάσσουν στις σελίδες της. Εν συνεχεία, θα ήθελα να ευχηθώ στην εφημερίδα, με την ευκαιρία της συμπληρώσεως των 130 ετών από την ίδρυσή της, να συνεχίσει να ενημερώνει, όπως έως τώρα, πλουραλιστικά, αντικειμενικά και υπεύθυνα τον πατραϊκό λαό για πολλές εκατονταετίες ακόμα.
Η Φιλοσοφία ανιχνεύει και τέλος συλλαμβάνει την πραγματικότητα του σύμπαντος και της ανθρώπινης ζωής. Η γνώση αυτή εμπεριέχει όλες τις επιμέρους γνώσεις σκοπεύοντας στην αλήθεια. Η Θεολογία από την άλλη μεριά δεν είναι μόνο γνώση, αλλά και εμπειρία. Η όλη εν Χριστώ ζωή οδηγεί τον άνθρωπο στην Θεία Αποκάλυψη και τη μέθεξη.
Έτσι η ιδανική σχέση Φιλοσοφίας και Θεολογίας είναι το να μπορέσει ο άνθρωπος να εντάξει την πρώτη στον χώρο της Θείας Αποκαλύψεως, ώστε να συναντήσει την αλήθεια. Εάν δεν συμβεί αυτό, τότε δεν θα υπάρξει εξισορρόπηση μεταξύ Φιλοσοφίας και Θεολογίας.
Αυτή η εξισορρόπηση πραγματοποιήθηκε στον απόλυτο βαθμό στη σκέψη και στη ζωή των Πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίοι ήσαν και βαθείς γνώστες της ελληνικής Φιλοσοφίας και μύστες της Ορθοδόξου Θεολογίας.
Πείτε μας για τη σημασία της βιωματικής εμπειρίας που οδηγεί στην «οντολογική σχέση με τον Θεό».
Πρέπει να γνωρίζει ο άνθρωπος ότι στον Θεό φθάνει όχι μέσα από τη λογική σκέψη του, αλλά μέσα από έναν τρόπο ζωής. Κι αυτός ο τρόπος ζωής είναι ο αγώνας για την ταπείνωση, την αγάπη, την προσευχή.
Ο αγώνας αυτός τον φέρνει σε κοινωνία με τον Δημιουργό του Θεό και τότε δεν έχει ανάγκη από αποδείξεις ή θεωρητικές κατοχυρώσεις. Αποκτά την προσωπική εμπειρία και οδηγείται στην οντολογική σχέση με τον Τριαδικό Θεό.
Μια σχέση που υποκαθιστά τα επιχειρήματα της λογικής σκέψης. Ξεκινάει με την εμπιστοσύνη, προχωρεί με την εσωτερική γνωριμία, η οποία μεταβάλλεται σε βεβαιότητα και καταλήγει στην απόλυτη παράδοση του ανθρώπου στα χέρια του Δημιουργού του Θεού.
«Η αλήθεια είναι ο καταλύτης της βίας», διαβάζουμε στο βιβλίο σας. Ο φανατισμός, ωστόσο, βρίσκει χώρο να διεισδύει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ενίοτε. Γιατί να προβάλλεται ο Θεός ως τιμωρός;
Είναι αποδεδειγμένο ότι ο φανατισμός παράγεται από αίτια ιστορικά, παθολογικά, ψυχοπαθολογικά και κυρίως από φοβερό κρυφό εγωισμό. Είναι επίσης παραδεκτό ότι η Ορθόδοξη Θεολογία και Εκκλησία ουδέποτε αποδέχθηκε το φαινόμενο του φανατισμού.
Ο φανατισμός δεν βρίσκει αιτία υπάρξεως σε όποιον παραμένει στον χώρο της αλήθειας. Άρα η εμμονή στην αλήθεια δεν είναι φανατισμός. Όπως εξάγεται από τη μελέτη των Αγιογραφικών πηγών ο Ίδιος ο Θεός είναι η Αυτοαγάπη, η Αυτοαλήθεια και η Αυτοελευθερία.
Ουδέποτε ο Θεός παρουσιάσθηκε ως τιμωρός. Αλλά τι συμβαίνει; Ο ίδιος ο άνθρωπος αρνείται να κοινωνεί με τον Θεό και άρα αρνείται να είναι πρόσωπο σε σχέση με τον Δημιουργό του και τον συνάνθρωπο.
Όταν χάσει αυτή την κοινωνία αυτοτιμωρείται. Και εάν συνεχίσει να υπάρχει στην κατάσταση αυτή μέχρι το τέλος της ζωής του, η αυτοτιμωρία αυτή συνεχίζεται αιωνίως.
Επομένως, στην Ορθόδοξη Πατερική διδασκαλία δεν υπάρχει ο Θεός ως τιμωρός, αλλά εκείνο που βιώνει ο άνθρωπος ως τιμωρία είναι το αποτέλεσμα της αποστασιοποιήσεώς του από τον Δημιουργό του.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, με τα άγχη και τα αδιέξοδά του, καταφεύγει ευκολότερα στον ψυχαναλυτή παρά στον ιερέα. Η γνώμη σας;
Είναι αλήθεια ότι κυρίως ο σημερινός άνθρωπος βιώνει καθημερινώς το παράλογο κι αυτό γιατί λείπει από τη ζωή του το νόημα της πραγματικότητος και άρα η αλήθεια. Έχει την αίσθηση της γυμνότητος και έχει χάσει την έννοια του προσωπικού χαρακτήρα.
Τον διακατέχει, θα λέγαμε, η αγωνία της απώλειας της ζωής. Αυτή η κατάσταση τον αρρωσταίνει ψυχοσωματικά. Πού να απευθυνθεί; Ασφαλώς σε συνάνθρωπο που έχει την ιδιότητα του ψυχαναλυτή ή του ψυχιάτρου.
Ωστόσο, ο πραγματικός αναλυτής και ιατρός της ψυχής είναι μόνον ο Θεός, ο οποίος θεραπεύει μέσω της χάριτος του μυστηρίου της εξομολογήσεως σε έμπειρο και το τονίζω αυτό- πνευματικό πατέρα και όχι ο συνάνθρωπος και συχνά πάσχων τα ίδια με τον ασθενή ψυχαναλυτής.
Εδώ, βεβαίως, σημειώνω ότι όταν πρόκειται περί ασθενείας του νευρικού συστήματος πρέπει να ζητηθεί η γνώμη ιατρού - νευρολόγου.
Όμως, ο διαταραγμένος άνθρωπος για να ισορροπήσει πραγματικά πρέπει να εμπιστευθεί στον Θεό και Δημιουργό του και να Τον αγαπήσει. Αυτή η κραυγή εμπιστοσύνης και αγάπης πρέπει να εξέλθει από τα βάθη της αβύσσου του «είναι» του. Αυτό τελικά θα επιφέρει και την ψυχοσωματική ίασή του.
Η Χάρη του Αγίου Πνεύματος
Η σχέση των νέων με το διαδίκτυο είναι γνωστή. Τη σχέση τους με την Εκκλησία πώς την αξιολογείτε αναφορικά με το παρελθόν;
Είναι γεγονός ότι η σύγχρονη νεολαία δεν σχετίζεται, ή αν συμβαίνει το αντίθετο αυτό είναι εντελώς επιφανειακό, με την Εκκλησία και τη διδασκαλία της. Για να είμαστε ειλικρινείς, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι αυτή η αποστασιοποίηση συνέβη λόγω της υποκριτικής διδασκαλίας και ζωής των μεγαλυτέρων.
Οι νέοι και οι νέες μας είναι τα θύματα του εγωκεντρικού πολιτισμού μας. Είναι θύματα του αυταρχισμού, των «ταμπού» μας, θύματα, τέλος, της δημαγωγίας και της προπαγάνδας. Ο νέος και η νέα πρέπει να κατανοήσουν ότι Αυτός που χαρίζει τόσο την εδώ ζωή όσο και την αιώνια είναι ο Δημιουργός μας Θεός.
Αυτός που μας έχει υποσχεθεί και μας χαρίζει το πλήρωμα της ζωής, την πρόσωπο με πρόσωπο σχέση μαζί Του. Αυτός πρέπει να είναι η αγαπητική αναζήτηση του νέου και της νέας μέσω της εκκλησιαστικής ζωής.
Κατά τη γνώμη μου, είναι ανάγκη ψυχοσωματική οι νέοι μας να γνωρίσουν τον Χριστό της αληθινής και άπειρης αγάπης, της οντολογικής δικαιοσύνης. Και αυτή η βιωματική γνώση θα συμβεί μόνον στον χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
«Αγάπη, ταπείνωση, ελεημοσύνη, αλήθεια διδάσκει το Θεανθρώπινο ήθος». Η σημερινή οικονομική, πνευματική και ηθική κρίση, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια τις καταχωνιασμένες αυτές έννοιες;
Οι αρετές που αναφέρατε συνιστούν, κατά τον Απόστολο Παύλο, καρπούς και δώρα του Παναγίου Πνεύματος. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν στη ζωή των ανθρώπων χωρίς το Πανάγιο Πνεύμα, το Οποίο φωτίζει και αγιάζει τη ζωή και τον τρόπο του ζην.
Η σχέση του ανθρώπου με την πηγή παντός αγαθού, τον Τριαδικό Θεό, έχει ως αποτέλεσμα το να βιώνει υπαρξιακά και ο άνθρωπος τις παραπάνω αρετές. Αυτό έχει ως συνέπεια το απαύγασμά τους στη ζωή του την προσωπική, αλλά και των συνανθρώπων του.
Εκείνο που ζητάει ο Θεός από τον εν κρίσει παντοία ευρισκόμενο άνθρωπο είναι να αρνηθεί την ατομική του αυτάρκεια, να αντισταθεί στην ατομική του αυτοτέλεια και να ζήσει αγαπώντας τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
Κυρίως, όμως, αγαπώμενος από τον Θεό Πατέρα Του, ο Οποίος θα του δωρίσει την άκτιστη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος.
Μόνον έτσι θα μπορέσει ο άνθρωπος να υπάρξει σε ένα καινούργιο ήθος, σε μια καινούργια ζωή, σε μια ζωή αγάπης και αλήθειας.
