Μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη παραχώρησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στο σερβικό «Politica» και τον δημοσιογράφο Ζιόβιν Ρακότσεβιτς και μίλησε μεταξύ άλλων για την ουκρανική αυτοκεφαλία και τις συνέπειές της για την παγκόσμια Ορθοδοξία, για το Σερβικό Πατριαρχείο, το Κόσοβο και τα Μετόχια, τα σύνορα, τα έθνη και τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης.
“ Η παγκοσμιοποίηση μέσα στην εκκλησία μετατρέπεται σε κοινωνία στον Χριστό. Ενώ η παγκοσμιοποίηση, όπως είπαμε, φαίνεται να έχει τάση να μετατρέψει τα πάντα σε μια ομάδα, σε αντίθεση με αυτήν, η κοινότητα στην εκκλησία σέβεται και εκτιμά την ταυτότητα και τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε έθνους, καθώς και κάθε προσωπικότητα με την ιδιαιτερότητα και την ακρίβειά της” σχολίασε και πρόσθεσε πως η Εκκλησία δεν είναι υπερ μιας ενιαίας διοίκησης αλλά λειτουργεί με βάση την ελευθερία, την αγάπη και την ενότητα, την ποικιλομορφία των χαρισμάτων και τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
“Ωστόσο, αυτό που δημιουργεί ένα πρόβλημα στην εκκλησία, αλλά και στην προσωπική μας ζωή, είναι η εκκοσμίκευση που προκύπτει από την παγκοσμιοποίηση. Η σύγχρονη τάση της εκκοσμίκευσης δεν είναι παρά μια μορφή παγκοσμιοποίησης, η οποία επιδιώκει να τα διαχωρίσει όλα και να την εφαρμόσει σε συγκεκριμένες εθνοτικές ή πολιτιστικές ιδεολογίες. Όταν συμβαίνει αυτό στην εκκλησία, τότε η συνοχή της απειλείται, αλλά όχι η ύπαρξή της” ανέφερε.
Σχετικά με το ουκρανικό είπε ότι ήταν ισχυρή και συντονισμένη προσπάθεια για την αυτονομία του Κιέβου εκ μερους ανθρώπων, κληρικών, μοναχών , έκανε μια ιστορικήα αναδρομή και τόνισε “Έτσι ήρθε η ώρα του Θεού για την Ουκρανία”.
“Μέχρι χθες, το μεγαλύτερο μέρος του ουκρανικού λαού ήταν έξω από την Εκκλησία, κάτι που μας έβλαψε. Ως εκ τούτου, κάναμε πολλές προσπάθειες στο παρελθόν για να θεραπεύσουμε αυτό το πρόβλημα. Για παράδειγμα, με πρωτοβουλία μας, έχουμε συντάξει μια μικτή επιτροπή και με το Πατριαρχείο της Μόσχας προκειμένου να βρούμε μια λύση. Τέλος, αυτή η επιτροπή δεν ξεκίνησε ποτέ το έργο της, υπό την ευθύνη του Πατριαρχείου Μόσχας, οπότε το πρόβλημα αυξανόταν”.
“Για μας, ήταν μια υποκίνηση και μια έκκληση από τον Θεό για να βρούμε τις σωτήριες λύσεις της ενότητας, προκειμένου να επανενταχθεί αυτός ο λαός στην αναζωογονητική χάρη της εκκλησίας. Ως εκ τούτου, αυτό που κάναμε ήταν αποστολικό χρέος μας. Δεν πρόκειται για την "ανταμοιβή" των Ιεραρχών Φιλάρετου και Μακάριου. Σήμερα, λόγω της αγάπης του Χριστού και της ενότητας της εκκλησίας, οι φιγούρες αυτές αναγνωρίζονται μόνο ως αρχιεπίσκοποι, αλλά όχι με την θέση που κατέλαβαν. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ανταμοιβή αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεχόταν τον Φιλάρετο ως πατριάρχη και τον Μακάριο ως Μητροπολίτη του Λβιβ. Αλλά αυτό δεν συνέβη.” πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο πρέπει να εξετάσουμε το θέμα στην Ουκρανία, από εκκλησιολογική και σωτηριολογική πλευρά. “Η θεραπεία του προβλήματος υπερισχύει της προσωπικότητας και των εθνικών συμφερόντων. Σήμερα, ολόκληρος ο ορθόδοξος λαός της Ουκρανίας ανήκει στην κανονικότητα. Τώρα υπάρχει προϋπόθεση για ενότητα και συμμετοχή στο κοινό ποτήριο, και αν μερικοί δεν την αποδεχθούν, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος επιθυμεί την ενότητα” ανέφερε.
Σχετικά με τα περι “πρωτείου” που του καταλογίζουν, αλλά και τα περί αμερικανικών πιέσεων μίλησε για παραπληροφόρηση και πλαστογραφία της αλήθειας.
“Οι προθέσεις της μητρός εκκλησίας και εμού ήταν καθαρά εκκλησιολογικές, κανονικές και κοινωνιολογικές. Φυσικά, τίποτα δεν πρέπει να ειπωθεί για την επιβολή της εξουσίας ή για την έκφραση φιλοδοξιών, ακόμα χειρότερα, για «σοβαρή παραβίαση του κανόνα δικαίου», όπως λέτε στην ερώτησή σας. Δεν υπήρχε κανένα κίνητρο για ένα είδος συμφέροντος ή συγκεκαλυμμένο όφελος. Απλά πραγματοποιήσαμε την εκκλησιαστική μας υποχρέωση. Η χάρη του Θεού μας έχει δώσει το προνόμιο να υπηρετούμε ως πρώτοι στην Ορθοδοξία για σχεδόν τριάντα χρόνια. Από τώρα και στο εξής, δεν περιμένουμε πλέον τίποτα που είναι ανθρώπινο ή κοσμικό. Επομένως, δεν είναι αυτό που γράφεται ή αναφέρεται για τις φιλοδοξίες και την παρέμβαση των αρχών. Επίσης, φυσικά, δεν υπήρχαν πιέσεις από συγκεκριμένες χώρες για την αυτοκεφαλία της Ουκρανίας. Ωστόσο, είμαι υποχρεωμένος να σας διαβεβαιώσω ότι ένας μεγάλος αριθμός ηγετών διαφόρων κρατών συγχαίρει το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την απόφαση αυτή. Όταν ένα κράτος επαινεί μια απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό το κράτος επηρέασε αυτή την απόφαση. Η Εκκλησία μας λειτουργεί ελεύθερα, απαλλαγμένη από εξωτερικές επιρροές και παγκόσμιες πιέσεις” τόνισε και συμπλήρωσε:
“Όσον αφορά μερικές από τις παλαιότερες δηλώσεις μας σχετικά με την μη παρέμβαση στην Ουκρανία, λάβαμε πραγματικά μια τέτοια απόφαση με βάση τις περιστάσεις και τα γεγονότα του τότε. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του χρόνου, τα γεγονότα έχουν αλλάξει. Η Μόσχα εδώ και τριάντα χρόνια δεν ήταν σε θέση να κάνει τίποτα, εκτός από το να αυξήσει το χάσμα στο εσωτερικό του ουκρανικού λαού, και έχουμε νέες συνθήκες στην Ουκρανία μετά την ενσωμάτωση της Κριμαίας το 2014. Και το πιο βασικό είναι ότι υπήρχαν αιτήματα από τον Φιλάρετο και τον Μακάριο να επανεξετάσουμε τις υποθέσεις τους. . Κάθε ορθόδοξος επίσκοπος ο οποίος κρίνεται από την εκκλησία του, ο οποίος πιστεύεται ότι έχει βλάψει, έχει το δικαίωμα, με βάση τους ιερούς κανόνες 9 και 17 της τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου, να απευθυνθεί στο Οικουμενικού Πατριαρχείο και να ζητήσει επανεξέταση της υπόθεσής του. Τότε το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξετάζει τις αποφάσεις που ελήφθησαν εναντίον αυτών των επισκόπων, δεν σημαίνει ομως ότι «κατάφωρα παρεμβαίνει» στα σύνορα της εκκλησίας, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Αν κοιτάξουμε την ιστορία της εκκλησίας μας, θα βρείτε αμέτρητα παραδείγματα τέτοιων περιπτώσεων ιεραρχών και άλλων κληρικών, οι οποίοι θεωρείται ότι έχουν αδικηθεί σε εθνικό επίπεδο και έχουν καταφύγει Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η μελέτη και η λύση του ζητήματος της Ουκρανίας έγινε επίσης με βάση το γεγονός ότι υπάρχει δικαίωμα προσφυγής”
Σίγουρα, έχουμε κατά νου την 34η κανόνας των Αγίων Αποστόλων, αλλά αυτό κανόνα αναφέρεται στους επισκόπους της κάθε χώρας, η οποία θα πρέπει να αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ως επικεφαλής τους και δεν κάνουν τίποτα χωρίς τη γνώση του και, ταυτόχρονα, για πρώτη φορά το κάθε έθνος που κάνει τίποτα χωρίς τη γνώση του επισκόπου του. Αυτός ο κανόνας παρέχει ενότητα και στυλ στην τοπική εκκλησία. Δεν είναι κανόνας σχετικά με τη σχέση μεταξύ των εκκλησιών με ρόδια, αλλά με την εσωτερική διαχείριση μιας εκκλησίας του παρεκκλησίου. Επομένως, δεν αφορά τη σχέση του πατριάρχη του σύμπαντος με άλλες εκκλησίες. Αυτές οι σχέσεις και η θέση του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία ορίζεται από το Συμβούλιο της Εφέσου και εγκαταστάθηκαν στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας Χαλκηδόνας. Οι κανονιολόγοι και μελετητές των ιερών κανόνων πολύ καλά τη θέση και την ευθύνη του κάθε Οικουμενικού Πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Σε ό,τι αφορά την Πράξη του 1686 έδωσε την δική του ιστορική εξήγηση και τόνισε:
“Είχαμε παραχώρησει την άδεια στον Πατριάρχης Μόσχας να χειροτονεί τον Μητροπολίτη Κιέβου, αλλά με τις ειδικές προϋποθέσεις που η ρωσική πλευρά δεν τήρησε. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ποτέ δεν έχει κάνει στην ιστορία του εισβολές και παρεμβάσεις πέρα από τα σύνορά του. Δεν έχουμε επεκτατικές τάσεις. Σας συνιστώ να μελετήσετε την εκκλησιαστική ιστορία από την 4η Οικουμενική Σύνοδο και μετά. Θα βεβαιωθείτε ότι η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης μειώνεται συνεχώς και περιορίζεται”.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις λέγοντας;
“Στη συνείδηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν υπάρχει "Ανατολικός Πάπας" και σίγουρα όχι στις σκέψεις μας και στην καθοδήγηση μας. Κάθε Οικουμενικός Πατριάρχης εξυπηρετεί, όχι μονομερώς και αυθαίρετα, παρά συνεργάζεται και να αλληλεπιδρά με την Ιερά Σύνοδο. Ωστόσο, οι Οικουμενικές Σύνοδοι έδωσαν στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης κάποιες ευθύνες και υποχρεώσεις που δεν έχουν άλλες εκκλησίες. Υπάρχουν πολλοί ιεροί κανόνες και πολλές αποφάσεις που επιβεβαιώνουν αυτά τα προνόμια. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε αυτήν την πραγματικότητα, ούτε έχουμε αυτό το δικαίωμα. Αυτά τα προνόμια του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν συνδέονται με καμία παγκόσμια δύναμη, αλλά με πνευματική υπηρεσία και ευθύνη” και κατόπιν έστειλε ένα ακόμη ηχηρό μήνυμα:
“Αγαπώ τους Σλάβους και εκτιμώ την αφοσίωση και την πίστη τους. Μερικοί από αυτούς δεν αποδέχονται το ρόλο της ηγεσίας της μητρικής εκκλησίας, είναι ένα γεγονός. Αλλά αυτή η άρνηση δεν επηρεάζει την αγάπη μας γι 'αυτούς. Τους αγαπάμε και θα συνεχίσουμε να τους αγαπάμε”.
Και βέβαια η συζήτηση φθάνει στα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Σερβική Εκκλησία με Μαυροβούνιο, Σκόπια (“Βόρεια Μακεδονία”) και αλλού.
“Δυστυχώς, υπάρχουν τεράστιες παραπληροφορίες γύρω από αυτό το ζήτημα. Κάποιοι συγκρίνουν την περίπτωση της Ουκρανίας με τα Σκόπια και το Μαυροβούνιο, και αυτό είναι πολύ επιδέξιο, επειδή θέλουν η Σερβική Εκλησσία να στραφεί εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Βέβαια, όσο ξέρουμε, πολλοί Σέρβοι επίσκοποι είναι απρόθυμοι όσον αφορά την Ουκρανία για το φόβο πως ό, τι συνέβη εκεί θα επαναληφθεί στο Μαυροβούνιο και την Οχρίδα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν προτίθεται να τροποποιήσει το Σύνταγμα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ούτε κανένα από τα σύνορά της, εάν δεν ακολουθηθεί συμφωνία και συνεργασία. Ποτέ άλλοτε, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν υπερέβη τα όρια άλλων εκκλησιών, εκτός αν υπάρχει αντίστοιχη ζήτηση και μεγαλύτερη εκκλησιαστική αναγκαιότητα” ανέφερε σε μια δήλωση που μοιάζει περισσότερο με γρίφο για το μέλλον παρά με διαβεβαίωση!
