Ο Αλέξανδρος (237/244 - 337) ήταν επίσκοπος Βυζαντίου για περισσότερα από είκοσι έτη (314/7–337). Ήταν ο πρώτος που έφερε τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Νέας Ρώμης/Κωνσταντινουπόλεως καθώς η Πόλη μετονομάστηκε κατά τα έτη της επισκοπείας του και έγινε κέντρο Συνόδου επισκόπων της περιοχής.
Κατά το Συναξάριο γεννήθηκε στην Καλαβρία. Οι πηγές αναφέρουν ότι ήταν 73 ετών όταν έγινε επίσκοπος Βυζαντίου, οπότε το έτος γέννησής του πρέπει να τοποθετηθεί μεταξύ των ετών 241 και 244. Οι γονείς του ονομάζονταν Γεώργιος και Βρυαίνη. Αφιερώθηκε από μικρός στον Θεό και κλείστηκε σε μοναστήρι, όπου λέγεται ότι έμεινε εντελώς νηστικός για είκοσι ημέρες και εντελώς γυμνός για τέσσερα έτη, ενώ ταλαιπωρήθηκε από επιθέσεις Σαρακηνών. Περιόδευσε την Ελλάδα μαζί με τους μαθητές του Βιτάλιο και Νικηφόρο. Οι κοντινοί στην εποχή του ιστορικοί τον αναφέρουν ως όχι πολύ ευφραδή, αλλά ενάρετο και θεοφιλή. Κατά τον Θεοδώρητο, ήταν «ἀποστολικοῖς χαρίσμασι λαμπρυνόμενος».
Εξελέγη αρχικά βοηθός επίσκοπος του γηραιού επισκόπου Μητροφάνη, ο οποίος άφησε εντολή πριν πεθάνει να τον εκλέξουν διάδοχό του.
Σαν Πατριάρχης ο Αλέξανδρος ανταποκρίθηκε σωστά στις δύσκολες περιστάσεις των καιρών. Τότε ο Άρειος είχε εξαπατήσει το βασιλιά Κωνσταντίνο ότι δήθεν πιστεύει ορθά. Και ο βασιλιάς διέταξε τον Αλέξανδρο να αφήσει τον Άρειο να μετέχει της Θείας Κοινωνίας. Ο Αλέξανδρος, λυπημένος, προσευχήθηκε στο Θεό και ζήτησε τη βοήθεια Του. Η δέηση του Ιεράρχη εισακούσθηκε. Και το πρωί που ο Άρειος με πομπή θα πήγαινε στην εκκλησία, βρέθηκε το σώμα του σχισμένο και σκωληκόβρωτο.
Επί της επισκοπείας του τελέστηκαν τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης, στις 11 Μαΐου του 330. Επίσης επί των ημερών του, συγκεκριμένα το 336, συγκροτήθηκε η πρώτη Ενδημούσα Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη, με τη συμμετοχή επισκόπων της περιοχής, οπότε και ο Νέας Ρώμης ξεκίνησε να φέρει τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου.
Ο άγιος Αλέξανδρος πέθανε το 337, την ίδια χρονιά με τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α'. Στην επιθανάτιο κλίνη του, λέγεται ότι όρισε τον Παύλο ως διάδοχό του, και ότι προειδοποίησε τον κλήρο για τον Μακεδόνιο, ο οποίος έγινε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως το 342 και του οποίου οι διδασκαλίες ενέπνευσαν τον Μακεδονιανισμό.
Μετά τον θάνατό του ανακηρύχθηκε άγιος. Παλαιά χειρόγραφα αναφέρουν ως ημερομηνία μνήμης του τις 2 Ιουνίου. Σήμερα τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 30 Αυγούστου και από την Καθολική στις 28 Αυγούστου. Ακολουθία στην μνήμη του τυπώθηκε στην Βενετία το 1771.
