Οι άνδρες που αρρωσταίνουν από τον κορωνοϊό Covid-19 μπορεί να αντιμετωπίσουν μία απρόσμενη συνέπεια: τη μείωση της γονιμότητάς τους.
Ο κορονοϊός Covid-19 δείχνει να «προτιμά» τους άνδρες και ολοένα περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν τη συσχέτιση και προσφέρουν εξηγήσεις γι' αυτήν. Καθώς, όμως, ολοένα περισσότεροι άνδρες μολύνονται από αυτόν, αρχίζουν να εγείρονται ανησυχίες πως όσοι νοσούν μπορεί να έχουν μια απρόσμενη επιπλοκή: τη μείωση της γονιμότητάς τους. Η αιτία είναι ο υψηλός πυρετός που προκαλεί η νόσος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), 51% των κρουσμάτων του κορωνοϊού στη χώρα μας είναι άνδρες. Όσον αφορά την ηλικία τους:
Σχεδόν ο ένας στους τρεις (το 30,4%) είναι 18-39 ετών
Το 66% έχουν ηλικία άνω των 40 ετών
Όπως εξηγεί ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life, οι ανησυχίες για τη συσχέτιση που μπορεί να έχει ο κορωνοϊός Covid-19 με τη γονιμότητα εγείρονται κυρίως επειδή οι όρχεις είναι γνωστό ότι παράγουν την πρωτεΐνη που πιστεύεται ότι χρησιμοποιεί ο κορωνοϊός για να εισέλθει στα κύτταρα.
Το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης
«Η πρωτεΐνη αυτή είναι το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2). Βρίσκεται στην εξωτερική επιφάνεια του τοιχώματος (κυτταρική μεμβράνη) των επιθηλιακών κυττάρων», λέει. «Τα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων, της καρδιάς, του λεπτού εντέρου και άλλων οργάνων περιέχουν υψηλά επίπεδα του ACE2. Γι' αυτό τον λόγο πιστεύεται ότι πλήττονται περισσότερο από τον κορωνοϊό. Τα κύτταρα αυτά λειτουργούν ως "πύλη εισόδου" για τον ιό. Ο κορωνοϊός ενώνεται με την ACE2 και, μέσω αυτής, εισβάλλει στο εσωτερικό των κυττάρων, όπου αρχίζει να αναπαράγεται».
Οι όρχεις επίσης διαθέτουν υψηλά επίπεδα του ACE2, ιδίως σε δύο είδη κυττάρων:
Στα κύτταρα Leydig (παράγουν την κύρια ορμόνη του ανδρικού φύλου, την τεστοστερόνη)
Στα κύτταρα Sertoli (συμμετέχουν στην σπερματογένεση, δηλαδή την παραγωγή σπερματοζωαρίων).
Τα κύτταρα αυτά «θεωρητικά θα μπορούσαν να επηρεάζονται απευθείας από τον κορωνοϊό και έτσι να μειώνουν τη γονιμότητα του άνδρα. Ωστόσο, οι έως τώρα μελέτες, παρότι είναι λίγες και μικρές, δεν δείχνουν πως είναι πιθανό να συμβαίνει κάτι τέτοιο», προσθέτει ο κ. Βασιλόπουλος.
Τι έχουν δείξει οι μελέτες
Όπως εξηγεί ο ειδικός, σε πρόσφατη μελέτη στην πόλη Wuhan της Κίνας επιστήμονες συνέκριναν τα επίπεδα των ορμονών της αναπαραγωγής σε 81 άνδρες που νόσησαν από τον κορωνοϊό και σε 100 υγιείς συνομηλίκους τους.
Οι άνδρες είχαν ηλικία 20-54 ετών (διάμεση ηλικία: 38 έτη). Όσοι είχαν μολυνθεί από τον κορωνοϊό είχαν εκδηλώσει από ήπια έως σοβαρή νόσο.
Οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τη μελέτη διαπίστωσαν ότι μεταξύ των δύο ομάδων υπήρξαν παροδικές διαφορές στα επίπεδα διαφόρων ορμονών, αν και οι διαφορές στην τεστοστερόνη δεν ήταν στατιστικά σημαντικές. Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λοίμωξη από τον κορωνοϊό μπορεί να επηρεάζει κάπως τα κύτταρα Sertoli αλλά λιγότερο τα κύτταρα Leydig.
Επειδή, εξάλλου, ο κορωνοϊός προκαλεί γενικευμένη φλεγμονή, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο οι παρατηρούμενες ορμονικές αλλαγές να οφείλονται στη φλεγμονή και όχι σε απευθείας βλάβη στα κύτταρα των όρχεων.
Επιπρόσθετα, δύο άλλες μικρές μελέτες δεν εντόπισαν ίχνη του κορωνοϊού στο σπέρμα ανδρών που ανάρρωσαν από αυτόν. Η μία από αυτές δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Andrology και συμπεριέλαβε έξι άνδρες οι οποίοι είχαν εκδηλώσει ενοχλήματα στους όρχεις μετά από τη μόλυνσή τους από τον κορωνοϊό. Ένα μήνα μετά από τη νόσησή τους, οι επιστήμονες τους υπέβαλλαν σε αναλύσεις σπέρματος, οι οποίες δεν βρήκαν κανένα ίχνος του ιού.
Ο ρόλος του πυρετού
«Τα στοιχεία αυτά, παρότι είναι καθησυχαστικά, δεν πρέπει να θεωρούνται οριστικά. Όσο περνά ο καιρός μαθαίνουμε ολοένα περισσότερα για το νέο αυτό ιό», διευκρινίζει ο κ. Βασιλόπουλος. «Επιπλέον οι άνδρες δεν πρέπει να εφησυχάζουν γιατί η λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό προκαλεί ένα σύμπτωμα το οποίο συσχετίζεται με την ανδρική υπογονιμότητα».
Το σύμπτωμα αυτό είναι ο υψηλός πυρετός, τον οποίο εκδηλώνουν:
Τουλάχιστον οι μισοί από τους ασθενείς με ήπια νόσο
Περισσότεροι από οκτώ στους δέκα απ' όσους εισάγονται στα νοσοκομεία με πιο σοβαρή νόσο.
Ο πυρετός είναι μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, στην προσπάθειά του να εξολοθρεύσει το παθογόνο που τον απειλεί. Ωστόσο επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό, προκαλώντας υπερθέρμανση στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των όρχεων.
«Παλαιότερες μελέτες με άλλες ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη, έχουν δείξει ότι μπορεί να υπάρξει εποχιακή μείωση της γονιμότητας όταν ένας άνδρας εκδηλώνει υψηλό πυρετό. Η μείωση αυτή εξαρτάται από τη διάρκεια του πυρετού και το πόσο υψηλός είναι», εξηγεί ο κ. Βασιλόπουλος.
Και συνεχίζει: «Σε μία από τις μελέτες, ασθενείς που ανάρρωναν από γρίπη είχαν παθολογικά ευρήματα στην ανάλυση σπέρματος επί 45 ημέρες μετά την ανάπτυξη του πυρετού. Σε μία άλλη, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων και η κινητικότητά τους ήταν μειωμένα για μήνες μετά την υποχώρηση ενός πυρετού που έφτασε τους 39,9 βαθμούς Κελσίου. Επίσης ήταν αυξημένα τα σπερματοζωάρια με κατακερματισμένο DNA (ο κατακερματισμός του DNA είναι ένδειξη γενετικής βλάβης). Στη μελέτη αυτή οι παράμετροι του σπέρματος επέστρεψαν στο φυσιολογικό 79 ημέρες μετά τον πυρετό».
Ευαισθησία στη θερμοκρασία
Οι επιπτώσεις αυτές οφείλονται στο ότι οι όρχεις είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στη θερμοκρασία. Γι' αυτό το λόγο βρίσκονται στο εξωτερικό του σώματος (στο όσχεο), όπου η θερμοκρασία είναι 2-4 βαθμοί Κελσίου χαμηλότερη απ' όση στο εσωτερικό του σώματος.
Για τον ίδιο λόγο αντιδρούν και στην περιβαλλοντική θερμοκρασία. Παραδείγματος χάριν, έρχονται πιο κοντά στο σώμα όταν έλθουν σε επαφή με πολύ κρύο νερό. Αντιθέτως, χαλαρώνουν όταν εκτίθενται στο ζεστό νερό. Ο μηχανισμός αυτός χρησιμοποιείται αυτόματα από τον οργανισμό για να σταθεροποιεί την θερμοκρασία μέσα στο όσχεο, σε επίπεδα που θα είναι βιώσιμα για τα σπερματοζωάρια.
Ο νέος κορωνοϊός προκαλεί πολύ υψηλό πυρετό, πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου σύμφωνα με πολλές μελέτες. Επιπλέον, ο πυρετός διαρκεί επί ημέρες. Είναι επομένως «πολύ πιθανό» να επηρεάζει την ανδρική γονιμότητα, λέει ο κ. Βασιλόπουλος.
Επιπλέον, η παραγωγή των σπερματοζωαρίων είναι μία πολύπλοκη διαδικασία που διαρκεί 90 ημέρες. Γι' αυτό τον λόγο ενδέχεται οι άνδρες να παρουσιάζουν υπογονιμότητα για μερικούς μήνες μετά την ανάρρωσή τους από το νέο ιό. Ωστόσο, εκτιμάται πως «η όποια συνέπεια στην ανδρική υπογονιμότητα λόγω του πυρετού είναι προσωρινή και αναστρέψιμη».
Επειδή, πάντως, ο κορωνοϊός Covid-19 μάς έχει επιφυλάξει πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις ως τώρα, «η καλύτερη θεραπεία για τις όποιες συνέπειές του στην ανδρική γονιμότητα είναι η προστασία από αυτόν». Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους προγραμματίζουν να αποκτήσουν στο εγγύς μέλλον παιδιά με φυσικό τρόπο ή με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Ας φροντίσουν λοιπόν να τηρούν όλα τα μέτρα προστασίας που συνιστά ο ΕΟΔΥ για να διαφυλάξουν την υγεία και τη γονιμότητά τους.
