Γράφει ο Χρήστος Βαλκάνιος
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η χρονιά που πέρασε ήταν μια εξαιρετικά βίαιη χρονιά και πολλές από τις χειρότερες απειλές για την ανθρώπινη ασφάλεια θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν στην επικαιρότητα. Σύμφωνα με το βρετανικό conversation οι απειλές αυτές θα προέλθουν κυρίως από τις ακόλουθες αιτίες που ο κόσμος θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το 2016.
Εμφύλιες Συγκρούσεις
Οι εμφύλιοι πόλεμοι διαρκούν πολλά χρόνια περισσότερο κατά μέσο όρο από Κρατικές συγκρούσεις και έχουν ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό αμάχων θυμάτων. Εμφύλιες συγκρούσεις έχουν κυριολεκτικά ριζώσει κυρίως στην Συρία, την Υεμένη, το Αφγανιστάν, την Ουκρανία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Νότιο Σουδάν. Η συριακή σύγκρουση ήταν παγκοσμίως η πιο αιματηρή αυτό το έτος και σύμφωνα με το συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα έχει στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 210.000 ανθρώπους μέχρι στιγμής.
Στενά συνδεδεμένη με τους πολέμους είναι και η κρίση των προσφύγων των πολέμων, που οι συγκρούσεις έχουν δημιουργήσει. Ως ένα τέτοιο αποτέλεσμα αποτελεί ο εκτοπισμός πάνω από 7,6 εκατ ανθρώπων μέσα στη Συρία ενώ έχουν γίνει πρόσφυγες περισσότερα από 4 εκατ . Πολλοί από αυτούς πεθαίνουν στην προσπάθεια να ξεφύγουν από τον κίνδυνο και τουλάχιστον 3.329 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εγκαταλείποντας τις πατρίδες τους το τρέχον έτος.
Τρομοκρατία
Επίσης η τρομοκρατία συνεχίζει να δημιουργεί πρωτοσέλιδα και ετήσια αύξηση των ποσοστών θανάτου. Τρομοκρατικές πράξεις που σκότωσαν περισσότερους από 100 κατά μέσο όρο άμαχους πολίτες από το 1978 μέχρι το 2013 είχαν ετήσιο μέσο όρο της τάξης του 4,2. Αυτό το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 26 που σημαίνει αύξηση κατά περισσότερο του 500%. Πιο συγκεκριμένα ,πράξεις τρομοκρατίας σκότωσαν 32,658 το 2014 ,σχεδόν 9 φορές περισσότερους από,τι το 2000 . Ξεπερνώντας κατά πολύ τα προαναφερθέντα νούμερα θανάτου από τις πολλαπλές επιθέσεις σε Δυτικούς στην Τυνησία, την Αίγυπτο και τη Γαλλία, οι πέντε χώρες που έχουν υποφέρει περισσότερο είναι η Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, η Νιγηρία και το Πακιστάν. Η Νιγηρία ειδικά μαστίζεται από τρομοκρατικές ενέργειες, χάρη στην Boko Haram, στις οποίες σκοτώθηκαν τουλάχιστον 3.500 άνθρωποι το 2015 ενώ κατά γενική ομολογία υπήρχε μείωση από το 2014 !!!!! όταν εκτιμάται ότι 6.347 πέθαναν στα χέρια της ομάδας τρόμου.
Οργανωμένο έγκλημα
Ακόμη υψηλότερο από το φόρο θανάτου που οφείλεται σε πράξεις τρομοκρατίας είναι η αρίθμηση θυμάτων από το οργανωμένο έγκλημα. Στο Μεξικό και μόνο, 20.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους το 2015 και αυτό είναι στην πραγματικότητα μια βελτίωση σε σχέση με 27.000 που σκοτώθηκαν το 2011. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα είναι στην πραγματικότητα τόσο μεγάλες που μπορούν να συγκριθούν με μια χώρα σε εμπόλεμη κατάσταση.
Ορισμένα μέρη του Μεξικού, όπως το Ακαπούλκο, έχουν μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά δολοφονιών στον κόσμο, περισσότερες από 100 ανά 100.000 άμαχων. Το οργανωμένο έγκλημα στο Μεξικό έχει στην ουσία καταλάβει τμήματα του Μεξικανικού κράτους καθιστώντας αδύνατη την επιβολή και λειτουργία νόμου και τάξης . Οργανωμένες εγκληματικές ομάδες έχουν γίνει όλο και πιο θρασείς, τολμηρές και αιματηρές.
Οι συμμορίες είναι μια άλλη τεράστια πρόκληση για την ασφάλεια. Αν και η βία των συμμοριών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, οι απειλές που προέρχονται από εδώ είναι συντριπτικές,ειδικά στην Κεντρική Αμερική: συμμορίες του Ελ Σαλβαδόρ, της Ονδούρα και της Γουατεμάλα έχουν εκτοξεύσει στα ύψη τα ποσοστά ανθρωποκτονιών .
Η Ονδούρα, δυστυχώς, έγινε «διάσημη» το 2015 διότι της ανήκει η πιο δολοφονική πόλη του κόσμου το San Pedro Sula, στο οποίο αντιστοιχούν 171 δολοφονίες ανά 100.000 ανθρώπους. Το μικρό Ελ Σαλβαδόρ βλέπει μια δολοφονία κάθε ώρα.
Μια άλλη ιδιαίτερα δραματική περίπτωση είναι η Βραζιλία, όπου ήδη τα ύψη στα ποσοστά ανθρωποκτονιών έχουν αυξηθεί και πάλι, παρά την προσοχή που δόθηκε από τη φιλοξενία του Παγκοσμίου Κυπέλλου και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έχουν χαθεί 58.000 άτομα από ανθρωποκτονίες μόνο φέτος, πολλοί από τους οποίους ήταν θύματα συμμοριών ή που σχετίζονταν με τις βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία. Αυτή είναι η κύρια αιτία θανάτου για τους Βραζιλιάνους μεταξύ 15 και 29 ετών.
Μικρά Όπλα
Φορητά όπλα και ελαφρύς οπλισμός εξακολουθούν να είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, είτε στα χέρια ομάδων ανταρτών, δικτύων τρομοκρατίας, οργανωμένων εγκληματικών ομάδων, συμμοριών ή πολιτών.
Αυτό δεν είναι μια απειλή που περιορίζεται σε μονίμως μη ασφαλείς χώρες ή σ’αυτές που αντιμετωπίζουν αστικές συγκρούσεις. Αν και τα εύκολα προσβάσιμα φορητά όπλα έχουν θέσει μια σημαντική απειλή για τις χώρες που βρίσκονται σε κατάσταση διαρκών συγκρούσεων (στην Αγκόλα παραδείγματος χάριν, ένα ΑΚ-47 μπορεί να κοστίσει όσο ένα κοτόπουλο) ,εν τούτοις οι ΗΠΑ συνεχίζουν να έχουν τρομερές δυσκολίες στο να αντιμετωπίσουν το χρόνιο πρόβλημα που έχει να κάνει με τα εγκλήματα λόγω της οπλοχρησίας .
Στις ΗΠΑ το 2015 υπήρχαν περισσότερα από 50.000 τραυματισμοί από ενδοοικογενειακή βία με όπλο και 12.666 θάνατοι από χρήση όπλων συνολικά. Μαζικοί πυροβολισμοί που διαπράττονται από άτομα που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες έχουν κερδίσει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης, αλλά οι περισσότεροι θάνατοι δεν εκτελέστηκαν από τους «ψυχικά ασθενείς». Χαλαροί νόμοι ελέγχου των όπλων συνεχίζουν να προκαλούν θύματα, ενώ μερικοί υποστηρικτές των δικαιωμάτων οπλοκατοχής ακόμα υποστηρίζουν πως η περαιτέρω χρήση τους κάνει τη χώρα τους ασφαλέστερη.
Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη ταρακουνήθηκε από τους κινδύνους του χαλαρού ελέγχου των όπλων από τις επιθέσεις του Παρισιού της 13ης Νοεμβρίου. Περίπου μισό εκατομμύριο όπλα έχουν χαθεί ή κλαπεί και εξακολουθούν να αγνοούνται εντός των συνόρων της ΕΕ .
Περιβαλλοντικά θέματα
Μπορεί να φαίνεται περίεργο που οι απειλές που προέρχονται από πυρηνικά και βιολογικά όπλα δεν έχουν αναφερθεί. Όμως, παρά την καταστροφή που θα μπορούσε να προκληθεί από μη-συμβατικά όπλα, οι πιθανότητες της διάδοσης εξακολουθούν να είναι σχετικά χαμηλές και οι φόβοι μας πως αυτά τα όπλα θα μπορούσαν να αποκτηθούν από «παρίες» χώρες, όπως το Ιράν ή ομάδες όπως το Ισλαμικό Κράτος είναι παραφουσκωμένες.
Θεωρούμε απόλυτα ορθή την άποψη ότι, παρά την έμφαση του άρθρου κυρίως σε απειλές και θανάτους από τη βία, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι πιο σοβαρές υπάρχουσες απειλές κατά της ανθρωπότητας είναι οι ασθένειες και θάνατοι που οφείλονται στη ρύπανση και την κλιματική αλλαγή. Εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας ασθενειών και μάλιστα τέτοιων που σχετίζονται με το περιβάλλον. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μόνο σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από τον ιό HIV και την ελονοσία από κοινού. Αν και έρευνα δείχνει ότι πολλοί πολίτες των δυτικών εθνών ζουν με το φόβο των πράξεων τρομοκρατίας είναι σημαντικό να ρίξουμε μια ματιά στο τι είναι πραγματικά η πιο απειλητική πηγή για την ασφάλεια μας. Η αντιμετώπιση ασθενειών, περιβαλλοντικής φθοράς και η εφικτή αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από την ανεξέλεγκτη διάδοση των μικρών όπλων, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη βελτίωση της ασφάλειας του ανθρώπου, όχι μόνο στις δυτικές κοινωνίες, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Χρήστος Καλογερόπουλος – Βαλκάνιος
Στρατηγικός Αναλυτής
Εξειδικευμένος σε Θέματα Διεθνούς Ασφάλειας
στη ΝΑ Μεσόγειο
