Το Μέλλον των Σχέσεων Ορθόδοξων-Καθολικών στις ΗΠΑ ήταν το θέμα στην διάλεξη του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου στο Πανεπιστήμιο Fordham.
Με αφορμή την Αγιά Σοφιά ο κ. Ελπιδοφόρος επιχείρησε να δώσει την εικόνα πως τις δύο πλευρές τις ενώνουν περισσότερα από όσα τις χωρίζουν.
“Πριν από δύο μήνες, στη μέση αυτού του καλοκαιριού, σήκωσα το τηλέφωνό μου και κάλεσα τον Κύριο Ντόλαν (σ.σ. Καρδινάλιο). Του είπα: «Χρειάζομαι τη βοήθειά σου. Όπως γνωρίζετε, η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη έχει μετατραπεί σε τζαμί από τις τουρκικές αρχές. Θα θέλατε να υπογράψετε μια κοινή δήλωση μαζί μου για να το καταγγείλετε;» Ο Καρδινάλιος χρειάστηκε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο για να συμφωνήσει και μέχρι το τέλος της ημέρας είχαμε εκδώσει μια κοινή δήλωση για την Αγία Σοφία που τελείωσε με αυτά τα ισχυρά λόγια: θέληση και καλή πίστη, έτσι ώστε η Αγία Σοφία να παραμείνει ό, τι είναι - σύμβολο της συνάντησης, της ιστορίας, της πνευματικής φιλοδοξίας και της ανθρώπινης επίτευξης της υψηλότερης τάξης, δοξάζοντας τον Ένα Θεό που μας έκανε όλους να είμαστε αδελφές και αδελφοί” είπε με νόημα.
Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής η οικουμενική αλληλεγγύη των τελευταίων μηνών ήταν απίστευτη, ενώ έδωσε βαρύτητα στον διάλογο που -όπως είπε -“είναι πλέον κοινωνικός, θρησκευτικός και διαχριστιανικός ή οικουμενικός. Ο διάλογος είναι διαπραγμάτευση και διαμεσολάβηση. Είναι η υπέρβαση της διαμάχης και ξεπερνά τα επιχειρήματα. Ωστόσο, πρέπει επίσης να είναι κριτική και αυστηρή, τουλάχιστον όταν είναι ένα εργαλείο στην υπηρεσία της αλήθειας και της ενότητας (...) Ο οικουμενικός διάλογος, και ιδιαίτερα ο διάλογος μεταξύ των Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων Εκκλησιών, υπερβαίνει τους ιστορικούς και θεολογικούς ανταγωνισμούς για να γίνει δώρο: δώρο σχέσης, δώρο ελευθερίας, δώρο φιλανθρωπίας και δώρο αλληλεγγύης”.
Κατόπιν ο κ. Ελπιδοφόρος αναγνώρισε πως ο “οικουμενικός διάλογος και το οικουμενικό κίνημα διέρχονται μια κρίση, θα έλεγα μια κρίση ταυτότητας”. “Μερικοί προτιμούν να μιλούν για έναν «οικουμενικό χειμώνα». Η αναζήτηση της ενότητας έχει σταδιακά περιθωριοποιηθεί. (…) Αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ορισμένες Εκκλησίες και κοινότητες έχουν δημιουργήσει μια νέα αίσθηση αποξένωσης. Άλλες Εκκλησίες έχουν υιοθετήσει μια πιο εθνικιστική και / ή φονταμενταλιστική προσέγγιση” σχολίασε.
Μιλώντας στην συνέχεια για τα μικτά ζευγάρια (πχ Ορθόδοξοι-Καθολικοί σύζυγοι) τόνισε πως οι “οικουμενικές οικογένειες πληρώνουν ένα ιδιαίτερα υψηλό τίμημα για τις διαιρέσεις μας. Ζούμε τη ζωή μας χωρίς να το παρατηρούμε, ενώ αυτοί βιώνουν το σχίσμα μεταξύ των Εκκλησιών κάθε Κυριακή”.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Αρχιεπισκόπου, σήμερα, επιτρέπονται οι οικουμενικοί γάμοι μεταξύ Ορθόδοξων και μη Ορθοδόξων, με τις ακόλουθες ρητές και μερικές φορές σιωπηρές συνταγές, δηλαδή: 1) Ο γάμος πρέπει να ευλογείται από έναν Ορθόδοξο ιερέα. 2) Τα παιδιά του ζευγαριού πρέπει να βαφτιστούν και να ανατραφούν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 3) Σε περιπτώσεις συγκρούσεων, οι σύζυγοι πρέπει να απευθύνονται στα ορθόδοξα εκκλησιαστικά δικαστήρια.
“Είναι επίσης ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι τα δύο ιστορικά Πατριαρχεία της Αλεξάνδρειας και της Αντιόχειας, που ζουν ως στενοί γείτονες με τους Κοπτες και τους Συρο-Ιακωβίτες, λόγω των κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν σε αυτό το μέρος του κόσμου, και για καθαρά ποιμενικούς λόγους, υπέγραψαν διμερείς συμφωνίες με τις Ανατολικές αδελφές τους Εκκλησίες, που ρυθμίζουν τους οικουμενικούς γάμους . Στις ΗΠΑ, αυτήν τη στιγμή εργαζόμαστε για μια παρόμοια συμφωνία μεταξύ της Συνέλευσης των Κανονικών Ορθόδοξων Επισκόπων και της Μόνιμης Διάσκεψης των Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών” ανέφερε ακόμη.
Διευκρίνισε ωστόσο, πως όταν πρόκειται για τη διανομή της Θείας Κοινωνίας, αυτό μπορεί να συζητηθεί μόνο στο συνολικό επίπεδο διαφόρων Μητέρων Εκκλησιών. “Ακόμη και η Αγία και Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που συγκλήθηκε στην Κρήτη το 2016, θεώρησε αυτό το ζήτημα κατά την κρίση των αυτοκεφαλών Εκκλησιών” είπε.
Συμπερασματικά ο κ. Ελπιδοφόρος είπε πως ο οικουμενικός διάλογος είναι ένα τόσο σημαντικό μέρος της Ορθόδοξης αποστολής στον κόσμο σήμερα που συζητήθηκε επίσης στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2016. Το έγγραφο για τον διαχριστιανικό διάλογο επιβεβαιώνει ότι:
«Η Ορθόδοξη Εκκλησία, που προσεύχεται ασταμάτητα «για την ένωση όλων», ανέκαθεν καλλιεργούσε διάλογο με εκείνους που απομακρύνθηκαν από αυτήν, τόσο μακριά όσο και κοντά. (...) Η αποστολική πίστη που εκπροσωπείται από την Αδελφή Εκκλησία της Ρώμης ενσαρκώνεται από χειρονομίες αδελφικής αγάπης όπως αυτή, λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν, όταν η Αγιότητά του Πάπας Φραγκίσκος προσέφερε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης λείψανα του Αγίου Πέτρου του Αποστόλου για την Εκκλησιαστική ενότητα. Αυτό το απροσδόκητο δώρο την ημέρα της εορτής του προστάτου της Ρώμης ήταν ένα ισχυρό μήνυμα ελπίδας. Όπως είπε ο Πάπας Φραγκίσκος, «Η ένωση των λειψάνων των δύο αδελφών Αποστόλων μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως διαρκής υπενθύμιση και ενθάρρυνση ότι, σε αυτό το συνεχιζόμενο ταξίδι, οι αποκλίσεις μας δεν θα εμποδίζουν πλέον την κοινή μας μαρτυρία και την ευαγγελική αποστολή μας»
Και είμαι πεπεισμένος ότι το μέλλον και η αποστολή των σχέσεων Καθολικών-Ορθόδοξων στις Η.Π.Α. είναι να συνεχίσουμε να μαρτυρούμε την παρουσία του Θεού στον κόσμο, πιστοί στο Πνεύμα της Ιερουσαλήμ που λάβαμε ως κληρονομιά, κατέληξε ο κ. Ελπιδοφόρος.
