Του Κώστα Βενιζέλου
Παρακολουθούν τα διαδραματιζόμενα στην περιοχή αλλά δεν… αγγίζουν την Τουρκία οι τρίτοι, διεθνείς παράγοντες, γεγονός που γίνεται αντιληπτό στη Λευκωσία. Την ίδια ώρα, είναι προφανές πως δεν διανοίγονται προοπτικές για νέα προσπάθεια στο Κυπριακό, καθώς τα μηνύματα από την Άγκυρα είναι αρνητικά.
Δεν υπάρχει διάθεση από τουρκικής πλευράς κι αυτό προκύπτει όχι μόνο από την εν γένει συμπεριφορά της Άγκυρας και του ψευδοκράτους, όπως εκφράζεται δημόσια, αλλά και από τα όσα λέγονται από Τούρκους αξιωματούχους και εκπροσώπους του κατοχικού καθεστώτος στις κατ’ ιδίαν επαφές.
Η Λευκωσία επιχειρεί μέσα από διεθνείς επαφές να διασφαλίσει συνέχιση του ενεργειακού προγράμματός της και να βρεθεί τρόπος επανέναρξης των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Και στα δύο αυτά ζητήματα υπάρχουν δυσκολίες και τούτο συνδέεται πρωτίστως με το γεγονός πως έχουν περιοριστεί εκείνα τα κανάλια επικοινωνίας με την Άγκυρα, που μπορούν να ασκήσουν επιρροή στο καθεστώς Ερντογάν. Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ένωση διανύουν περίοδο κακών σχέσεων με την Τουρκία. Δεν υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας και συνεννόησης με την Άγκυρα. Παράλληλα, στις ΗΠΑ, στο υπουργείο Εξωτερικών, υπάρχει κενό εξουσίας και αυτό θα παραμείνει τουλάχιστον μέχρι να αναλάβει, μετά την αποπομπή του Ρεξ Τίλερσον, καθήκοντα ο νέος ΥΠΕΞ, στο τέλος Μαρτίου.
Τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν ρόλο και δεν μπορούν να διαδραματίσουν, καθώς δεν έχουν κανάλια επικοινωνίας με την Άγκυρα. Αξιωματούχοι του Διεθνούς Οργανισμού διαμηνύουν πως έχουν χάσει επαφή με την Τουρκία, η οποία «έχει αλλάξει την τελευταία περίοδο». Τοποθέτηση που παραπέμπει σε μια παραδοχή ότι δεν μπορούν τα Ηνωμένα Έθνη να κάνουν οτιδήποτε προς την κατεύθυνση της εκτόνωσης του κλίματος. Την ίδια ώρα, σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν βλέπει να συντρέχουν λόγοι για εκ νέου εμπλοκή του σε μια νέα προσπάθεια. Στο πεδίο της Ε.Ε., πέραν από τις Βρυξέλλες, που κρατούν αποστάσεις ασφαλείας από τις ενέργειες της Άγκυρας σε βάρος δύο κρατών-μελών της Ένωσης, υπάρχουν και οι διμερείς σχέσεις.
Είναι προφανές πως οι διμερείς οικονομικές σχέσεις της Τουρκίας με όλες, σχεδόν, τις χώρες της Ε.Ε., παρά τις κατά καιρούς αντιπαραθέσεις, ρήξεις, καθορίζουν τη στάση των Ευρωπαίων έναντι της Άγκυρας. Αυτή η παράμετρος οδηγεί τα κράτη να διατηρούν, διά της ανοχής τους έναντι της τουρκικής συμπεριφοράς, γέφυρες επικοινωνίας. Στον βωμό του επιχειρήματος πως είναι καλύτερα «να μη σπρώξουν την Τουρκία πλήρως στην αντίπερα όχθη», ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιλέγουν να τηρούν στάση χαμηλών τόνων έναντι στην επιθετικότητα της Τουρκίας.
Είναι πλέον ξεκάθαρο πως θέμα αναβολής της ευρωτουρκικής σύναξης στη Βάρνα, που είναι προγραμματισμένη αργότερα αυτό τον μήνα, δεν τίθεται, ούτε καν εγείρεται, ενώ η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση συνεχίζεται. Είναι προφανές πως όλοι οι διεθνείς παράγοντες θεωρούν αυτή την περίοδο δύσκολη για επαφές με την Τουρκία, λόγω των εξελίξεων και στην Αφρίν και γενικά με τον τρόπο που πολιτεύεται το καθεστώς Ερντογάν. Είναι προφανές πως η στρατηγική της Τουρκίας στοχεύει στη διαμόρφωση ενός δικού της άξονα-ελέγχου που ξεκινά από τη Θράκη, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρος, κυπριακή ΑΟΖ) και φθάνει στη Συρία. Αυτό επιτυγχάνεται διά της ισχύος.
Στην Αφρίν τα τουρκικά στρατεύματα προελαύνουν, χωρίς καμία αντίδραση, ενώ συντηρεί ανενόχλητα κλίμα έντασης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Στην περίπτωση της Ελλάδος και της Κύπρου, η Τουρκία προσπαθεί συστηματικά μέσα από την τακτική του εκφοβισμού, ή ενός ελεγχόμενου επεισοδίου, να επιβάλει αλλαγή του στάτους κβο σε ολόκληρο τον άξονα. Ενημερωμένες πηγές σημείωναν πως όσοι παρακολουθούν τις κατά καιρούς δημόσιες τοποθετήσεις του Ερντογάν, μπορούν να αντιληφθούν γιατί κάνει λόγο για αλλαγή της Λωζάνης και πώς θα προσπαθήσει να περιληφθεί τούτο στην ατζέντα μιας διαπραγμάτευσης. Καθίσταται σαφές πως η Τουρκία επιχειρεί να οδηγήσει Ελλάδα και Κύπρο στη «φιλανδοποίηση». Στην προσαρμογή/υποταγή τους, δηλαδή, στους τουρκικούς σχεδιασμούς.
Την ίδια ώρα, οι εταιρείες προβαίνουν σε ασκήσεις επί χάρτου μετά την παρεμπόδιση πρόσφατα από το τουρκικό πολεμικό ναυτικό του γεωτρύπανου της ΕΝΙ να φθάσει μέχρι το τεμάχιο 3 για να προχωρήσει σε έρευνες. Πώς θα λειτουργήσουν τόσο οι Τούρκοι όσο και οι εταιρείες σε μια επόμενη γεώτρηση είναι ένα ζήτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα. Η ΕΝΙ, όπως προκύπτει και από τις επαφές του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη στη Ρώμη, είναι αποφασισμένη να προχωρήσει στους σχεδιασμούς της στην κυπριακή ΑΟΖ. Το θέμα είναι πώς θα αντιμετωπιστούν αυτή τη φορά οι τουρκικές προκλήσεις, ενώ πολλά εξαρτώνται και από τη στάση της ιταλικής κυβέρνησης, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν αντέδρασε όταν απειλήθηκε και παρεμποδίστηκε το γεωτρύπανο της ΕΝΙ.
Η επόμενη γεώτρηση είναι αυτή της Exxon Mobil, το φθινόπωρο. Το μήνυμα ενόψει αυτής της γεώτρησης στάλθηκε από την πρέσβη των ΗΠΑ, στη Λευκωσία, η Κάθλιν Ντόχερτι, η οποία παρέπεμψε σε παράθυρο ευκαιρίας που προσφέρεται μέχρι να αρχίσει η γεώτρηση της αμερικανικής εταιρείας στο τεμάχιο 10. Συγκυριακός αρραβώνας Μόσχας και Άγκυρας Το άνοιγμα του καθεστώτος Ερντογάν προς τη Μόσχα αποτελεί βασική παράμετρο των σχεδιασμών του στην ευρύτερη περιοχή. Είναι σαφές πως αυτή η… θερμή σχέση έχει ημερομηνία λήξης. Άλλωστε οι διαφορές τους είναι μεγαλύτερες από τις συγκλίσεις που διαπιστώνονται μεταξύ των δύο χωρών στα μεγάλα θέματα και τα συμφέροντά τους συμπίπτουν μερικώς και περιστασιακά. Αμφότερες οι πλευρές δηλώνουν κατ΄ ιδίαν πως δεν υπάρχει εκατέρωθεν εμπιστοσύνη.
Είναι σαφές πως στην παρούσα φάση αυτή η επαναπροσέγγιση εξυπηρετεί τόσο τον Πούτιν όσο και τον Ερντογάν. Οι Ρώσοι μπαίνουν σφήνα στο ΝΑΤΟ διατηρώντας τη γέφυρα αυτήν με τους Τούρκους, σε μια περίοδο σκλήρυνση της στάσης των Δυτικών έναντι της Μόσχας. Θεωρούν πως χαλούν τα σχέδια των Αμερικανών στην περιοχή.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από την πλευρά του, θεωρεί πως μπορεί με αυτά τα ανοίγματα να ασκεί πιέσεις προς τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Χρησιμοποιεί η Άγκυρα αυτό το χαρτί ως διαπραγματευτικό έναντι των διαχρονικών συμμάχων της. Είναι προφανές πως οι Αμερικανοί είναι αυτοί που φαίνεται να ενοχλούνται από το φλερτ Άγκυρας και Μόσχας. Το ζητούμενο είναι πόσο θα κρατήσει αυτό το φλερτ, καθώς ο δρόμος αυτής της συνεργασίας είναι σπαρμένος με τις πολλές αντιθέσεις, διαφωνίες, διαφορές.
Το ενδεχόμενο να χαλάσει ο αρραβώνας είναι το επικρατέστερο σενάριο. Το θέμα είναι πόσο θα αντέξει η σχέση αυτή και τι θα αποδώσει, όσο διαρκεί, σε βάρος τρίτων. Πώς θα διευκολύνει, βασικά, τους τουρκικούς σχεδιασμούς στην περιοχή. ΠΑΙΔΙ ΤΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΣΚΕΨΗΣ Ο ΝΕΟΣ ΥΦΕΞ ΤΩΝ ΗΠΑ Ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Γουές Μίτσελ, ο οποίος προέρχεται από το χώρο των δεξαμενών σκέψης, επισκέφθηκε την Τουρκία πριν από ένα μήνα και έκρινε σκόπιμο να μην περιλάβει την Άγκυρα σε αυτό το ταξίδι του. Αυτή τη φορά επισκέφθηκε διαδοχικά τα Σκόπια, Πρίστινα, Αθήνα και Λευκωσία.
Η δραστηριοποίησή του σε think tank, παραπέμπει σε άνθρωπο της έρευνας και ανάλυσης. Το θέμα είναι πώς θα λειτουργήσει στο βαθύ κράτος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Είναι, άλλωστε, αντικαταστάτης της Βικτώρια Νούλαντ, η οποία αποχωρώντας άφησε πολλούς δυσαρεστημένους σε Αθήνα και Λευκωσία. Στις επαφές του, ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν περισσότερο ακροατής και αρκέστηκε να επαναλάβει πάγιες διαχρονικές θέσεις των ΗΠΑ. Πρέπει να σημειωθεί πως επέλεξε να περιλάβει στις επαφές του και τον υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Λακκοτρύπη
hellasjournal.com
