Του Μάνου Χατζηγιάννη
Σύγχυση και πολλά ερωτήματα σχετικά με το ποια Ορθοδοξία επιθυμεί τελικά, δημιουργεί η ομιλία του μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου στον 6ο γύρο της κοινής συνεδρίασης του Διεθνούς Κέντρου Διαθρησκειακού Διαλόγου με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία στην Τεχεράνη το διάστημα 20-21 Φεβρουαρίου με θέμα: "Θρησκευτικός ορθολογισμός, λύση για την αντιμετώπιση της βίας και του εξτρεμισμού".
Ενώ πριν από λίγες μέρες κατά την προσλαλιά του στους πιστούς που παρακολούθησαν τον πρώτο Κατανυκτικό Εσπερινό στο ναό του Αγ. Νικολάου της πόλης είχε εκφράσει την άποψή του για μια πιο...λάιτ εκδοχή της Ορθοδοξίας μας προτείνοντας “μετάφραση των εκκλησιαστικών κειμένων μας στη λατρεία, απλοποίηση των αμφίων μας, αλλαγή των ωραρίων των λατρευτικών συνάξεων, μείωση της χρονικής διάρκειας των ακολουθιών, απάλειψη των βυζαντινών μελών από τους ανατολίτικους αμανέδες και μερικά άλλα”, στην ομιλία του στην Τεχεράνη δεν φάνηκε να συμμερίζεται την ίδια “μετριοπάθεια”.
Στην συγκεκριμένη ομιλία του ανέφερε:
“Στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος βιώνουμε αυτήν την ίδια πίεση από το επίσημο Κράτος μας και από την Ευρώπη για να κάνουμε μια Ορθόδοξη Εκκλησία ορθολογική, μετριοπαθή. Όμως, τί θα πει "μετριοπάθεια;"
Μετριοπάθεια είναι να νηστεύει ένας Ορθόδοξος Χριστιανός 10 ημέρες αντί για 40. Μετριοπάθεια είναι να προσεύχεται ένας μουσουλμάνος 2 φορές την ημέρα αντί για 5. Αυτά βέβαια είναι ένα κοσμικό Ισλάμ και μια κοσμική Ορθόδοξη Εκκλησία, χωρίς πνευματικότητα”.
Και το ερώτημα που δημιουργείται σε κάθε κοινό νου είναι: όσα προτείνει ο ίδιος ο Ιεράρχης δεν οδηγούν σε απώλεια της πνευματικότητας, δεν οδηγούν σε κοσμική Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ όσα ανέφερε στην ομιλία του στην Τεχεράνη ελλοχεύουν τέτοιους κινδύνους; Ποια η διαφορά;
Με τέτοιες αλληλοσυγκρουόμενες τοποθετήσεις και μάλιστα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα μεταξύ τους το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η απόλυτη σύγχυση του ποιμνίου....
Θεολογικός διάλογος
Κατά τα λοιπά ο Μητροπολιτης στάθηκε στην ανάγκη ενίσχυσης του θεολογικού διαλόγου ανάμεσα στην Χριστιανοσύνη και το Ισλαμ.
“Μόνο ένας θεολογικός διάλογος μπορεί να αγγίξει τα βαθύτερα στοιχεία που καθορίζουν τις ταυτότητες των λαών. Εκείνων των λαών που εξακολουθούν να αυτοπροσδιορίζονται γύρω από αξίες, αρχές και αντιλήψεις που συνδέονται με θεμελιώδεις αξίες της θρησκευτικής τους πίστεως.
Σ’ αυτόν τον θεολογικό διάλογο μεταξύ Δύσεως και Ανατολής, η Ορθοδοξία έχει μια μοναδική θέση, επειδή ούτε στη Δύση ανήκει, ούτε στην Ανατολή. Ήταν πάντοτε το σύνορο μεταξύ των δύο κόσμων και γι’ αυτό παραμένει η αναντικατάστατη γέφυρα που μπορεί να γεφυρώσει την Δύση με την Ανατολή. Ώστε να συνομιλήσουν με έναν τρόπο που θα προσφέρει δρόμους κατανοήσεως, αλληλοσεβασμού και αποδοχής” σχολίασε και συμπλήρωσε πως ο διάλογος Χριστιανισμού και Ισλαμισμού χρειάζεται κοινούς πολιτισμικούς τόπους.
Αυτοί οι κοινοί πολιτισμικοί τόποι, σύμφωνα με τον κ. Άνθιμο, ανάμεσα στον Χριστιανισμό της Δύσης και το Ισλάμ είναι ελάχιστοι, όμως, ανάμεσα στο Ισλάμ και στην Ορθοδοξία, δηλ.τον Χριστιανισμό της Ανατολής, είναι πολύ περισσότεροι.
“Γι’ αυτό είναι ανάγκη να καταστρωθεί άμεσα ένας σοβαρός και ειλικρινής διάλογος προκειμένου να μη δαιμονοποιείται το Ισλάμ. Το διάλογο αυτόν μπορεί να
συντονίσει μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή η λέξη "χριστιανισμός" στους μωαμεθανούς, ξαναστοιχειώνει τις σταυροφορίες (από τις οποίες "έπαθε" και η Ορθοδοξία. Και στους ευρωπαίους Χριστιανούς το φάντασμα του Σουλεϊμάν του Νομοθέτη, πλανάται πάλι έξω από τη Βιέννη.
Τον διάλογο αυτό μπορούμε να τον συντονίσουμε μόνο με το Ιρανικό Ισλάμ.
Δεν ξεχνάμε τις ίδιες ιστορικές εποχές που, Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι αγωνίζονταν ενάντια στον τουρκικό ζυγό προκειμένου να αποκτήσουν την ελευθερία τους και Ιρανοί Μουσουλμάνοι έδιναν μεγάλες μάχες για να αποκρούσουν τους Τούρκους που επεδίωκαν να κατακτήσουν τη Χώρα τους.
Όπως επίσης διαφαίνεται ξεκάθαρα πια ότι το Ιρανικό Ισλάμ διαφέρει από το Αραβικό Ισλάμ.” σημείωσε.
Επιπλέον ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως εξέφρασε την άποψη πως “στην ελληνιστική περίοδο,τότε που επικράτησε ένας θρησκευτικός συγκρητισμός, η μίξη του ζωροαστρισμού με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα απετέλεσε την μαγιά για τον μονοθεϊσμό και έστρωσε το έδαφος για τον Χριστιανισμό”.
Σουφισμός και Ορθόδοξος μοναχισμός: Μια περίεργη ταύτιση
Πηγαίνοντας μάλιστα και ακόμη παραπέρα ισχυρίστηκε πως “ο σουφισμός είναι η εκκοσμικευμένη μορφή του Ορθόδοξου μοναχισμού”.
“Ο σουφιστής σήμερα, γνωρίζουμε ότι παλεύει να διατηρήσει την πνευματικότητά του, ενάντια στο πνεύμα του ορθολογισμού που επεκτείνεται ραγδαία. Αυτός ο ορθολογισμός όμως, από πολλούς εκλαμβάνεται ως εκκοσμίκευση και λέγεται προτεσταντοποίηση” ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τώρα βέβαια πως σουφιστές, όπως πχ οι περιστρεφόμενοι δερβίσηδες, που θεωρούν πως θα επιτύχουν την ένωση με το Θείο μέσω της έκστασης είναι δυνατόν να ταυτίζονται με Ορθόδοξους μοναχούς που επιχειρούν να πλησιάσουν τον Θεό με ταπείνωση, νηστεία και προσευχή, είναι ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο....
Το πλέον ανησυχητικό όμως είναι μήπως με αυτήν την ταύτιση υπονοείται κάποια άλλου είδους ταύτιση (θέλουμε να πιστεύουμε πως όχι). Για παράδειγμα ένας εκ των κορυφαίων Σουφιστών ο Τζελαλεντίν Ρουμί (1207 -1273) ο οποίος ήταν Πέρσης ποιητής και δάσκαλος θεολογίας και δικαίου στο Ικόνιο με μεγάλη επιρροή στον ιδεολογικό-θρησκευτικό χώρο του Ισλάμ και ιδιαίτερα στον μουσουλμανικό μυστικισμό, πίστευε και δίδασκε πως “ο Θεός Μουσουλμάνων, Χριστιανών και Εβραίων είναι ένας”...
Ο συγκεκριμένος σουφιστής μύστης δεν είναι άγνωστος και στα υψηλά κλιμάκια της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης αφού το Δεκέμβριο του 2004 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφθηκε το Ικόνιο για να λάβει μέρος στους εορτασμούς της 731ης επετείου του θανάτου του.
Είναι επομένως τυχαία αυτή η ταύτιση σουφιστών και Ορθόδοξων μοναχών που έκανε ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως;
Τα συμπεράσματα δικά σας....
