Οι εποχές αλλάζουν, το ίδιο και τα παιχνίδια. Καλό θα είναι, λοιπόν, αντί να επικρίνουμε τη νέα εποχή να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε έχοντας πάντα ως οδηγό τη φράση: «Παν μέτρον άριστον».
«Δεν είναι δικό μου αυτό το τραπ! Έχεις μίνις; Πόσα σόλο γουίνς έχεις; Έχεις μπάντατζιζ; Πόσα σκουάτ γουίνς έχεις; Έχεις σφαίρες για σοτ γκαν; Προσέξτε! Ακούω σναϊπεριές! Σπάμαρέ τους, ρε! Αν τον σκοτώσω εγώ το λουτ είναι δικό μου! Ένα λεπτάκι να μαζέψω ματίριαλς. Πάμε τομέιτο!»
Αν έχετε παιδί από επτά ετών και άνω, τότε σίγουρα έχετε ακούσει κάποια από τις παραπάνω προτάσεις (μόνη της ή όλες μαζί) και τότε σίγουρα ξέρετε τι περίπου είναι το Fortnite. Επίσης σίγουρα, έχετε προβληματιστεί, κουβεντιάσει, απηυδήσει, καβγαδίσει, τιμωρήσει, διαπραγματευθεί, συμφιλιωθεί και φτου κι απ’ την αρχή, στην προσπάθειά σας να ανακόψετε την επίμονη, σχεδόν εμμονική, ενασχόληση του παιδιού σας με αυτό. Δεν είστε η μοναδική και δεν είστε μόνη. Εκατομμύρια μαμάδες ανά τον κόσμο (το Fortnite αριθμεί αυτή τη στιγμή περισσότερους από 50 εκατομμύρια παίκτες παγκοσμίως με κύριους «οπαδούς» τα παιδιά) βρίσκονται σήμερα στην ίδια ακριβώς θέση, αντιμέτωπες με μία φρενίτιδα που «κερδίζει» ολοένα και περισσότερο έδαφος στο σύμπαν των παιδιών…
Ο εθισμός και οι επιπτώσεις στο βιολογικό σύστημα του παιδιού
Είναι η εν λόγω φρενίτιδα που, πριν από κάποιο διάστημα, οδήγησε στην απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να συμπεριλάβει τον εθισμό σε διαδικτυακά παιχνίδια (gaming disorder) στην 11η έκδοση της Διεθνούς Στατιστικής Ταξινόμησης Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας και είναι οι στατιστικές στη χώρα μας που πρέπει να μας βάλουν σε σκέψη: «Στην Ελλάδα όπου ο εθισμός στο Διαδίκτυο χτυπάει “κόκκινο” σε σχέση με άλλους λαούς της Ευρώπης είναι σημαντικό να ευαισθητοποιηθούμε ως προς την ενασχόληση του παιδιού με online παιχνίδια όπως το fortnite και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα ανησυχητικά σημάδια.
Αρκεί να σημειωθεί ότι σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου ΙΤΕ, το 57% παιδιών ηλικίας 10-17 ετών ασχολείται με διαδικτυακά παιχνίδια τουλάχιστον δύο ώρες την ημέρα, ένα ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό, ενώ σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, το Fortnite στη χώρα μας ευθύνεται σε ποσοστό 72,1% για την πτώση της σχολικής επίδοσης μεταξύ των εφήβων», λέει η Παιδοψυχολόγος- Οικογενειακή Σύμβουλος MSc, Χρύσα Βαλαμουτοπούλου, και συνεχίζει:
«Ο κρισιμότερος παράγοντας διαχωρισμού του εθισμού από την απλή ενασχόληση είναι η σταδιακή και σταθερή απώλεια της λειτουργικότητας του παιδιού στην καθημερινότητα του. Αν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας επιδεικνύει μία αχόρταγη διάθεση για να παίζει κι αδυνατεί να σταματήσει αν του ζητηθεί, παρουσιάζει ελλιπές ενδιαφέρον για συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες, αδιαφορεί για την ‘πτώση’ των σχολικών επιδόσεών του, είναι οξύθυμο, νευρικό και επιθετικό, αν νιώθει ανία κάθε φορά που δεν έχει πρόσβαση σε υπολογιστή, χάνει την αίσθηση του χρόνου και λέει ψέμματα για τον χρόνο ενασχόλησης του με το παιχνίδι, τότε καλό είναι να κινητοποιηθείτε».
Όπως επισημαίνει η κυρία Βαλαμουτοπούλου πέρα από τις παραπάνω ενδείξεις που «πιστοποιούν» τον εθισμό ενός παιδιού στο εν λόγω παιχνίδι, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να παρατηρηθούν και διάφορα ανησυχητικά σωματικά συμπτώματα όπως:
- διαταραχές ύπνου: το παιδί κοιμάται ακατάστατες ώρες οι οποίες συνεχώς μεταβάλλονται
- ορθοπεδικές ή άλλες μυοσκελετικές δυσκολίες (σκολίωση)
- διατροφικές διαταραχές (υπερφαγία, παχυσαρκία)
- πονοκέφαλοι ξηροφθαλμία και θολωμένη όραση – προβλήματα που σχετίζονται με θέματα υγιεινής καθώς το παιδί παραμελεί την φροντίδα του σώματος του.
Επίσης, ως προς την εγκεφαλική λειτουργία η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε έντονο και επιθετικό περιεχόμενο φαίνεται να πυροδοτεί διαδικασίες απευαισθητοποίησης που επηρεάζουν περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τα συναισθήματα και την προσοχή».
Οι μέθοδοι απεξάρτησης και οι γονείς «συμπαίκτες»
Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ο εθισμός στο Fortnite είναι σε πλήρη αντιστοίχηση, ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του, με κάθε άλλη μορφή εθισμού π.χ. εξαρτησιογόνες ουσίες. Όπως επισημαίνει η κυρία Βαλαμουτοπούλου: «Όταν ένα παιδί έχει εθιστεί σε αυτό, θα βοηθούσε πολύ να μπει σε πρόγραμμα ‘απεξάρτησης’ όπου οι γονείς θα πρέπει:
α) να περιορίσουν σταδιακά τη χρήση του υπολογιστή μειώνοντας ανά βδομάδα τις ώρες
β) να τοποθετήσουν έναν κεντρικό υπολογιστή κοινής χρήσεως για όλη την οικογένεια σε κοινό δωμάτιο π.χ. στο σαλόνι κι όχι στο δωμάτιο του παιδιού
γ) να εμψυχώσουν το παιδί για συμμετοχή σε ομαδικές αθλητικές ή καλλιτεχνικές δραστηριότητες με φίλους και την οικογένεια.
Επίσης, καλό είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε οικογενειακό σύμβουλο-θεραπευτή, καθώς είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου πως οποιοδήποτε σύμπτωμα εκδηλώνουν τα παιδιά μας, αυτό, αποτελεί σημάδι της παθολογίας ολόκληρης της οικογένειας. Οι γονείς είναι καλό να προβληματιστούν και να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως: ‘Γιατί το παιδί μου απομονώθηκε;’, ‘Γιατί χάσαμε την επικοινωνία μεταξύ μας;’, ‘Τι μπορώ να κάνω για να επανασυνδεθώ μαζί του και να γίνω πάλι ο άνθρωπος της εμπιστοσύνης του;’. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να ενημερώσουν το παιδί σχετικά με τη διαδικτυακή συμπεριφορά που έχει κατά τη συνομιλία του με άλλους παίχτες καθώς έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης με αφορμή τις διαδικτυακές συνομιλίες στο chat του Fortnite. Συνεπώς χρειάζεται να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας ως προς τις πληροφορίες που θα μοιράζεται όταν συνομιλεί».
Τέλος, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πέρα από την δαιμονοποίηση του Fortnite είναι πολύ σημαντικό να αναλογιστούμε και τα δικά μας λάθη ή τις παραλείψεις που μπορεί να οδηγήσουν ένα παιδί στον εθισμό: «Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι συνήθως, τα θέματα που αναδύονται στη θεραπευτική πράξη έχουν σχέση με τον ελλιπή χρόνο με την οικογένεια, καθώς οι ρυθμοί της καθημερινότητας συνοδευόμενοι από το εργασιακό στρες, δυσκολεύουν την λειτουργική επικοινωνία μεταξύ των οικογενειακών μελών», λέει η κυρία Βαλαμουτοπούλου και συνεχίζει: «Επιπλέον, το φαινόμενο του εν λόγω εθισμού είναι πιο έντονο σε οικογένειες όπου το παιδί δείχνει μία τάση για απομόνωση και εσωστρέφεια, υστερεί σε κοινωνικές δεξιότητες, διακατέχεται από κοινωνικές φοβίες ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, ή έχει διαγνωστεί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα.
Όσο πιο διαταραγμένες είναι οι σχέσεις μεταξύ των οικογενειακών μελών, τόσο πιο ευάλωτα είναι τα παιδιά απέναντι στον εθισμό από τα παιχνίδια, όπου εκεί φαίνεται να βρίσκουν την ανταπόκριση-ικανοποίηση που έχουν ανάγκη να πάρουν. Τα συναισθηματικά κενά γεμίζουν μέσα από τις επιδόσεις στην οθόνη και τις συνομιλίες με ανθρώπους που φαίνεται να τα καταλαβαίνουν αφού μοιράζονται το ίδιο έντονο ενδιαφέρον για το παιχνίδι, χωρίς κριτικές και ενοχές. Και το πιο σημαντικό: Ένας γονιός που βρίσκει χρόνο για να μοιραστεί με το παιδί του δεν απειλείται από κανένα Fortnite. Οι εποχές αλλάζουν, το ίδιο και τα παιχνίδια. Καλό θα είναι, λοιπόν, αντί να επικρίνουμε τη νέα εποχή να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε έχοντας πάντα ως οδηγό τη φράση: ‘Παν μέτρον άριστον’. Ένας υγιής συσχετισμός δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει τα 40 λεπτά ημερησίως και τη μία ώρα τα Σαββατοκύριακα. Μία ‘δίαιτα’ που εξασφαλίζει την κοινωνικότητα, τις σχολικές επιδόσεις και την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων».
