Είναι προφανές πως σε διαφορετική ανάγνωση οδηγούνται τα τουρκικά και τα ελληνικά ΜΜΕ σε σχέση με τις τοποθετήσεις του Ταγίπ Ερντογάν και των συμβούλων του όσον αφορά στις προθέσεις της Άγκυρας.
Η ανακοίνωση που εξέδωσε το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας το βράδυ της Τετάρτης έπειτα από 4,5 ώρες συνεδρίαση είναι ενδεικτική του σχεδιασμού της Άγκυρας για το επόμενο χρονικό διάστημα.
Το ανακοινωθέν χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά στην τοποθέτηση της Τουρκίας έναντι της Συρίας και της Μεσογείου γενικότερα. Το τμήμα αυτό της ανακοίνωσης καλύπτει τα 4/5 του συνολικού ανακοινωθέντος.
Το δεύτερο μέρος αναφέρεται πιο επεξηγηματικά στο Αιγαίο. Είναι προφανές πως οι στρατηγικές επιλογές βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα της Τουρκίας αφορούν στα νότια σύνορά της με τη Συρία και την εκκαθάριση των περιοχών αυτών από τις δυνάμεις και την παρουσία του PKK, και δευτερευόντως το βόρειο Ιράκ και την εκεί δραστηριότητα των Κούρδων ανταρτών αυτής της οργάνωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επόμενη εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία προσδιορίζεται στον θύλακα Manbij ανατολικά του Αφρίν και δυτικά του Ευφράτη. Ο εν λόγω θύλακας τη στιγμή αυτή ελέγχεται στρατιωτικά από τις δυνάμεις των Κούρδων ανταρτών ΥPG και πολιτικά από το PKK.
Το Manbij είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Η αρχαία «Ιεράπολις», η οποία φιλοξενούσε επί χιλιετίες το ιερό της Αστάρτης, ήταν γνωστή για τα πολλά νερά της. Προπύργιο των Ασσυρίων και στη συνέχεια των μονοφυσιτών Συροχαλδαίων το Manbij μιλούσε αραμαϊκά, στη συνέχεια αραβικά, αργότερα οθωμανικά, ύστερα κουρδικά και πάει λέγοντας.
Η ιδιαιτερότητά του, ωστόσο, δεν είναι μόνο ιστορική. Από τη στιγμή που το Manbij εξελίχθηκε σε διάδρομο τροφοδοσίας και διακίνησης των δυνάμεων του ISIS υπό την προστασία -αν όχι τον έλεγχο- των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, (MIT) οι Αμερικανοί έστησαν στον θύλακα τη δική τους στρατιωτική βάση.
Επί της ουσίας, είναι άγνωστος ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτικών που αυτήν τη στιγμή είναι εγκατεστημένοι στο Manbij. Ωστόσο, αρκεί να αναφέρει κάποιος πως ο επικεφαλής είναι αρχηγός τριών αστέρων. Δηλαδή, ο δεύτερος ανώτατος αξιωματικός των Αμερικανών που υπηρετεί σε συριακά εδάφη.
Όταν ο αποπεμφθείς υπουργός των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον είχε προ μηνών επισκεφθεί τον Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, συζήτησε την υπόθεση Manbij. Η κουβέντα κράτησε δυόμισι ώρες και για πρώτη φορά στην ιστορία της αμερικανικής διπλωματίας το σύστημα Ερντογάν είχε αποκλείσει τη δυνατότητα να παρίσταται ειδικός μεταφραστής στα αγγλικά.
Το γιατί ο Ρεξ Τίλερσον δέχθηκε την τουρκική απαίτηση αποτελεί και θα αποτελέσει μυστήριο. Η συνομιλία Τίλερσον - Ερντογάν μεταφραζόταν από τα ελάχιστα αγγλικά τα οποία γνωρίζει ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος επίσης παρίστατο στη συνάντηση αυτή. Εξ όσων δημοσιοποιήθηκαν μετά το ραντεβού αυτό, συμπεραίνεται πως δεν υπήρξε τελική συμφωνία επί του καθεστώτος του Manbij, αλλά συναποφασίστηκε ένας οδικός χάρτης.
Οι Αμερικανοί θα αναλάμβαναν την υποχρέωση να πείσουν τους Κούρδους να αποσύρουν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους, ώστε Αμερικανοί και Τούρκοι να ελέγχουν τον θύλακα. Αυτός ο οδικός χάρτης παρέμεινε στα χαρτιά. Ο Ρεξ Τίλερσον αποπέμφθηκε και ο νέος ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, ο οποίος είναι γνωστός για τα αντι-τουρκικά του αισθήματα, δεν φαίνεται να ικανοποίησε τις τουρκικές βλέψεις στην περιοχή αυτή.
Αντιθέτως, τις δύο τελευταίες εβδομάδες οι Αμερικανοί με συνεχείς τους ανακοινώσεις εξήγησαν σε όλους τους τόνους ότι δεν αποχωρούν από το Manbij, ενώ δεν παρατηρήθηκε επί του εδάφους έστω και μια κίνηση απαγκίστρωσης των τουρκικών δυνάμεων από τον θύλακα.
Για την Άγκυρα το Manbij είναι στρατηγικός στόχος, αφού σε συνάρτηση με το Αφρίν αποκλείει τον διάδρομο των Κούρδων κατά μήκος της συνοριακής γραμμής Συρίας - Τουρκίας δυτικά του Ευφράτη. Με λίγα λόγια, η Άγκυρα μεθοδεύει τη δημιουργία εντός του συριακού εδάφους μιας ζώνης της τάξεως των 40 χλμ. βόρεια του Χαλεπίου, από τη δυτική όχθη του Ευφράτη έως και τις παρυφές της Λαττάκειας, όπου έχουν εγκατασταθεί οι Ρώσοι.
Αυτό είναι το σχέδιο.
Το ανακοινωθέν του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας της Τουρκίας επί της ουσίας συνιστά προαγγελία μιας νέας στρατιωτικής επέμβασης στο Manbij στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Το πότε θα εκδηλωθεί αυτή η στρατιωτική ενέργεια έχει να κάνει με το πόσο αποφασισμένη είναι η Ουάσινγκτον να παραμείνει στην περιοχή και να αποτρέψει την απόκτηση του ελέγχου του θύλακα από τους Τούρκους. Αντιλαμβάνεται και ο πλέον αδαής πως αν υπάρξει στρατιωτική σύγκρουση τουρκικής ένοπλης δύναμης με αντίστοιχη στο Manbij, τότε το ζήτημα προσλαμβάνει πολύ σοβαρές διαστάσεις.
Επειδή, λοιπόν, ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να είναι απρόβλεπτος αλλά όχι ανόητος, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει εκ των προτέρων να αποκλειστεί.
Πού, όμως, εντοπίζεται το παζάρι;
Την περασμένη εβδομάδα οι ΗΠΑ κατέστησαν σαφές στην Άγκυρα πως αν προμηθευτεί ρωσικά οπλικά συστήματα S-400, τότε θα πρέπει να ξεχάσει την αγορά αμερικανικών αεροσκαφών τύπου F-35. Το deal προβλέπει πως σε περίπτωση αγοράς αυτών των αεροσκαφών ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής τους θα ανατεθεί σε τουρκικές βιομηχανίες. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια απλή περίπτωση προμήθειας αμυντικού υλικού.
Τούρκος αξιωματούχος, πρώην διπλωμάτης που βρέθηκε στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα ως επικεφαλής μιας άτυπης κοινοβουλευτικής αποστολής, άφησε να εννοηθεί πως η Άγκυρα διατηρεί δεύτερες σκέψεις για την αγορά των ρωσικών οπλικών συστημάτων.
Άρα και γνωρίζοντας τη μεθοδολογία της τουρκικής διπλωματίας, αυτήν τη στιγμή διεξάγεται ένα μείζονος σημασίας παζάρι ανατολικού τύπου.
Πέρα όμως από το Manbij, η Τουρκία επιχειρεί να εξουδετερώσει και τη στρατιωτική - πολιτική επιρροή και παρουσία του PKK στα σύνορά της με το βόρειο Ιράκ και ιδιαίτερα σε εκείνο το γεωγραφικό σημείο το οποίο βρίσκεται μεταξύ Ιράκ - Συρίας και Τουρκίας, δηλαδή νοτιοανατολικά.
Η Βαγδάτη, προκειμένου να αποφύγει μια άμεση τουρκική στρατιωτική εισβολή, ανακοίνωσε πως αναλαμβάνει τον έλεγχο αυτής της περιοχής, ενώ παράλληλα το PKK γνωστοποίησε πως απαγκιστρώνει τις δυνάμεις του από τον εν λόγω θύλακα. Για να είμαστε πιο ακριβείς, η πόλη Σιντζάρ απέχει 85 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα, βρίσκεται δηλαδή αρκετά μακριά.
Όπως προκύπτει, λοιπόν, από το ανακοινωθέν, οι προτεραιότητες της Άγκυρας αυτήν τη στιγμή προσανατολίζονται ξεκάθαρα στο ανατολικό της μέτωπο. Όσον αφορά την Κύπρο, την κυπριακή ΑΟΖ και το Αιγαίο, αυτήν τη χρονική στιγμή, η Τουρκία διαχειρίζεται το κλίμα έντασης που έχει επιβάλει, με στόχο κάποια στιγμή η ηγεσία της Κύπρου να οδηγηθεί σε συνομιλίες τουλάχιστον αναφορικά με τη διευθέτηση του ζητήματος των υδρογονανθράκων με μια περιορισμένης εμβέλειας ενδιάμεση συμφωνία με τον τουρκοκυπριακό παράγοντα.
Η ενδιάμεση αυτή συμφωνία, κατά την Άγκυρα, θα πρέπει να διασφαλίζει τη νομή ενός ποσοστού από τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες που θα κατευθύνεται προς την τουρκοκυπριακή πλευρά. Το τελικό στάδιο αυτού του σχεδίου της Άγκυρας δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί. Άρα και όσον αφορά στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η Τουρκία θα συνεχίσει να διαχειρίζεται το ελεγχόμενο κλίμα έντασης με αλλεπάλληλες ενέργειες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Την ίδια μεθοδολογία θα ακολουθήσει η Άγκυρα και στο Αιγαίο, ιδιαίτερα όσον αφορά στον κρίσιμο γεωγραφικό χώρο γύρω από το Καστελόριζο - Κάρπαθο, όπου και θα παρατηρείται έντονη δραστηριότητα υπό τύπων ασκήσεων, παρενοχλήσεων, παραβιάσεων από τουρκικές στρατιωτικές μονάδες.
