Γράφει ο
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΝΔΡΙΑΝΗΣ*
Η τουρκική εξωτερική πολιτική αναβαθμίστηκε με τη διατύπωση της θεωρίας του ‘’Στρατηγικού Βάθους’’ από τον Αχμέτ Νταβούτογλου το 2001.
Τα μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες που πρόβλεπε η θεωρία έμειναν γράμμα κενό. Η μεγαλομανία της προσωπικότητας του Ερντογάν την εμπλούτισε με Νεοθωμανικά επεκτατικά ‘’οράματα’’, ενώ με αφορμή το πραξικόπημα του 2016, η επιθετικότητα άρχισε να απογειώνεται.
Στο κυνηγητό αυτών των στόχων, ο τουρκικός λαός βομβαρδίζεται συνεχώς με μεγάλη γκάμα ψυχολογικών επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, οι τηλεοπτικές εικόνες με τον Ερντογάν και το κοριτσάκι με το μπορντό μπερέ των ειδικών δυνάμεων, οι δηλώσεις στενών συμβούλων ότι η Ελλάδα είναι μύγα ή ακίνδυνο σπυρί στο πρόσωπο του τουρκικού γίγαντα, το οθωμανικό χαστούκι που θα δοθεί στις ΗΠΑ, η προετοιμασία για επιστράτευση κ.α., είναι ενέσεις αυτοπεποίθησης -αλλά Τούρκα- προς το εσωτερικό, αλλά και εκβιαστικά μηνύματα προς τους δυτικούς και φυσικά προς τη χώρα μας.
Οι ΗΠΑ, επί του παρόντος, χωρίς να εγκαταλείπουν τους μακροπρόθεσμους στόχους τους στην περιοχή, περιορίζονται σε σχετικά ανεκτικές αντιδράσεις, προσπαθώντας να αποφύγουν την πλήρη ρήξη που θα έσπρωχνε την Τουρκία πιο βαθιά στην αγκαλιά του Πούτιν.
Ανάλογα και παρά τις μεγάλες εμπορικές σχέσεις αλλά και τις απειλές με τους πρόσφυγες, η ΕΕ έχει βάλει στο συρτάρι την ενταξιακή διαδικασία, χωρίς σύντομη προοπτική να την ανασύρει.
Η ΑΠΕΙΛΗ:
Κύριος στόχος του Νεοθωμανικού εδαφικού και θαλάσσιου επεκτατισμού, είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο και η ΑΟΖ της Κύπρου.
Μπορεί η Τουρκία σήμερα να ενεργήσει επιθετικά;
Πολλοί αναλυτές, υποστηρίζουν ότι η Τουρκία δεν διακινδυνεύει στρατιωτική ενέργεια αν δεν είναι σίγουρη ότι θα επιτύχει. Συμφωνώ και προσωπικά εκτιμώ ότι δεν θα διστάσει επιχείρηση μικρής ή μεγαλύτερης κλίμακας στο Αιγαίο, όταν σιγουρέψει ότι θα επιτύχει και ότι θα αποκομίσει ουσιαστικό όφελος. Επί του παρόντος, διατηρεί σκηνικό έντασης και περιμένει την ευκαιρία, (Αιγαίο, ΑΟΖ Κύπρου).
Οι Ένοπλες Δυνάμεις μας διατηρούν αποτρεπτική ισχύ …ακόμη
Η εθνική ομοψυχία, είναι μεν σημαντικός παράγων ισχύος της χώρας, πλην όμως δεν επαρκεί από μόνος του, αν δεν υπάρχουν ισχυρές στρατιωτικές αποτρεπτικές δυνάμεις και ισχυρή εξωτερική πολιτική.
Παρά την οικονομική κρίση και τη γενικευμένη παρακμή της χώρας, οι ΕΔ λειτουργούν -ακόμη- οργανωμένα και αποτελεσματικά, πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο κρατικό οργανισμό. (Το ‘’παράδοξο’’, ερμηνεύεται επαρκώς, αλλά δεν είναι του παρόντος).
Αντικειμενικά δεν θα διατηρήσουν την ίδια αποτρεπτική ικανότητα στο μέλλον, χωρίς ενίσχυση, με σημείο καμπής την απόκτηση από την Τουρκία αεροπλάνων F-35 και πυραύλων S-400.
Μπορεί άραγε η χώρα να αντέξει οικονομικά μια νέα κούρσα εξοπλισμών, δεδομένης της φρενίτιδας εξοπλιστικών προγραμμάτων που έχει σχεδιάσει η Τουρκία; Σαφώς όχι.
Συγκριτικά, η αποτρεπτική ικανότητα μας είναι μεν σήμερα ικανοποιητική, αν βέβαια πάρουμε υπόψη και τις σοβαρές αδυναμίες στις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά το πραξικόπημα του 2016, που επέφερε μεγάλη αναταραχή και πολυάριθμες διώξεις στελεχών. Για παράδειγμα, μια από τις αδυναμίες είναι το μεγάλο έλλειμα σε πιλότους. Προσπαθούν να τους αντικαταστήσουν με νέους τους οποίους, δυστυχώς αλλά αναγκαστικά, εκπαιδεύουν επιχειρησιακά οι Έλληνες πιλότοι με τις αναχαιτήσεις στο Αιγαίο. (Με την αδυναμία της αεροπορίας δεν είναι άσχετη η εναγώνια αναζήτηση σύγχρονων αντιαεροπορικών βλημάτων, όπως οι S-400).
Οι πρόσφατες μεγαλοστομίες του Τούρκου Α/ΓΕΕΘΑ, για δήθεν ικανότητα 2,5 πολέμων ταυτόχρονα, αλλά και οι λεονταρισμοί, και το σύνηθες ‘’τροπάριο’’ απειλών, όπως π.χ. να μην τολμήσει η Ελλάδα να θίξει τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο, έχουν ειδικότερα τώρα, πιο εντοπισμένο στόχο. Επιδιώκουν να εκφοβίσουν τη χώρα μας και να την αποτρέψουν από ….πονηρές σκέψεις, να καθορίσει τη Ελληνική ΑΟΖ στο Αιγαίο, εκμεταλλευόμενη την τρέχουσα δυσκολία στις Τουρκικές ΕΔ και την εμπλοκή τους στη βόρεια Συρία.
Οι διαχρονικές αδυναμίες και τα συγκεκριμένα τωρινά …Δεν, της πολιτικής Εξωτερικών και Άμυνας
Η ελληνική εξωτερική και αμυντική πολιτική φαίνεται να παραμένει, εν πολλοίς, στις βολικές αναλύσεις του τύπου: ο Ερντογάν τα κάνει αυτά για εσωτερικούς λόγους, η προβληματική οικονομία, το περσυνό δημοψήφισμα, η καθυστέρηση στην επιχείρηση στη Βόρεια Συρία, ο προσεταιρισμός των ακραίων εθνικιστών με στόχο τις εκλογές του 2019 κλπ. Αν μείνουμε σ’ αυτές τις αναλύσεις, χάνουμε την ουσία των πιο μακρινών στόχων της Άγκυρας στο Αιγαίο και στην ΑΟΖ της Κύπρου. Αυτές θα παραμείνουν, έστω κι αν ο Ερντογάν κερδίσει τις επόμενες εκλογές ή τα ‘’ξαναβρεί’’ με τους δυτικούς.
Δεν φαίνεται να έχει αξιολογήσει και ερμηνεύσει επαρκώς τις κύριες τουρκικές επιδιώξεις, μέσα από την αμφισβήτηση της συνθήκης της Λοζάνης, ούτε και τις μεθόδους και τους στόχους των τουρκικών ψυχολογικών επιχειρήσεων και προπαγάνδας των τελευταίων χρόνων, ως βάση για να σχεδιαστούν κατάλληλοι δικοί μας τρόποι αντίδρασης.
Δεν φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι η Τουρκία ασκεί πολιτικό εκβιασμό με Γερμανούς, Ολλανδούς και Αμερικανούς ομήρους και κατά μείζονα λόγο θα το έκανε και για την Ελλάδα.
Δεν φαίνεται να εκτίμησε επαρκώς ότι η απειλή μεταφέρθηκε και στη Θράκη, μετά ειδικά και την πρόσφατη άσκηση, που υπερπροβλήθηκε τηλεοπτικά, με μονάδες αρμάτων να εκπαιδεύονται στη διάβαση ποταμού.
Η πολιτική ηγεσία εξωτερικών και άμυνας, με τη δικαιολογία -ενδεχομένως μεν, θεωρώ δε αφελώς- της μη πρόκλησης των Τούρκων, συνέχιζε με την αυταπάτη ότι το αθέλητο ή ηθελημένο μπες-βγες των περιπόλων στην όριο γραμμή, θα τακτοποιούνταν επιτόπια και σε ΄΄συμμαχικό πνεύμα’’ με τους Τούρκους, όπως κάποιες φορές στο παρελθόν. Έτσι, δεν διαπέρασε -ως όφειλε- με ανάλογο συναγερμό προφυλάξεων όλα τα συνοριακά φυλάκια.
Όχι για να κλιμακώσει η Ελλάδα την ένταση. Όχι για να στείλει πολεμικά μηνύματα απέναντι. Αλλά για να προλάβει συμβάντα σαν αυτό που έγινε στις Καστανιές. Δηλ. να μεριμνήσει έγκαιρα για μέτρα, ανάλογα των δραστικών που λήφθηκαν …κατόπιν εορτής και που φυσικά η λήψη τους δεν οδήγησε σε καμιά .… ένταση ή κρίση.
Κάποιοι υψηλόβαθμοι απόστρατοι εξαντλούνται σε καταγγελίες κατά των Τούρκων για ‘’στημένη’’ σύλληψη ή απαγωγή. Είναι γνωστό ότι σε περιόδους έντασης των απειλών οι Τούρκοι, αλλάζουν ανάλογα τακτικές. Εν πολλοίς είναι αναμενόμενοι και προβλέψιμοι για όσους τους έχουν μελετήσει. Θεωρώ εξ ίσου, αν όχι περισσότερο, χρήσιμο μαζί με τις όποιες καταγγελίες, η επισήμανση για το τι ….Δεν, από πλευράς δικής μας. Το ‘’Προμηθείς’’ και όχι ‘’Επιμηθείς’’ φαίνεται πιο δύσκολο.
Ανεξάρτητα απ’ όλα τα παραπάνω, ο αγώνας για να αποφυλακιστούν και να γυρίσουν πίσω τα δυο στελέχη μας από την Τουρκία, πρέπει να είναι έντονος και διαρκής, μέχρι την τελική επιτυχία.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ
Δυστυχώς, χωρίς να είναι ελληνική επιλογή, ο κλήρος της ιστορίας φόρτωσε τη χώρα μας με το βάρος της γειτονίας με την επιθετική Τουρκία, αλλά και ταυτόχρονα λόγω θέσης, να είναι σύνορο του Δυτικού κόσμου προς Ανατολάς.
Η υστέρηση στην εξωτερική και αμυντική πολιτική της χώρας, είναι μέρος των διαχρονικών αδυναμιών λειτουργίας του πολιτικού συστήματος.
Ανεξάρτητα από κυβερνήσεις και πρόσωπα, δεν έχουν αναιρεθεί οι αιτίες που γέννησαν αυτές τις αδυναμίες και δυστυχώς δεν φαίνεται αλλαγή ούτε στον σημερινό, ούτε στον αμέσως επόμενο πολιτικό ορίζοντα.
Πέρα από την ισχύ των Ελληνικών ΕΔ, χρειάζονται και σύμμαχοι που να μας υποστηρίζουν απέναντι στις απειλές.
Μετά τον ΟΗΕ, το μόνο που μένει να επιδιώξουμε είναι η ενεργότερη δυνατή υποστήριξη από τις ισχυρές χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Δικαιολογημένη ερώτηση: Μα όλοι αυτοί είναι εκείνοι που τώρα και πάνω από έναν αιώνα κρατούν …κανόνα και διαβήτη και χαράσσουν σύνορα ανάλογα με τα συμφέροντα τους.
Απάντηση ρεαλισμού: Έτσι λειτουργούν οι ισχυρές χώρες από την αρχαία εποχή. Προς το παρόν αυτό δεν μπορούμε να το …..ανατρέψουμε και μέχρι στιγμής δεν φαίνονται στον ορίζοντα άλλοι πιο κοντινοί σύμμαχοι από τους παραπάνω, για να ζητήσουμε υποστήριξη.
Εθνάρχες Βενιζέλοι γεννιούνται αρκετά σπάνια. Αφήνουν όμως πίσω τους παρακαταθήκες και μαθήματα πολιτικών χειρισμών για κρίσιμες περιόδους της ιστορίας.
Επί του παρόντος, δεν φαίνεται στον ορίζοντα νέος Ελ. Βενιζέλος. Ας πάμε πίσω στο παρελθόν και να μελετήσουμε πως αξιοποίησε τις τότε ισχυρές κυβερνήσεις της Δύσης για να υποστηρίξουν την εθνική ολοκλήρωση.
Είναι φανερή μέχρι σήμερα η πρόθεσή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ να φρενάρουν, κατά το δυνατό, το νεοθωμανικό τσαμπουκά του Ερντογάν στην περιοχή. Μένει να οργανωθούμε και να αξιοποιήσουμε, χωρίς προκλήσεις, με τον πιο πρόσφορο τρόπο αυτήν την ευκαιρία για τη χώρα.
Τρεις κύριοι άξονες δράσης για τη χώρα στο δρόμο μπροστά:
1ος Άξονας: Να προχωρήσει σε μια βαθιά σχεδιασμένη και οργανωτικά αποτελεσματική σύγχρονη εξωτερική και αμυντική πολιτική, αποκαθιστώντας τη σοβαρή αδυναμία που έρχεται από το παρελθόν.
Απαρέγκλιτη προϋπόθεση για την επιτυχία μιας τέτοιας πολιτικής είναι το ενιαίο εσωτερικό μέτωπο με κοινή γραμμή στα μείζονα εθνικά θέματα και η άμεση συγκρότηση μόνιμου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο θα εξασφαλίζει στην εκάστοτε κυβέρνηση τη συνέχεια των χειρισμών.
2ος Άξονας: Διατήρηση ικανής στρατιωτικής αποτρεπτικής ικανότητας.
Είναι βέβαιο ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ δεν θα πολεμήσουν για να αποτρέψουν επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας. Οι σύμμαχοι, το πιθανότερο είναι, όπως έκαναν και στο παρελθόν, να παρέμβουν να τερματιστεί η όποια σύγκρουση.
Κατά συνέπεια, είναι εκ των ων ουκ άνευ να απαιτήσουμε με κάθε μέσο από τους συμμάχους, πριν απ’ όλα να μη συμβάλλουν στο να γίνεται η επιθετική Τουρκία ‘’αστακός’’, με αεροπλάνα F-35 και άλλα ευρωπαϊκά υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα, που ανατρέπουν άρδην τις ισορροπίες.
Το γεγονός ότι η χώρα μας είναι το σύνορο του δυτικού κόσμου στην Ανατολική Μεσόγειο, της προσδίδει το δικαίωμα να ζητά από τις κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών της Δύσης εκείνα τα μέσα προστασίας, που η προμήθειά τους ξεπερνά τις οικονομικές της δυνατότητες, (στο παρελθόν οι ΗΠΑ είχαν δεχτεί μια αναλογία Ελλάδας-Τουρκίας 7:10). Διαφορετικά δεν μπορεί να διατηρηθεί η αναγκαία αποτρεπτική ικανότητα, δεδομένης και της οικτρής κατάστασης της οικονομίας μας. Σε ότι αφορά την ΕΕ, μέχρι να οργανώσει Ευρωστρατό, τουλάχιστον ας ενισχύσει τις χώρες-σύνορά της που απειλούνται. Η FRONTEX στο Αιγαίο ήταν μια καλή αρχή.
Και ακόμη παραπέρα, να προβάλλουμε ότι αν η Τουρκία καταλήξει με τη στήριξη ή ανοχή τους να γίνει στρατιωτική περιφερειακή υπερδύναμη, θα τη βρουν μπροστά τους ως Νεοθωμανικό Ερντογανικό αυταρχικό ισλαμικό κράτος, στη θέση του προηγούμενου Κεμαλικού στρατιωτικού κοσμικού κράτους.
3ος Άξονας: Να μελετήσει, σχεδιάσει και να ξεδιπλώσει μια καλά σχεδιασμένη ευρηματική καμπάνια ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, κατ’ ευθείαν στις δυτικές κοινωνίες, με κεντρικό σύνθημα:
Βοηθήστε να προστατευτεί το λίκνο του δυτικού πολιτισμού και της δημοκρατίας, που απειλείται από οθωμανική επιστροφή, 100 χρόνια μετά την απελευθέρωση.
Στόχος της καμπάνιας: Να συνειδητοποιήσουν οι δυτικές κοινωνίες, ότι μετά από 100 χρόνια, απειλείται ξανά με οθωμανική επιστροφή η θάλασσα του Αιγαίου. Εκείνη που γέννησε μεταξύ άλλων, δύο από τους 7 σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, το Κλεόβουλο το Ρόδιο και τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, τον πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη τον Κώο, και τον μεγαλύτερο μαθηματικό των αρχαίων χρόνων, Πυθαγόρα τον Σάμιο.
Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες είχαν και έχουν ευαισθησία γι’ αυτόν τον τόπο που λέγεται Ελλάδα, έστω κι αν από το 1821 μέχρι και σήμερα. έχουν κάποιες ενστάσεις για μερικά από τα πεπραγμένα των νεοελλήνων. Έχουν βιώσει, μέσα από την παιδεία τους, τον Ελλαδικό χώρο ως το λίκνο του πολιτισμού και της δημοκρατίας τους, κατά τρόπο ανάλογο εκείνου που οι ανά τον κόσμο χριστιανοί έχουν βιώσει ως λίκνο της θρησκείας τους τα Ιεροσόλυμα και τους Άγιους Τόπους.
Για να προωθηθεί η καμπάνια είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση του ελληνισμού του εξωτερικού και φυσικά του Ελληνικού λόμπι στις ΗΠΑ.
Η επιτυχία της καμπάνιας να μπει φρένο στην απειλή Νεοθωμανικής επιστροφής, θα είναι ανάλογη της πίεσης που θα ασκείται στις δυτικές κυβερνήσεις από την κοινή γνώμη των χωρών τους και από τις ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού. Παρ’ ότι το σημερινό διεθνές περιβάλλον είναι διαφορετικό, θα βοηθούσε η μελέτη του πως οι Έλληνες της διασποράς του 18ου αιώνα ευαισθητοποίησαν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι οποίες στήριξαν ακόμη και με προσφορά αίματος τον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα, όχι μόνο του 1821, αλλά και μεταγενέστερους αγώνες.
Σημαντικό στοιχείο για αξιοποίηση είναι ότι οι σύγχρονοι δυτικοί πολίτες έχουν άμεση επαφή με τη χώρα μας, μέσω του πολιτισμού και του τουρισμού. Για παράδειγμα, τώρα που η Τουρκία προσπαθεί να περάσει το νέο Ερντογανικό της πρόσωπο προς τα έξω με χολιγουντιανές υπερπαραγωγές τύπου Σουλεϊμάν…. και Μωάμεθ ο πορθητής, ένας από τους τρόπους να απευθυνθεί η χώρα μας στις δυτικές κοινωνίες, είναι να χρησιμοποιήσει με κατάλληλους και ευρηματικούς τρόπους, το ισχυρό μέσο του πολιτισμού και της δημοκρατίας, μέσα από το λίκνο που τα γέννησε.
Ο αγώνας για στόχους όπως οι παραπάνω, επαφίεται στην φιλοπατρία της κυβέρνησης και των κομμάτων. Αν δεν ανταποκριθούν, μένει -κατά τη γνώμη μου- στη φιλοπατρία των πολιτών ψηφοφόρων να απαιτήσουν από τα κόμματα στις επόμενες εκλογές να προωθήσουν υποψήφιους διαφορετικής ‘’στόφας΄΄ από τους πελατο-πολιτικούς, που μέχρι σήμερα συντηρούν το τέλμα.
* Ο Στέφανος Ανδριάνης είναι Αντισ/γος ε.α , Πολιτ. Μηχανικός,
– Επίτιμος Διοικητης ΑΣΔΕΝ
– πρώην Πρόεδρος & Διευθ. Σύμβουλος των ΕΑΣ, (ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ)
Προσωπική ιστοσελίδα: www.aksiokratia,gr
