Του Μάνου Χατζηγιάννη
Κι ενώ σήμερα αναμένεται με ενδιαφέρον η συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν σε προεκλογικό φόντο με την παγκόσμια Ορθόδοξη κοινότητα αλλά και την ελληνική κοινή γνώμη να αναμένει από τον κ. Βαρθολομαίο να σταθεί επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων και να ζητήσει την απελευθέρωση για τον ανθυπολοχαγό Μητρετώδη και τον λοχία Κούκλατζη, οι οποίοι κρατούνται στις τουρκικές φυλακές, ένας άλλος θρησκευτικός ηγέτης μίλησε έξω από τα δόντια προς τους Τούρκους!
Ο προκαθήμενος του Αρμενικού Πατριαρχείου του Μεγάλου Οίκου της Κιλικίας, Καθολικός κ. Αράμ Α΄ καλεί τους Τούρκους να επιστρέψουν εκκλησίες και περιουσίες ως πρώτο βήμα για να θεραπεύσουν τον πόνο που προκλήθηκε από τη γενοκτονία των Αρμενίων!
Για τον Αράμ, η ζημιά που προκλήθηκε από την τραγωδία πρέπει να επιδιορθωθεί με βάση τους νόμους και τις συμβάσεις. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει με την επιστροφή χιλιάδων «εκκλησιών, μοναστηριών, σχολείων και κέντρων, πολιτιστικών και πνευματικών αντικειμένων, αλλά η Τουρκία συνεχίζει τις απειλές της» όπως είπε.
Οι Αρμένιοι στο Λίβανο θυμούνται, ενώ εκείνοι στην Τουρκία ζουν σιωπηλοί και φοβισμένοι. Η γενοκτονία ήταν το προϊόν ενός ρατσιστικού σχεδίου από τους ΝεόΤουρκους και όπως σημειώνει ο Αράμ σε ένα άρθρο στο L'Orient-Le Jour, μια γαλλόφωνη ημερήσια εφημερίδα του Λιβάνου, αναφορικά με την Ημέρα της Αρμενικής Γενοκτονίας το "νόμιμο αίτημα" του λαού της Αρμενίας δεν είναι μόνο για «αναγνώριση της γενοκτονίας» αλλά και για αποκατάσταση της «βλάβης που υπέστη, βάσει των διεθνών συμβάσεων και της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων»
"Ως πνευματικός ηγέτης", λέει, "ρωτώ την Τουρκία γιατί χιλιάδες [αρμενικές] εκκλησίες, μοναστήρια, σχολεία και κέντρα, πολιτισμικά και πνευματικά αντικείμενα παραμένουν παράνομα κρατημένα από τις αρχές [...] και γιατί το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν έχει εξετάσει ακόμη και την έκκληση που κατατέθηκε"
Τα λόγια του πνευματικού ταγού των Αρμενίων έρχονται ως αναφορά μνήμης μεταξύ των αρμενικών κοινοτήτων ανά τον κόσμο σηματοδοτώντας τα 103 χρόνια από την έναρξη της γενοκτονίας, γεγονός που η Τουρκία εξακολουθεί να αρνείται να αναγνωρίσει, απαγορεύοντας διαδηλώσεις στην επικράτειά της και απειλώντας με διπλωματικά και εμπορικά αντίποινα κατά κυβερνήσεων που την αναγνωρίζουν και υποστηρίζουν την αιτία της.
Για τον Αράμ , η αποκατάσταση των αρμενικών τόπων λατρείας και των περιουσιών από την Άγκυρα θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα σε μια πραγματική πράξη αποκατάστασης, διότι δεν αρκεί πλέον να αναγνωριστεί η γενοκτονία.
"Κάθε φορά που μια χώρα εκφράζει μια λέξη υπέρ της γενοκτονίας των Αρμενίων ή δημιουργεί ένα γλυπτό που την αντιπροσωπεύει, η Τουρκία εκτοξέυει απειλές", παραπονείται. Στην πραγματικότητα, «στην τουρκική κοινωνία των πολιτών αυτή η μαύρη σελίδα της ιστορίας της καλείται ήδη με το δικό της όνομα: γενοκτονία», ένα έγκλημα «εναντίον λαού» που «δεν μπορεί να ξεχαστεί» και είναι έργο της τουρκικής κυβέρνησης «να αναθεωρήσει την τακτική της αρνητικής πολιτικής "που δεν μπορεί να" διαρκέσει για πάντα ". Η αναγνώριση, προσθέτει, πρέπει να ακολουθηθεί με "την επιστροφή των εκκλησιών και των μοναστηριών" σύμφωνα με το "διεθνές δίκαιο".
Τέλος, ο Αράμ ευχαριστεί "τους Αραβόφωνους αδελφούς μας, τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους, που αποδέχτηκαν τα ορφανά και τους επιζώντες μας". Η γενοκτονία των Αρμενίων, σημειώνει, «δεν είχε θρησκευτική βάση» και «η συνύπαρξη μεταξύ των εθνών, των θρησκειών και των πολιτισμών σε αυτόν τον κόσμο που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό και την αλληλεξάρτηση είναι αναγκαιότητα».
Σήμερα οι Αρμένιοι της Διασποράς είναι διασκορπισμένοι σε 36 χώρες. Μια από τις μεγαλύτερες κοινότητες είναι στο Λίβανο, με περισσότερους από 140.000 ανθρώπους, καθώς και μεγάλο αριθμό σχολείων και ιδρυμάτων. Τέλος, χιλιάδες ΛιβανέζοΑρμένιοι έλαβαν μέρος σε μνημονιακή πορεία που ξεκίνησε στο Μπουρί Χάμμουτ και κατέληξε στην Αντέλια, στα βόρεια προάστια της πρωτεύουσας, όπου βρίσκεται η κατοικία του Καθολικού Πατριάρχη της Κιλικίας.
Οι ηγέτες των τριών βασικών αρμενικών κομμάτων του Λιβάνου - Tachnag, Hentchag και Ramgava – υπήρξαν επίσης υποστηρικτές της πρωτοβουλίας. Στις ομιλίες τους στο τέλος της πορείας, οι ηγέτες των κομμάτων κάλεσαν την Τουρκία να αναγνωρίσει την ιστορική και πολιτιστική της ευθύνη.
Σήμερα, η εθνική ταυτότητα παραμένει ισχυρή μεταξύ των Αρμενίων που ζουν στο Λίβανο. Για τους Αρμένιους που ζουν στην Τουρκία, όμως, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Οι περισσότεροι από αυτούς επικεντρώνονται στο Ντιγιαρμπακίρ, το Τουρκικό Κουρδιστάν, στα νοτιοανατολικά, όπου η τουρκική κυβέρνηση απομάκρυνε τους τοπικούς Κουρδούς ηγέτες. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο μισός πληθυσμός ήταν Αρμενικός, τώρα, λιγότερο από 20%. Φοβούμενοι τα τουρκικά αντίποινα, κανείς δεν πρόκειται να πραγματοποιήσει συγκεντρώσεις για να θυμηθεί "τη μεγάλη καταστροφή".
Οι Αρμένιοι ηγέτες στο Ντιγιαρμπακίρ, σημειώνουν ότι οι Κούρδοι ξεκίνησαν μια διαδικασία αναθεώρησης και άρχισαν να θεωρούν το αίτημα για συγχώρεση "όχι χάρη, αλλά καθήκον". Ωστόσο, ο τουρκικός αρνητισμός εξακολουθεί να υπάρχει και ζυγίζει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον του κουρδικού πληθυσμού της Τουρκίας, το οποίο έχει αντιστραφεί τα τελευταία τρία χρόνια, ακόμα περισσότερο από το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν τον Ιούλιο του 2016.
Ένα ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι πολλοί από τους απογόνους των Αρμενίων, οι οποίοι υποδουλώθηκαν από τους Κούρδους και εξισλαμίστηκαν, ανακαλύπτουν τώρα την εθνοτική και θρησκευτική τους προέλευση και επιστρέφουν στη χριστιανική πίστη.
Όπως σημειώνει ο Καθολικός Αράμ , πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι «η γενοκτονία των Αρμενίων δεν ήταν παρακινημένη από τη θρησκεία Για αιώνες ο Αρμένιος λαός έζησε με το Ισλάμ με ειρήνη και αμοιβαίο σεβασμό στην Αρμενία και την Κιλικία. ήταν τα θύματα ενός ρατσιστικού σχεδίου που επεδίωξαν οι ΝεόΤουρκοι»
