Τον Μάρτιο του 2020 ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) ανακοίνωσε επισήμως ως «κρίση υγείας» και πανδημία τη νόσο Covid-19 που προκαλείται από τον SARS-CoV-2, κορονοϊό που προκαλεί σοβαρό, οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, σύμφωνα με το wikihealth.gr.
Η νόσος μέχρι τώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, έχει προσβάλλει περισσότερους από 489 εκατ. ανθρώπους και έχει επιφέρει περισσότερους από 6 εκατ. θανάτους παγκοσμίως. Η ανάγκη ανάπτυξης ασφαλών εμβολίων ήταν επιτακτική, ώστε να μειωθούν τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας που σχετίζονται με την Covid-19.
Πολλές φαρμακευτικές εταιρίες (κάποιες σε συνεργασία και με μεγάλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού) στράφηκαν προς την κατεύθυνση αυτή, σχεδιάζοντας εμβόλια με διάφορες τεχνολογίες. Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από αυτές:
- εμβόλια mRNA (από Pfizer-BioNTech και Moderna). Το εμβόλιο mRNA έχει τα πλεονεκτήματα ότι είναι ευέλικτο και αποτελεσματικό στο σχεδιασμό και την κατασκευή ανοσογόνου
- εμβόλια ανασυνδυασμένου αδενοϊικού φορέα με ελαττωματικές αντιγραφές (από Janssen-Johnson and Johnson, Astra-Zeneca, Sputnik-V και CanSino )
- αδρανοποιημένα εμβόλια (από Sinopharm, Bharat Biotech και Sinovac)
- επί του παρόντος, πολλά υποψήφια εμβόλια βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης και εφαρμογής
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εμβόλιο-Κορονοϊός: Έκτακτες ανακοινώσεις για τέταρτη δόση
Διαβάστε εδώ παλαιότερο άρθρο μας σχετικά με τους τύπους εμβολίων για την Covid-19.
Από όλα τα προαναφερθέντα, είδαμε πρώτο το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech να παίρνει έγκριση για επείγουσα χρήση (και εν συνεχεία πλήρη έγκριση) του σκευάσματός τους, εμβόλιο νέας γενιάς με mRNA και να εμβολιάζονται αρχικά Iατροί, Bιολόγοι, Nοσηλευτικό Προσωπικό, και Παραϊατρικό Προσωπικό των Νοσοκομείων, καθώς και άτομα άνω των 65 ετών και ασθενείς σοβαρών υποκείμενων νοσημάτων, κατά προτεραιότητα. Πιο συγκεκριμένα, να αναφέρουμε ότι το εμβόλιο mRNA για την COVID-19 BNT162b2 που αναπτύχθηκε από την Pfizer/BioNTech έχει αξιολογηθεί σε επιτυχημένες κλινικές δοκιμές [Βιβλιογραφία στις πηγές] και έχει χορηγηθεί σε εθνικές εκστρατείες εμβολιασμού για την COVID-19 σε διάφορες περιοχές σε όλο τον κόσμο [βλέπετε Πηγές].
Το BNT162b2 είναι ένα mRNA εμβόλιο τροποποιημένο με νουκλεοσίδια (modRNA) ενθυλακωμένο με νανοσωματίδια λιπιδίων (LNP) και κωδικοποιεί την πρωτεΐνη ακίδα (S) πλήρους μήκους του SARS-CoV-2, τροποποιημένη από δύο μεταλλάξεις προλίνης για να εξασφαλίσει τη βέλτιστη αντιγονική διαμόρφωση, που μιμείται τον άθικτο ιό προκαλώντας εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του ιού από το ανοσοποιητικό σύστημα του δέκτη του εμβολίου. Σε συμφωνία με τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, το BNT162b2 έδειξε υψηλή αποτελεσματικότητα σε ένα ευρύ φάσμα αποτελεσμάτων που σχετίζονται με την COVID-19 σε πραγματικό περιβάλλον. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης για μακροπρόθεσμη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Αυτό απαιτεί περαιτέρω αξιολόγηση και έρευνες. Το προφίλ ασφάλειας του BNT162b2 είναι προς το παρόν διαθέσιμο μόνο από βραχυπρόθεσμες κλινικές μελέτες.
Κάποιες, όχι συχνές, ανεπιθύμητες ενέργειες του BNT162b2 έχουν αναφερθεί, όπως:
- περικαρδίτιδα
- μυοκαρδίτιδα
- αρρυθμία
- εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση
- πνευμονική εμβολή
- έμφραγμα του μυοκαρδίου
- ενδοκρανιακή αιμορραγία
- θρομβοπενία
Για την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών στους οποίους βασίζονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το εμβόλιο, απαιτούνται κλινικές έρευνες, καθώς και κυτταρικές και μοριακές αναλύσεις.
Ο SARS-CoV-2 ενσωματώνεται στο γενετικό υλικό του ανθρώπου, και αν ναι, θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει και με τα mRNA εμβόλια;
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι τα RNAs του SARS-CoV-2 μπορούν να επιτελέσουν αντίστροφη μεταγραφή και να ενσωματωθούν στο γονιδίωμα των ανθρώπινων κυττάρων (μια τακτική που ακολουθούν πολλοί ιοί). Αυτομάτως, γεννάται το ερώτημα εάν αυτό μπορεί να συμβεί και με τα mRNA εμβόλια, τα οποία περιλαμβάνουν μέρος του RNA του SARS-CoV-2 και κωδικοποιούν την πρωτεϊνη ακίδα.
Στα φαρμακοκινητικά δεδομένα που παρέχονται από την Pfizer στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), η βιοκατανομή του BNT162b2 μελετήθηκε σε πειραματόζωα (ποντίκια και αρουραίους) με ενδομυϊκή ένεση με ραδιοσημασμένο LNP και λουσιφεράση modRNA. Η ραδιενέργεια ανιχνεύθηκε στους περισσότερους ιστούς από την πρώτη χρονική στιγμή (0,25 ώρες) και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σημείο της ένεσης και το ήπαρ ήταν οι κύριες θέσεις κατανομής, με μέγιστες συγκεντρώσεις που παρατηρήθηκαν στις 8-48 ώρες μετά τη δόση. Επιπλέον, ζώα που έλαβαν το εμβόλιο BNT162b2, παρουσίασαν αναστρέψιμες ηπατικές επιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων:
- διόγκωσης του ήπατος
- δημιουργίας κενοτοπίων
- αυξημένων επιπέδων γ-γλουταμυλ τρανσφεράσης (γGT)
- αυξημένων επιπέδων ασπαρτικής τρανσαμινάσης (AST)
- αλκαλικής φωσφατάσης (ALP)
Να αναφέρουμε ότι έχει επίσης αποδειχθεί ότι το κενό LNP χωρίς modRNA από μόνο του δεν προκαλεί σημαντική ηπατική βλάβη, άρα οι ανεπιθύμητες ενέργειες φαίνεται να οφείλονται κυρίως στο modRNA. Εύλογα, γεννάται το ερώτημα αν το mRNA του εμβολίου της Pfizer θα μπορούσε να αντιγράφεται αντίστροφα εντός των κυττάρων, να μετατρέπεται σε DNA και να ενσωματώνεται στο DNA των κυττάρων μας. Προς το παρόν δεν υπάρχει απάντηση ως προς την ενσωμάτωση στο ανθρώπινο DNA, όμως για πρώτη φορά οι ερευνητές έδειξαν in vitro (εκτός σώματος, σε εργαστηριακές συνθήκες δηλαδή) πώς το εμβόλιο mRNA BNT162b2 μετατρέπεται σε DNA σε μια καρκινική κυτταρική σειρά ανθρώπινου ήπατος.
Περισσότερο από έναν χρόνο ειδικοί στον τομέα της υγείας και αρμόδιοι ελεγκτές των εμβολίων δηλώνουν κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί. Επίσης, το CDC μας έχει διαβεβαιώσει ότι το mRNA και η πρωτεΐνη ακίδα που παράγεται από τα εμβόλια COVID-19 για να δημιουργήσουν μια ανοσολογική απόκριση «δεν διαρκούν πολύ στον οργανισμό». Στον ιστότοπό του, ο οργανισμός αναφέρει: «Τα κύτταρά μας διασπούν το mRNA και απαλλάσσονται από αυτό μέσα σε λίγες μέρες μετά τον εμβολιασμό. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πρωτεΐνη ακίδα, όπως και άλλες πρωτεΐνες που δημιουργεί το σώμα μας, μπορεί να παραμείνει στο σώμα έως και μερικές εβδομάδες».
Επιπλέον, το CDC αναφέρει σε μια ιστοσελίδα με τίτλο «Μύθοι και αλήθειες για τα εμβόλια COVID-19» ότι «το γενετικό υλικό που παρέχεται από τα εμβόλια mRNA δεν εισέρχεται ποτέ στον πυρήνα των κυττάρων σας».
Σε αντίθεση με τα δεδομένα της Pfizer σχετικά με το πόσο «ζει» στον οργανισμό μας η πρωτεϊνη ακίδα, έρχεται μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Cell από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, όπου διαπίστωσε ότι η πρωτεΐνη ακίδα που κωδικοποιείται από τα εμβόλια για την COVID παραμένει στο σώμα πολύ περισσότερο από ό,τι πίστευαν αρχικά και σε επίπεδα υψηλότερα από αυτά των σοβαρών περιστατικών ασθενών με COVID-19. Οι ερευνητές του Στάνφορντ εξέτασαν τη διάρκεια της πρωτεΐνης στο σώμα για 60 ημέρες και διαπίστωσαν ότι ανιχνεύεται για τουλάχιστον τόσο διάστημα.
Τελικά, το mRNA του εμβολίου εισέρχεται στον πυρήνα των κυττάρων;
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Lund στο Μάλμο της Σουηδίας, διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο mRNA εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα ηπατικής καρκινικής σειράς, ενεργοποιώντας το DNA του κυττάρου στον πυρήνα και πιο συγκεκριμένα φαίνεται να αυξάνει την έκφραση του γονιδίου LINE-1, που κωδικοποιεί μια ενδογενή αντίστροφη μεταγραφάση (η αντίστροφη μεταγραφάση είναι μια πρωτεϊνη που μετατρέπει το mRNA σε DNA μέσα στο κύτταρο).
«Η όλη διαδικασία έγινε γρήγορα, μέσα σε έξι ώρες«, όπως αναφέρουν στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύτηκε από το Τμήμα Κλινικών Επιστημών του πανεπιστημίου.
Η Pfizer δεν σχολίασε τα ευρήματα της μελέτης. Ανέφερε μόνο ότι το εμβόλιο mRNA της δεν αλλάζει το ανθρώπινο γονιδίωμα.
«Το εμβόλιο μας για την COVID-19 δεν αλλάζει την αλληλουχία DNA ενός ανθρώπινου κυττάρου», δήλωσε εκπρόσωπος της Pfizer σε ένα email. «Δίνει στο σώμα μόνο οδηγίες για την απόκτηση ανοσίας.»
Θα μπορούσαν τα ευρήματα της μελέτης αυτής για το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech να ισχύουν για τα φυσιολογικά ανθρώπινα κύτταρα και να εγείρουν ανησυχίες;
- Είναι γεγονός ότι το κυτταρικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη αυτή είναι μια καρκινική κυτταρική σειρά και όπως γνωρίζουμε τα καρκινικά κύτταρα έχουν έντονα ενεργή αντιγραφή του DNA, κάτι το οποίο διαφέρει από τα μη διαιρούμενα σωματικά κύτταρα.
- Οι συνθήκες ήταν in vitro σε ανθρώπινη καρκινική κυτταρική σειρά και όχι στον οργανισμό ενός φυσιολογικού, υγιούς ανθρώπου.
- Έχει επίσης αποδειχθεί ότι τα κύτταρα Huh7 (ανθρώπινη ηπατική καρκινική κυτταρική σειρά που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη) εμφανίζουν σημαντικά διαφορετική έκφραση γονιδίων και πρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένων πρωτεϊνών που εμπλέκονται στο μεταβολισμό του RNA και παρουσιάζουν αυξημένη έκφραση.
Ωστόσο, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός είναι επίσης ενεργός σε αρκετούς ανθρώπινους ιστούς, όπως:
- στο μυελό των οστών
- στα επιθηλιακά κύτταρα
- κατά το στάδιο της εμβρυογένεσης
- σε καρκινοπαθείς ασθενείς
επομένως είναι απαραίτητο να εξεταστεί η επίδραση του BNT162b2 στη γονιδιωματική ακεραιότητα υπό τέτοιες συνθήκες.
