Του Μανώλη Κείου
Με πρόσχημα την πανδημία έρχονται στο φως πολλά και επικίνδυνα σχέδια σε πολλά επίπεδα. Όσον αφορά στον οικουμενισμό, όπως γράψαμε και πρόσφατα, ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε εκ νέου την επιθυμία της Καθολικής Εκκλησίας να επιτύχει πλήρη χριστιανική ενότητα
Μια πρόταση όμως στο National Catholic Reporter από τον John D. Faris ο οποίος είναι Χωρεπίσκοπος (θέση υπό τον Επίσκοπο) στην Καθολική Εκκλησία των Μαρωνιτών μπορεί να αποδειχτεί ικανή να μας αποκαλύψει τι σχεδιάζεται. Κι αυτό επειδή ο εν λόγω Ιεράρχης είναι μέλος της καθολικής αντιπροσωπείας για τους εθνικούς οικουμενικούς διαλόγους με τους Ορθόδοξους και και την Ανατολική Ορθοδοξία, καθώς και μέλος της αντιπροσωπείας του Βατικανού για τον διεθνή διάλογο με την Ανατολική Ορθοδοξία.
Εκμεταλλευόμενος το μεγάλο ζήτημα που έχει δημιουργηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο με την προσφορά της Θείας Ευχαριστίας και τα μέτρα προφύλαξης για τον κορονοϊό αναρωτιέται αν “μπορεί αυτή η περίσταση να είναι και μια εποχή βαθύτερης κοινωνίας μεταξύ μας;”.
“Καθολικοί, Ορθόδοξοι και Ανατολικοί Ορθόδοξοι ιεράρχες, ποιμένες και πιστοί συμφωνούν ότι η Ευχαριστία, το σώμα και το αίμα του Υιού του Θεού, είναι το πιο πολύτιμο δώρο του Θεού στην εκκλησία. Είναι υψίστης σημασίας για εμάς! Παρ 'όλα αυτά, ενώ μοιραζόμαστε την ίδια πίστη στην υπέρτατη σημασία της Ευχαριστίας, εξακολουθούμε να αποφεύγουμε να μοιραζόμαστε τον άρτο και τον οίνο μεταξύ μας εξαιτίας δογματικών αποκλίσεων. Ίσως αυτή η πανδημία είναι μια ευκαιρία για όσους έχουν δεσμευτεί να προωθήσουν την ενότητα των Χριστιανών να εξετάσουν ένα άλμα προς τα εμπρός: Θα μπορούσαν οι Καθολικές, Ορθόδοξες και Ανατολικές Ορθόδοξες Εκκλησίες να εξετάσουν την επέκταση των κοινών μυστηριών, ιδίως της κοινής Ευχαριστίας σε αμοιβαία, συνηθισμένη βάση;” αναφέρει.
Επιχειρώντας να στηρίξει την θέση του επισημαίνει πως μια βάση για μια τέτοια εκτίμηση μπορεί να αντληθεί από τις κοινές δηλώσεις που έχουν ήδη γίνει κατά καιρους από τις εκκλησίες. “Για παράδειγμα, η κοινή δήλωση Αρμενίων και Καθολικών του 1996 ανέφερε ότι οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β 'και ο Καθολικός Κάρεκιν Ι, αναγνώρισαν «τη βαθιά πνευματική κοινωνία που ήδη ενώνει αυτούς και τους Επισκόπους, τους κληρικούς και τους πιστούς των Εκκλησιών τους»” είπε.
"Λόγω της θεμελιώδους κοινής πίστης στον Θεό και στον Ιησού Χριστό, οι διαμάχες και οι δυστυχείς διαιρέσεις που μερικές φορές ακολούθησαν τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης της ... δεν πρέπει να συνεχίσουν να επηρεάζουν τη ζωή και τη μαρτυρία της Εκκλησίας σήμερα", δήλωσε η δήλωση.
Το σοβαρότερο όμως είναι η άποψή του πως “ενδέχεται να μην απαιτούνται πρόσθετες δογματικές συμφωνίες για την επέκταση των διατάξεων της μυστηριακής κοινής λειτουργίας”.
“Η φράση "σχεδόν τέλεια ενότητα" και παρόμοια γλώσσα χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες σε διάφορες μορφές σε κοινές δηλώσεις. Η απλή ύπαρξη των τρεχουσών διατάξεων του Καθολικού κανόνα που επιτρέπει την κοινή Ευχαριστία με τους Ορθόδοξους υπό ορισμένες προϋποθέσεις αποτελεί ένδειξη ότι η Καθολική Εκκλησία πιστεύει ότι υπάρχει επαρκής δογματική συμφωνία για κάποια μορφή μυστηριακής ανταλλαγής (γνωστή στην Καθολική ομιλία ως communicatio in sacris) , αν και σε εξαιρετική βάση.Οι δογματικές συμφωνίες δεν πρέπει να είναι η μόνη ανησυχία που χρησιμοποιείται ως ακριβής δείκτης του πότε έχει επιτευχθεί πλήρης κοινωνία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι δογματικές και πειθαρχικές συμφωνίες επιτεύχθηκαν μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης στην Δέυτερη Σύνοδο της Λυών (1274) και στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1431-1449), μόνο για να αποσυντεθούν λίγο αργότερα, επειδή δεν είχε επιτευχθεί πραγματική πλήρης κοινωνία. Οι συμφωνίες αρθρώθηκαν και υπογράφηκαν, αλλά η Κοινωνία δεν είχε καθιερωθεί. Στον σύγχρονο κόσμο, το Άγιο Πνεύμα έκρινε κατάλληλο να αποκαταστήσει την «σχεδόν τέλεια κοινωνία» χωρίς να έχει επιτύχει ακόμη πλήρη δογματική συναίνεση” αναφέρει στο άρθρο του.
Αναφερόμενος στον Πάπα Φραγκίσκο, είπε πως ο ποντίφικας προσέφερε μια παρόμοια προσέγγιση στο κοινό τον Μαΐο του 2018 στο Βατικανό με μια αντιπροσωπεία από το Πατριαρχείο της Μόσχας. «Ο Οικουμενισμός γίνεται με ταξίδια», είπε ο Ποντίφικας τότε. «Περπατάμε. Κάποιοι πιστεύουν - αλλά αυτό δεν είναι σωστό - ότι πρέπει πρώτα να υπάρξει δογματική συμφωνία, σε όλα τα σημεία της διαίρεσης και μετά το ταξίδι. Πρέπει να συνεχίσουμε να μελετούμε τη θεολογία, για να ξεκαθαρίσουμε τα σημεία, αλλά εν τω μεταξύ ας περπατήσουμε μαζί, ας μην περιμένουμε να επιλυθούν αυτά τα πράγματα για να περπατήσουμε», είπε.
Στη συνέχεια ο John D. Faris παρουσίασε αναλυτικά το πρίσμα των κανόνων του Κώδικα κανόνων των ανατολικών εκκλησιών του 1990 και τον αντίστοιχος κώδικα κανόνων του 1983 για τη λατινική εκκλησία, ισχυριζόμενος πως προβλέπει ήδη τη μυστηριακή κοινή λειτουργία σε εξαιρετικές περιστάσεις:
-Ο Κανών 670, Code of Canons of the Eastern Churches, παράγραφος 1 ορίζει ότι οι καθολικοί χριστιανοί πιστοί για έναν δίκαιο λόγο μπορούν να παρευρεθούν στη λειτουργική λατρεία άλλων χριστιανών και να συμμετάσχουν, τηρώντας τις άλλες απαιτήσεις του νόμου.
-Ο Κανών 670, παράγραφος 2 δίνει στον Επίσκοπο την εξουσία να παραχωρήσει τη χρήση καθολικού κτηρίου, νεκροταφείου ή εκκλησίας σε μη καθολικούς χριστιανούς, εάν δεν διαθέτουν μέρος όπου η θεϊκή λατρεία μπορεί να γιορτάζεται με αξιοπρέπεια.
-Ο κανόνας 671, παράγραφος 2 επιτρέπει στους Καθολικούς Χριστιανούς να προσεγγίσουν έναν μη Καθολικό Ιεράρχη για να λάβουν τα μυστήρια της μετάνοιας, της Ευχαριστίας και του χρίσματος των ασθενών σε εξαιρετική βάση εάν δεν μπορούν να προσεγγίσουν έναν Καθολικό Ιεράρχη για να αποφεύγονται οι κίνδυνοι σφάλματος και αδιαφορίας.
-Ο Κανών 671, παράγραφος 3 επιτρέπει στους καθολικούς Ιεράρχες να διαχειρίζονται τα μυστήρια της μετάνοιας, της ευχαριστίας και του χρίσματος των ασθενών σε ανατολικούς μη καθολικούς χριστιανούς σε εξαιρετική βάση, εάν αυτοί οι πιστοί ζητούν από μόνοι τους και είναι σωστά διακείμενοι.
-Ο Κανών 681, παράγραφος 5 επιτρέπει το νόμιμο βάπτισμα ενός βρέφους από μη καθολικούς χριστιανούς εάν το ζητήσουν οι γονείς του ή ο υπεύθυνος για αυτό και είναι ηθικά ή σωματικά αδύνατο να πλησιάσουν τον δικό τους ιερέα . Σε μια τέτοια περίπτωση, το παιδί κανονικά αποδίδεται στην εκκλησία των μη καθολικών γονέων ή εκείνου που παίρνει τη θέση του.
-Ο Κανών 833, παράγραφος 1 επιτρέπει σε έναν τοπικό ιεράρχη να δώσει σε οποιονδήποτε καθολικό ιερέα την ικανότητα να ευλογεί το γάμο των χριστιανών πιστών μιας ανατολικής μη καθολικής εκκλησίας εάν αυτοί οι πιστοί δεν μπορούν να προσεγγίσουν έναν ιερέα της δικής τους εκκλησίας με σοβαρές δυσκολίες και το ζητούν οικειοθελώς.
Σύμφωνα με τον Μαρωνίτη κληρικό όλα τα παραπάνω είναι “ποιμενικά καταφύγια” που προέρχονται από την Β. Βατικάνεια Σύνοδο και “σηματοδοτούν πραγματικά έναν αξιοσημείωτο μετασχηματισμό στις σχέσεις μεταξύ των εκκλησιών μας”.
Ωστόσο, όπως λέει, αυτοί οι κανόνες της Καθολικής Εκκλησίας είναι ανεπαρκείς με ορισμένους τρόπους.
Η πρώτη και βασική ανεπάρκεια είναι ότι πρόκειται για μονομερείς κανονικές διατάξεις της Καθολικής Εκκλησίας. Φυσικά, η Καθολική Εκκλησία δεν θα θεωρούσε ότι θα νομοθετούσε εξ ονόματος των Ορθόδοξων ή των Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών. Στον Οικουμενικό Κατάλογο του 1993, η Καθολική Εκκλησία καθιστά σαφές ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες ενδέχεται να μην δέχονται ή ακόμη και να απορρίπτουν ρητά τέτοιες ευχαριστικές πρακτικές κοινής λειτουργίας και συμβουλεύει τους δικούς της ποιμένες και πιστούς να είναι ευαίσθητοι στη θέση τους.
Σύμφωνα με τον John D. Faris “αυτό που χρειάζεται ακόμη είναι μια αμοιβαία ρύθμιση σύμφωνα με την οποία οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί επιτρέπουν στους λειτουργούς τους να διαχειρίζονται την Ευχαριστία στους πιστούς από την άλλη εκκλησία και στους πιστούς τους να δεχτούν την Ευχαριστία στην άλλη εκκλησία”
Κατά την γνώμη του ενώ οι συζητήσεις θα γίνονταν καλύτερα στο πλαίσιο των οικουμενικών διαλόγων, ίσως μια διμερής προσέγγιση, δηλαδή, η Καθολική Εκκλησία μαζί με μια άλλη Ορθόδοξη ή Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι η καλύτερη που μπορεί να επιτευχθεί αυτή τη στιγμή που θα επέτρεπε μια σταδιακή επέκταση των κοινών μυστηρίων.
Με αφορμή την πανδημία
“Ωστόσο, σε αυτήν την παρούσα παγκόσμια κρίση, θα μπορούσε η λήψη κοινωνίας σε Ορθόδοξες και Καθολικές Εκκλησίες από τους πιστούς αυτών των εκκλησιών να είναι ένα νέο σημάδι εγγύτητας και επιθυμίας για πλήρη κοινωνία;” αναρωτιέται με εύλογα μηνύματα!!!
Οι Ιεραρχίες των αντίστοιχων εκκλησιών μας θα συνεχίσουν να διδάσκουν ότι οι εκκλησίες μας δεν είναι ακόμη σε πλήρη κοινωνία ούτε ότι έχουν επιλυθεί όλες οι δογματικές διαφωνίες και ότι θα δεσμευτούν να ταξιδέψουν μαζί αναζητώντας μια κοινή κατανόηση του μυστηρίου της σωτηρίας.
Παρ 'όλα αυτά, πρέπει να προσευχηθούμε ότι η Θεία Πρόνοια θα μετατρέψει μερικές από τις διαφωνίες σε απλές διαφορές. Η επέκταση των κοινών μυστηρίων θα σήμαινε ότι η Ευχαριστία δεν θα αποτελούσε πια μια κατεύθυνση διαίρεσης, αλλά μάλλον ένα σημάδι της εκκλησιαστικής κοινωνίας που υπάρχει ήδη. Θα συνεχίσουμε το ταξίδι μαζί - για να χρησιμοποιήσουμε την εικόνα του Πάπα Φραγκίσκου - για πλήρη κοινωνία, γνωρίζοντας ότι θα επιτευχθεί μόνο τελικά όταν βλέπουμε τον Κύριο.” καταλήγει.
