Του Άγγελου Ρούσσου
Πριν από 3 μήνες η είδηση για το άνοιγμα των μετοχίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης στις ουκρανικές πόλεις Κίεβο και Λβιβ που πρώτο το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ είχε αποκαλύψει προκάλεσε σάλο.
Πριν από λίγο καιρό, ο διευθυντής του Υπουργείου Πολιτισμού της Ουκρανίας Andriy Yurash επιβεβαίωσε αυτές τις πληροφορίες σε συνέντευξή του στο πρακτορείο ειδήσεων RISU και δήλωσε ότι το άνοιγμα των μετοχίων «είναι μια μη αναστρέψιμη διαδικασία».
Παρόλο που δεν υπάρχουν ακόμα συγκεκριμένοι όροι, σύμφωνα με τον ίδιο, η συμφωνία έχει επιτευχθεί. Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας «επέκτασης» είναι εμφανή για το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πρώτον, το Φανάρι θα αποκαταστήσει την ιστορική δικαιοδοσία στην ουκρανική επικράτεια. Από την αρχική εποχή του χριστιανισμού της Ρωσίας, η αρχιεπισκοπή στο Κίεβο ήταν στην πραγματικότητα αυτόνομη τοπική εκκλησία υπό τη διακυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο, το 1686 μεταφέρθηκε υπό τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Τώρα, με την κίνηση αυτή στέλνουν το μήνυμα πως αποκαθίσταται η ιστορική δικαιοσύνη και βέβαια αυξάνεται η διεθνής επιρροή του Φαναρίου.
Από την άλλη πλευρά, τα νέα μετόχια μπορούν να προκαλέσουν μια σοβαρή ενδορθόδοξη σύγκρουση, καθώς η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ROC) πιστεύει ότι η Ουκρανία είναι έδαφός της και για περισσότερο από 300 χρόνια καμία εκκλησία δεν αμφισβήτησε τα δικαιώματά της. Αν και δεν μπερδεύει την Κωνσταντινούπολη, η οποία επιδιώκει μόνο την άδεια του Κιέβου. Η κλίμακα μιας τέτοιας σύγκρουσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά έμπειροι αναλυτές φοβούνται ότι θα ήταν άνευ προηγουμένου στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία.
Σήμερα, η Ουκρανία είναι μια από τις εστίες αναταραχών στην Ευρώπη. Η διαρκής ένοπλη σύγκρουση, η καταστραμμένη οικονομία και η εγκληματικότητα είναι τα αποτελέσματα της επανάστασης του 2014 και της μάχης επιρροής μεταξύ Κιέβου και Μόσχας που ακολούθησε αργότερα. Προφανώς, η θρησκεία συμμετέχει επίσης στην αντιπαράθεση. Επί του παρόντος, στην Ουκρανία υπάρχουν δύο μεγαλύτερες Ορθόδοξες ομάδες : η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας - το "Πατριαρχείο Κίεβου" (UOC KP, υπό την ηγεσία του "Πατριάρχη Φιλάρετου") και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας - Πατριαρχείο Μόσχας (UOC, υπό την ηγεσία του Μητροπολίτη Ονούφριου που αναγνωρίζεται από όλες τις Εκκλησίες). Σύμφωνα με τους αξιωματούχους του Κιέβου, η μόνη νόμιμη εκκλησία στη χώρα είναι το "Πατριαρχείο" Κιέβου, αλλά δεν έχει επίσημα αναγνωριστεί από οποιαδήποτε τοπική εκκλησία.
Ως εκπρόσωπος της Μόσχας, ο επικεφαλής του UOC Ονούφριος βρίσκεται συνεχώς υπό την πίεση του Κιέβου και των διαφόρων εθνικιστικών ομάδων. Η περιουσία της Μητρόπολης κατασχέθηκε και ναοί καταστράφηκαν. Η θέση του Ονούφριου (και κατά συνέπεια του Πατριαρχείου Μόσχας) στην Ουκρανία είναι ατυχής και τα πράγματα για αυτόν μπορούν να γίνουν χειρότερα όταν έρθει η Κωνσταντινούπολη. Η ουκρανική κυβέρνηση φαίνεται να σχεδιάζει να δώσει στο "Πατριαρχείο" Κιέβου σχεδόν απεριόριστη εξουσία με τη βοήθεια από το Φανάρι.
Φαίνεται ότι το Κίεβο θεωρεί την αποστολή της Κωνσταντινούπολης ως ένα είδος διπλωματικού γραφείου, αλλά όχι ως εκκλησιαστική δικαιοδοσία. "Θα ήταν καλύτερο να είχε μια μορφή μόνιμης εκπροσώπησης του Οικουμενικού Πατριάρχη (σ.σ.: μια εκπροσώπηση, όχι μια θρησκευτική οργάνωση)", ήταν τα λόγια του Yurash που επιβεβαιώνουν αυτήν την άποψη με κάποιο τρόπο. Αυτή η αποστολή στοχεύει στην παροχή της πολυαναμενόμενης αναγνώρισης του "Πατριαρχείου" και του επικεφαλής του Φιλάρετου.
Τώρα, το "Πατριαρχείο" Κιέβου είναι στην πραγματικότητα μια «εκκλησία μαριονέτα» και ένα υπάκουο εργαλείο της ουκρανικής πολιτικής. Ο Φιλάρετος υποστηρίζει την ουκρανική κυβέρνηση, υποστηρίζει τον ουκρανικό εθνικισμό και επισκέπτεται τις ΗΠΑ για να απαιτήσει περισσότερα όπλα ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα. Αλλά δηλώνει δημοσίως ότι δεν θα λυγίσει μπροστά και από την Κωνσταντινούπολη. Κάτι που σημαίνει ότι δεν συζητείται η περίπτωση υπαγωγής στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ουκρανοί αξιωματούχοι το δηλώνουν ανοικτά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ως αποτέλεσμα, αφενός, η Κωνσταντινούπολη δεν θα αυξήσει σημαντικά την επιρροή της στην Ουκρανία και, αφετέρου, θα είναι η μαριονέτα της ουκρανικής κυβέρνησης, αναμοχλέυοντας τις φλόγες της σύγκρουσης μεταξύ του Ορθόδοξου Κιέβου και της Μόσχας, κάτι που αναμφισβήτητα θα προκαλούσε αντίδραση από την ρωσική πλευρά.
Πιθανόν, οι Οικουμενικοί ιεράρχες, που πιστεύουν ότι η επιστροφή τους στην Ουκρανία προκαλώντας μια σύγκρουση είναι μια καλή ιδέα, πρέπει να ηρεμήσουν και να σκεφτούν αν το παιχνίδι που παίζουν αξίζει αν ανάψει μαι τέτοια φλόγα.
