Στον «πάγο» οριστικά ή μέχρι νεωτέρας η «μακεδονική» αυτοκεφαλία; Αυτό το ερώτημα πλανάται από την περασμένη εβδομάδα, καθώς το ζήτημα της ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας δεν τελειώνει στη Συνθήκη των Πρεσπών, στα εμπορικά σήματα ή στις φανέλες των εθνικών ομάδων. Το εκκλησιαστικό σκέλος είναι περιπλοκότερο από το ονοματολογικό και εξίσου εκρηκτικό. Τόσο που μπορεί να δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, ικανές ακόμα και να προκαλέσουν σφοδρή ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα στο Φανάρι και την Εκκλησία της Ελλάδος, με τις επιπτώσεις μιας τέτοιας αντιπαράθεσης να είναι δυσμενείς και ανυπολόγιστες.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Παρασκήνιο, η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνεδρίασε στις 23 και 24 Ιουνίου και όλα έδειχναν πως θα κυλούσε ομαλά. Έως ότου η ατζέντα έφτασε στο αίτημα της κυβέρνησης των Σκοπίων για απόδοση αυτοκεφαλίας. Ηατμόσφαιρα φορτίστηκε έντονα, οι τόνοι ανέβηκαν, αλλά στο τέλος τα μέλη της Συνόδου απέρριψαν ρητά και κατηγορηματικά την εισήγηση. Βέβαια, ο ιθύνων νους της εισήγησης για αυτοκεφαλία δεν βρισκόταν στην αίθουσα και δεν άκουσε –ευτυχώς για τον ίδιο– από πρώτο χέρι τις απόψεις των συνοδικών για την πρότασή του…
Πάντως, η υπόθεση δεν έκλεισε. Στενοί συνεργάτες του Οικουμενικού Πατριάρχη στα υψηλά και στα μεσαία κλιμάκια της φαναριώτικης γραφειοκρατίας καλλιεργούν στενές επαφές με πολιτικούς κύκλους στην πόλη των Σκοπίων και πιέζουν τον Βαρθολομαίο να κινήσει το θέμα της αυτοκεφαλίας, με πρόσχημα ότι θα είναι ακόμη μία έμμεση νίκη κατά της Μόσχας.
Στα Σκόπια παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στο Ουκρανικό και ζητούν από το Φανάρι να «πατήσει» στο σκεπτικό για την Ουκρανία και με τα ίδια κριτήρια να τους δώσει αυτοκεφαλία. Σχεδόν όλες οι χώρες των Βαλκανίων έχουν και ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία. Κάτι αντίστοιχο επιζητεί –με πρωτοφανή διακομματική συναίνεση- το πολιτικό σύστημα στην πόλη των Σκοπίων. Βέβαια, στην περίπτωση αυτή η Εκκλησία υφίσταται. Είναι η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, έδρα Μητρόπολης από την περίοδο του Βυζαντίου. Ωστόσο, η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος ανήκει διοικητικά στο Πατριαρχείο της Σερβίας και δεν εξυπηρετεί τους αλυτρωτικούς σχεδιασμούς των Σκοπίων για χάλκευση και εκκλησιαστικής «μακεδονικής» συνείδησης. Εξίσου μεγάλο εμπόδιο είναι η ύπαρξη της σχισματικής «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» υπό τον Μητροπολίτη Στέφανο, καθώς αυτή την ονομασία επιζητούν στα Σκόπια για την αυτοκέφαλη Εκκλησία τους.
Χρήση του όρου «μακεδονικός», σε περίπτωση αυτοκεφαλίας, είναι «κόκκινο πανί» για την Αθήνα σε πολιτικό και εκκλησιαστικό επίπεδο. Όλες αυτές οι παράμετροι περιπλέκουν την υπόθεση. Μπορεί αυτήν τη φορά η αυτοκεφαλία της Βόρειας Μακεδονίας να μην πέρασε από τη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά είναι σίγουρο πως το ζήτημα θα απασχολήσει και πάλι. Το ερώτημα είναι αν η φαναριώτικη εκκλησιαστική διπλωματία θα καταφέρει και την επόμενη φορά να ισορροπήσει με επιτυχία πάνω στο τεντωμένο σκοινί.
«Πιέζει» η Ουάσιγκτον
Δυο υψηλόβαθμες επισκέψεις στο Φανάρι, της αναπληρώτριας υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουέντι Σέρμαν στις 29 Μαΐου και του Στέβο Πενταρόφσκι, Προέδρου της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στις 19 Ιουνίου έφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα. Σέρμαν και Πενταρόφσκι φέρονται πως ζήτησαν από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, να εξετάσει απόδοση αυτοκεφαλίας και να σταματήσει να θεωρείται σχισματική η διοίκηση υπό τον Μητροπολίτη Στέφανο.
Η εκκλησιαστική αυτοκεφαλία στη Βόρεια Μακεδονία θεωρείται ζωτικής σημασίας στον σχεδιασμό της Ουάσιγκτον και εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική για «έξωση» της Μόσχας από τα Βαλκάνια. Στα Σκόπια δρα ευεργετικά σε εσωτερικό επίπεδο «απογαλακτίζοντάς» τα από κάθε ρωσική εκκλησιαστική επιρροή, μιας και η Μόσχα κινεί παρασκηνιακά τα νήματα στο Πατριαρχείο της Σερβίας, όπου ανήκει η αναγνωρισμένη Αρχιεπισκοπή Αχρίδος.
Η αυτοκεφαλία της Βόρειας Μακεδονίας μπορεί να βολεύει τις ΗΠΑ στην αντιπαράθεση τους με τη Ρωσία, αλλά στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού φαίνεται ότι δεν έχουν υπολογίσει τις αρνητικές συνέπειες. Ενδεχόμενη αναγνώριση «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας», θα προκαλέσει περισσότερο κακό από καλό. Θα κλονίσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, φέρνοντας το Φανάρι απέναντι στο ποίμνιό του στις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών στη Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, αλλά και σε ευθεία αντιπαράθεση και με την Εκκλησία της Ελλάδος και με την ελληνική πολιτική ηγεσία.
