Την στιγμή που μετά τις αποκαλύψεις του ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ έχει φουντώσει εκ νέου η συζήτηση για κοινό εορτασμό του Πάσχα Ορθοδόξων και Ρ/Καθολικών το 2025, έρχεται μια ακόμη παρέμβαση που θα συζητηθεί.
Ο Ιωάννης (Τζον) Φωτόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Καινής Διαθήκης στο Τμήμα Θρησκευτικών Σπουδών στο Saint Mary's College, στο Notre Dame της Indiana.
Σε δοκίμιό του, που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2017, και έχει ενημερωθεί σε σχέση με τις σημερινές εξελίξεις αναφέρει:
“Ο λόγος για τον οποίο το Ορθόδοξο Πάσχα εμφανίζεται συχνά πολύ αργότερα από το Πάσχα που γιορτάζεται από Ρωμαιοκαθολικούς και Προτεστάντες δεν είναι ούτε επειδή η Ορθόδοξη Εκκλησία ακολουθεί τον Πασχαλινό τύπο της Νίκαιας, ούτε επειδή οι Δυτικές Εκκλησίες δεν τηρούν αυτόν τον τύπο. Δεν οφείλεται επίσης στο ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να περιμένει την εβραϊκή γιορτή του Πάσχα. Αντίθετα, το Ορθόδοξο Πάσχα εμφανίζεται συχνά αργότερα από το Δυτικό Πάσχα, επειδή η Ορθόδοξη Εκκλησία χρησιμοποιεί ανακριβείς επιστημονικούς υπολογισμούς που βασίζονται στο ανακριβές Ιουλιανό Ημερολόγιο για να καθορίσει την ημερομηνία του Πάσχα για κάθε έτος”.
Σημειώνει πως ορισμένες αρχαίες Εκκλησίες γιόρταζαν την Πάσχα την Κυριακή αμέσως μετά το Εβραϊκό Πάσχα, ενώ άλλες γιόρταζαν την γιορτή την ίδια ημέρα με το Εβραϊκό Πάσχα.
“Λόγω της χριστιανικής εξάρτησης από αναξιόπιστους εβραϊκούς υπολογισμούς της εαρινής πανσελήνου για το Πάσχα, και λόγω των ποικίλων χριστιανικών παραδόσεων για την ημερομηνία του εορτασμού του Πάσχα, η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια που συγκλήθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο προσπάθησε να επιλύσει αυτά τα ζητήματα και να προωθήσει στους Χριστιανούς ενότητα, εκδίδοντας έναν τύπο για τον υπολογισμό του Πάσχα. Η Σύνοδος της Νίκαιας αποφάσισε ότι το Πάσχα θα συνέβαινε: την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που συμβαίνει κατά τη διάρκεια ή μετά την εαρινή ισημερία.
Αυτή η φόρμουλα της Νίκαιας έλυσε αρκετά πρακτικά ζητήματα. (...) Αποφασίζοντας να γιορτάζεται το Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο, το Χριστιανικό Πάσχα θα συνδεόταν για πάντα με το Εβραϊκό Πάσχα χωρίς να ταυτιστεί, διατηρώντας έτσι τις ιστορικές σχέσεις του θανάτου και της Ανάστασης του Ιησού με το Πάσχα. Δεύτερον, αποφασίζοντας ότι η χριστιανική γιορτή του Πάσχα πρέπει να πραγματοποιείται ετησίως μετά την εαρινή ισημερία, η Εκκλησία εξασφάλισε ότι το Πάσχα θα συνέβαινε μόνο μία φορά κάθε ηλιακό έτος. Τρίτον, η ίδια η φόρμουλα της Νίκαιας σήμαινε ότι η Εκκλησία δεν θα εξαρτάται από τα εβραϊκά ημερολόγια για τον υπολογισμό του Πάσχα, ούτε θα υποχρεούται να περιμένει τις εβραϊκές κοινότητες. Αντίθετα, η φόρμουλα της Νίκαιας εξασφάλισε ότι ο χριστιανικός υπολογισμός του Πάσχα θα πραγματοποιούταν ανεξάρτητα από τον εβραϊκό υπολογισμό του Πάσχα”, αναφέρει μεταξύ άλλων.
Ωστόσο διατείνεται πως “παρόλο που η Σύνοδος της Νίκαιας εξέδωσε μια σαφή φόρμουλα για τον υπολογισμό του Πάσχα δεν ρυθμίζει με ακρίβεια τις τεχνικές λεπτομέρειες, τις μεθόδους ή το ημερολόγιο σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να προσδιοριστεί η εαρινή ισημερία και η πανσέληνος (...) Αντίθετα, η Αλεξάνδρεια ανέλαβε μεγαλύτερη ευθύνη για τον υπολογισμό του Πάσχα, επειδή η Εκκλησία περίμενε ότι τα καλύτερα διαθέσιμα επιστημονικά μέσα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό των ημερομηνιών Πάσχα”.
Διευκρινίζει πως κι η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Δυτικές Εκκλησίες και οι δύο συνεχίζουν να ακολουθούν τον τύπο της Νίκαιας για τον προσδιορισμό του Πάσχα, ωστόσο οι διαφορές στις αντίστοιχες ημερομηνίες εορτασμού τους προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τη χρήση διαφορετικών ημερολογίων (Ιουλιανό έναντι Γρηγοριανού) και από διαφορετικές μεθόδους επιστημονικού υπολογισμού, ώστε να εξακριβωθεί η εαρινή ισημερία και η πανσέληνος.
Εξηγεί πως η Ορθόδοξη Εκκλησία χρησιμοποιεί έναν σύνθετο μαθηματικό τύπο για τον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα και τον αναλύει, καταλήγοντας συμπερασματικά πως: “Με άλλα λόγια, η εαρινή ισημερία που χρησιμοποιείται από την Ορθόδοξη Εκκλησία για τον υπολογισμό του Πάσχα δεν είναι η πραγματική αστρονομική εαρινή ισημερία, ούτε και η πανσέληνος - που πρέπει να ακολουθήσει το Πάσχα σύμφωνα με τη Νίκαια . (...) Αυτό οδηγεί σε ορθόδοξους εορτασμούς του Πάσχα που συχνά δεν είναι συγχρονισμένοι με τα αστρονομικά φαινόμενα της ισημερίας. Έτσι, το Ορθόδοξο Πάσχα εμφανίζεται συχνά αργότερα την άνοιξη. Ωστόσο, οι Δυτικές Εκκλησίες χρησιμοποιούν το Γρηγοριανό Ημερολόγιο (ένα πολύ πιο ακριβές ημερολόγιο - αν και δεν είναι τέλειο) και έναν πιο ακριβή επιστημονικό υπολογισμό της εαρινής ισημερίας και της Σελήνης. Αυτό οδηγεί σε έναν πιο ακριβή υπολογισμό του Πάσχα που αντιστοιχεί καλύτερα στα πραγματικά αστρονομικά φαινόμενα” .
Φέρνει ως παράδειγμα τις μεγάλες χρονικές διαφορές του φετινού Πάσχα Ορθοδόξων-Δυτικών και υποστηρίζει: “Σύμφωνα με τη NASA, η εαρινή ισημερία του 2021 εμφανίζεται στις 20 Μαρτίου στις 9:37 Συντονισμένη Καθολική Ώρα (UTC). Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ημερομηνία και η ώρα της εαρινής ισημερίας εξαρτώνται από τον μεσημβρινό που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό. Ως εκ τούτου, είναι γενικά αποδεκτό ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως μεσημβρινός, δεδομένου ότι είναι η ιστορική τοποθεσία του θανάτου και της Ανάστασης του Ιησού. Έτσι, η εαρινή ισημερία του 2021 εμφανίζεται στην Ιερουσαλήμ στις 20 Μαρτίου στις 11:37 (UTC + 2). Επιπλέον, σύμφωνα με τη NASA, η πρώτη πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία το 2021 πραγματοποιείται στις 28 Μαρτίου στις 18:48 (UTC) και στην Ιερουσαλήμ στις 28 Μαρτίου στις 21:48 (UTC + 3 λόγω της θερινής ώρας του Ισραήλ). Δεδομένου ότι η πανσέληνος στην Ιερουσαλήμ στις 28 Μαρτίου στις 21:48 (UTC + 3) είναι Κυριακή, αυτό σημαίνει ότι το Πάσχα 2021 πρέπει να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά, δηλαδή την Κυριακή, 4 Απριλίου - ακριβώς την ημερομηνία που το Πάσχα γιορτάστηκε από τις Δυτικές Εκκλησίες” .
Στο ίδιο δοκίμιο που μπορείτε να διαβάσετε στην ιστοσελίδα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής , υποστηρίζει πως το Ορθόδοξο Πάσχα το 2021 θα είναι ιδιαίτερα εκτός συγχρονισμού με τα πραγματικά αστρονομικά φαινόμενα που συνδέονται σε έναν ακριβή υπολογισμό της ημερομηνίας.
“Λαμβάνοντας υπόψη τις πολλές ημερολογιακές και επιστημονικές εξελίξεις σήμερα, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πρέπει να αναρωτηθούν εάν εξακολουθούν να είναι πιστοί στο πνεύμα της Α΄Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας” σημειώνει και προσθέτει πως “παρόλο που ένας εκπρόσωπος του Πατριαρχείου της Μόσχας δήλωσε πρόσφατα ότι η τρέχουσα μέθοδος υπολογισμού του Πάσχα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι «δογματικό ζήτημα» και το «να απομακρυνθούμε από αυτό που μπορεί να σημαίνει να χάσουμε επαφή με την Ορθόδοξη παράδοση», τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η Νίκαια εξέδωσε τον τύπο για τον υπολογισμό του Πάσχα, έτσι ώστε οι Χριστιανοί παντού να γιορτάζουν την πιο σημαντική χριστιανική γιορτή μαζί, σε ενότητα ως κοινή μαρτυρία στον κόσμο.
Η Νίκαια δεν ρυθμίζει με ακρίβεια τις τεχνικές λεπτομέρειες, τις μεθόδους ή το ημερολόγιο σύμφωνα με το οποίο θα καθοριστούν η εαρινή ισημερία και η πανσέληνος, αλλά περίμενε να χρησιμοποιηθεί η καλύτερη διαθέσιμη επιστήμη για τον υπολογισμό του Πάσχα. Σίγουρα, η καλύτερη διαθέσιμη επιστήμη δεν χρησιμοποιείται πλέον για τον υπολογισμό του Πάσχα, με αποτέλεσμα οι Ορθόδοξες ημερομηνίες του Πάσχα να μην τηρούν την Ορθόδοξη παράδοση που καθιέρωσε η Νίκαια”.
Κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, οι Ορθόδοξες και Δυτικές Εκκλησίες θα μοιραστούν μια κοινή ημερομηνία για την γιορτή του Πάσχα μόνο 31 φορές, λεει. Τους επόμενους αιώνες, ο κοινός ημερολογιακός εορτασμός του Πάσχα θα συμβεί πολύ λιγότερο συχνά καθώς τα λάθη στο Ιουλιανό Ημερολόγιο γίνονται πιο έντονα, σχολιάζει. “Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το Ορθόδοξο Πάσχα να συμβαίνει ακόμη αργότερα μέσα στο έτος και σοβαρότερα να μην έχει σχέση με την εαρινή ισημερία και την πανσέληνο. Με την πάροδο του χρόνου, ο εορτασμός του Ορθόδοξου Πάσχα θα μετακινηθεί αργότερα στην άνοιξη, το καλοκαίρι και μετά. Εάν δεν αναληφθεί δράση, το έτος 2698 μ.Χ. θα είναι η τελευταία φορά που το Ορθόδοξο Πάσχα και το Δυτικό Πάσχα συμβαίνουν την ίδια μέρα”.
