Στο σχέδιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την ένωση της Ορθοδοξίας στην Ουκρανία αναφέρεται παραπέμποντας σε όλα όσα το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ έχει αναφέρει κατά καιρούς το λιθουανικό site en.delfi.lt.
Αποκομίζοντας πολλά στοιχεία από τα αναλυτικά ρεπορτάζ της ιστοσελίδας μας κάνει μια ανάλυση για τα δρώμενα στην ουκρανική εκκλησιαστική πραγματικότητα τον τελευταίο χρόνο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το en.delfi.lt το σχέδιο του κ.Βαρθολομαίου για την Ουκρανία υλοποιείται με επιτυχία. Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο εμφανίστηκε μια νέα εκκλησία - η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU), η οποία, όπως υποθέτει η Κωνσταντινούπολη, πρέπει να θέσει τέρμα στη μακρόχρονη σύγκρουση μεταξύ των Ουκρανών πιστών.
H διαδικασία αναγνώρισης φαίνεται να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Tο OCU δεν έχει αναγνωριστεί στον Ορθόδοξο κόσμο, καθώς κανένας άλλος τοπικός ναός δεν παρακολούθησε την τελετή. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν παρουσιάστηκε, ενώ υπήρξε μόνο η αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου. Μεταξύ αυτών που έφτασαν στην Ουκρανία ήταν ο Αρχιμανδρίτης Εφραίμ, ηγούμενος του πατριαρχικού μοναστηριού Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος, ο οποίος όμως αργότερα νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Ο Φιλάρετος, ο πρώην πρωτεύων του UOC KP και ο «επίτιμος πατριάρχης» του OCU, ο οποίος απουσιάζε επίσης και από την ενθρόνιση του Επιφανιου, γεγονός που μπορεί να υποδεικνύει ορισμένα ζητήματα στις σχέσεις μεταξύ Κίεβου και Φαναρίου.
Για τον Μητροπολίτη Επιφάνιο που έλαβε τον Τόμο της αυτοκεφαλίας, ενθρονίστηκε χθες και πλέον αναμένει με αισιοδοξία από τις υπόλοιπες Τοπικές Εκκλησίες την αναγνώρισή του σχολιάζει ότι φαίνεται να είναι ιδανικός για την θέση αυτή αφού 1) δεν ήταν ποτέ μέλος του Πατριαρχείου Μόσχας και δεν ξεκίνησε αυτός το σχίσμα, 2) είναι έτοιμος να ξεκινήσει την ιστορία του OCU από το μηδέν και 3) σπούδασε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ωστόσο, όπως το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ έχει επανειλημμένως τονίσει υπάρχουν και “αγκάθια”. Πρώτον, ο προκαθήμενος της OCU εξαρτάται από τον επικεφαλής του “Πατριαρχείου Κιέβου” Φιλάρετο ο οποίος παρά την υπόσχεσή του στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, όχι μόνο δεν έχει ακόμη καταργήσει τη νομική οντότητα του “Πατριαρχείου” αλλά διατυμπανίζει πως η αυτοκεφαλία δόθηκε στο “Πατριαρχείο”. Συνάμα είναι εκείνος που διατηρεί τον έλεγχο όλων των ιεραρχών του που αποτελούν την πλειοψηφία στο OCU και είναι και ένας εκ των τριών αμετακίνητων μελών της Ιεράς Συνόδου της νέας εκκλησιαστικής δομής, η οποία αναμένεται να συνεδριάσει εντός της σήμερον για πρώτη φορά.
Δεύτερον, ο Επιφάνιος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον Petro Poroshenko, ο οποίος τον ακολουθεί σε κάθε του βήμα από την εκλογή στις 15 Δεκεμβρίου στο Κίεβο, στην παράδοση του Τόμου στις 6 Ιανουαρίου στο Φανάρι μέχρι και χθες στην ενθρόνισή του.
Εάν ο Πόροσενκο χάσει τις εκλογές, πράγμα διόλου απίθανο βάσει των δημοσκοπήσεων στην Ουκρανία, ο Επιφάνιος θα αντιμετωπίσει δυσκολίες στην οικοδόμηση σχέσεων με τους νέους ηγέτες της χώρας.
Αλλά υπάρχουν και χειρότερα αφού ο Επιφάνιος δεν έχει χειροτονηθεί κανονικά -όπως και όλοι οι ιεράρχες της "δεύτερης γενιάς" του “Πατριαρχείου Κιέβου”, αφότου αφορίστηκε ο Φιλάρετος. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά τις διαπραγματεύσεις 2001-2003 με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία για το ουκρανικό ζήτημα, πολλοί ιεράρχες που διορίστηκαν στο “Πατριαρχείο Κιέβου” δεν πίστευαν πραγματικά ότι ήταν επίσκοποι.
Πηγές αναφέρουν πως ζήτησαν να γίνουν δεκτοί όχι ως «επίσκοποι» αλλά με την κατάσταση που είχαν πριν από το σχίσμα (ιερέας, διάκονος ή λαϊκός).
Όταν οι δύο Έξαρχοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου διορίστηκαν στην Ουκρανία, τόσο το Κίεβο όσο και η Μόσχα ήταν σίγουροι ότι αυτοί οι δύο επίσκοποι θα χειροτονήσουν κρυφά όλους τους ιεράρχες της σχισματικής εκκλησίας, όπως έχει αναφέρει και στο παρελθόν το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ, και θα αποκαταστήσουν την κανονική ιεραρχία.
Ωστόσο, ο Πατριάρχης δεν αποκατέστησε την κανονικότητα της ιεραρχίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Φαναρίου υπήρξε μια τέτοια βιασύνη σε σημείο που ο τόμος παραχωρήθηκε χωρίς υπογραφές των μελών της Ιεράς Συνόδου στις 6 Ιανουαρίου και υπό τον κίνδυνο να κριθεί άκυρος επέστρεψε μετά από λίγες μέρες. Ίσως η ιεραρχία της OCU να "οριστικοποιηθεί" με τον ίδιο τρόπο.
Τώρα, όμως, η ακανόνιστη φύση της προκαλεί σύγχυση στις άλλες τοπικές εκκλησίες. Εξού και η χθεσινή εικόνα κατά την τελετή της ενθρόνισης όπου καμία εξ αυτών δεν απέστειλε αντιπροσώπους.
Επιπλέον το κλίμα στην χώρα είναι κάτι παραπάνω από θερμό με κρούσματα βίας παρά τις διαβεβαιώσεις των πολιτικών.
Τελευταίο περιστατικό η καταγγελία πως υποστηρικτές της νέας εκκλησίας επιτέθηκαν την Κυριακή στον αρχιερέα Στέφαν Μπαλάν, ο οποίος ηγείται της Εκκλησίας της Μεταμόρφωσης σε χωριό στην Περιφέρεια Τερνόπολης.
Οι ακτιβιστές "προετοίμασαν μια πρόκληση και διέλυσαν τη λειτουργία" την Κυριακή το πρωί, ανέφερε το τμήμα πληροφόρησης και εκπαίδευσης της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η αστυνομία που ήρθε στη σκηνή πήρε την πλευρά των προκλητών, ανέφερε η έκθεση.
" Κάποιοι άνδρες που φορούσαν στολή καμουφλάζ με κόκκινες και μαύρες ετικέτες ήρθαν και άρχισαν να μας χτυπούν, με άρπαξαν από το κεφάλι και μου έσπασαν το δάχτυλο”, είπε ο ιερέας,
Διαφορετικό το αρχικό σχέδιο Βαρθολομαίου
Το σχέδιο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου λέγεται ότι ήταν διαφορετικό. Επέμεινε ότι ο Φιλάρετος θα αποκλειστεί από τις εκλογές του Προκαθημένου της νέας εκκλησίας. Ήθελε το OCU να διευθύνεται από τον κανονικό Μητροπολίτη Συμεών που μέχρι πρόσφατα ανήκε στη νΙεραρχία της Ουκρανικής Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας (UOC-MP).
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας υποσχέθηκε επανειλημμένα στον πατριάρχη ότι 10 έως 25 ιεράρχες της UOC-MP θα παρευρεθούν στη Σύνοδο ενοποίησης τον Δεκέμβριο. Έδωσε ακόμη και τον κατάλογο αυτών, τον οποίο φημολογείται ότι είδε μόνο ο πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ωστόσο, οι ιεράρχες του Πατριαρχείου Μόσχας αγνόησαν την Σύνοδο ενοποίησης πλην δύο.
Μέσα από διαδικασίες πυο το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ έχει αναλύσει ο Συμέων έλαβε λίγες ψήφους και ο υποψήφιος του Φιλάρετου εκλέχτηκε.
Ο κ. Βαρθολομαίος μοιάζει δέσμιος των ραδιουργιών του Φιλάρετου . Ωστόσο, όταν ο Βαρθολομαίος εν ελθέτω χρόνο επισκεφθεί την Ουκρανία, ενδεχομένως πριν από τις εκλογές για να αβαντάρει τον Ποροσένκο, δεν θα μπορέσει να αρνηθεί ένα συλλέιτουργο με τον Φιλάρετο.
Επομένως η ασάφεια του ρόλου του Φιλάρετου, η αδυναμία του Επιφάνιου και η αμφισβητούμενη νομιμότητα της ιεραρχίας της OCU μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία της αναγνώρισής της από τις τοπικές εκκλησίες.
Ο Έξαρχος του Φαναρίου στο Κίεβο Επίσκοπος Παμφύλου Δανιήλ δήλωσε αισιόδοξος για γρήγορη αναγνώριση αναφέροντας και πρώτες πρώτες την Εκκλησία της Ρουμανίας και της Ελλάδας.
Εν τω μεταξύ, οι Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες εξακολουθούν να αμφιβάλλουν και ειδικά στην Ελλάδα το θέμα αρχίζει να λαμβάνει διαστάσεις αφού σε δύο Μητροπόλεις (Φλώρινα και Ζάκυνθο) έγινε αυθαίρετη μνημόνευση του Επιφάνιου, ενώ αρκετοί άλλοι Μητροπολίτες δεν φαίνονται βάσει δηλώσεών τους να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς. Για τους λόγους αυτούς αναμένεται να συνεδριάσει εκτάκτως η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας τις επόμενες μέρες. Μάλιστα πιθανόν η ημερομηνία να ανακοινωθεί αύριο ή μεθαύριο μετά την τακτική μηναία συνεδρίαση της ΔΙΣ της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Δεν πρέπει να λησμονεί κανίς πως το ζήτημα έρχεται σε μια περίοδο που οι σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Φαναρίου βρίσκονται στη χειρότερη περίοδο τα τελευταία χρόνια με δικαστικές διαμάχες και διάφορες άλλες αφορμές.
Πολλοί εντοπίζουν τον μεγάλο κίνδυνο για τους Έλληνες, στην εφαρμογή του ουκρανικού μοντέλου για την περίπτωση της σχισματικής «Εκκλησίας της Μακεδονίας», υποστηρίζοντας πως πιθανότατα θα αναγνωριστεί σύντομα από την Κωνσταντινούπολη.
Σύντομα μια αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου πρόκειται να επισκεφθεί την Αθήνα. Ο επίσημος λόγος είναι να συζητηθεί η αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και του πρωθυπουργού αλλά ουδείς αποκλείει πως ένας άλλος στόχος μπορεί να είναι να ασκηθεί πίεση στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για το ουκρανικό και και το μακεδονικό ζήτημα.
