Παγκόσμια ανησυχία έχει ξεσπάσει για τον κορονοϊό που έχει κοστίσει τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο θανατηφόρος ιός προήλθε από φίδι ή νυχτερίδα. Ποιες άλλες ασθένειες μεταδόθηκαν στον άνθρωπο από τα ζώα;
Πάνω από 360 είναι, πλέον, οι νεκροί από τον κορονοϊό. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, η Ευρώπη είναι σε επιφυλακή, με τα πρώτα κρούσματα να έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ τα μέτρα ασφαλείας είναι υψηλά. Πολλές χιλιάδες είναι τα επιβεβαιωμένα κρούσματα παγκοσμίως.
Μάλιστα, Αμερικανοί και Βρετανοί επιστήμονες, την εβδομάδα που πέρασε, τόνιζαν ότι τα κρούσματα μπορεί να ανέλθουν ακόμα και σε 200.000.
Στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν την «αρχή του κακού», οι Κινέζοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ο νέος κορονοϊός προέρχεται από δηλητηριώδη φίδι ή νυχτερίδα, που καταναλώθηκαν από τους ανθρώπους.
Η αλήθεια είναι, πως, σε αυτή τη φάση, τουλάχιστον, κανείς δεν μπορεί να πει ακόμη με σιγουριά πώς ξεκίνησε όλο αυτό. Όμως, το βέβαιο είναι πως ο θανατηφόρος ιός μεταδόθηκε σε άνθρωπο από κάποιο ζώο.
Έτσι, το Sputnik συνέλεξε και παρουσιάζει ποια άλλα ζώα ήταν εκείνα που μετέδωσαν κάποια ασθένεια στον άνθρωπο.
Καμήλες
Το φθινόπωρο του 2012, ένας ασθενής με συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο της Σαουδικής Αραβίας. Οι εξετάσεις έδειξαν ότι την ασθένεια προκάλεσε ένας άγνωστος, μέχρι τότε, ιός από την κατηγορία των κορονοϊών. Από τότε, πάνω από 2.500 κρούσματα της ίδιας λοίμωξης, επιβεβαιώθηκαν σε 27 χώρες. Τα περισσότερα από τα κρούσματα ήταν στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Νότια Κορέα.
Ο νέος τύπος κορονοϊού, ονομάστηκε κορονοϊός αναπνευστικού συνδρόμου Μέσης Ανατολής (Middle East respiratory syndrome-Corona virus, MERS-CoV), μιας και όσοι προσβλήθηκαν, κατάγονταν ή είχαν επισκεφθεί πρόσφατα χώρες της περιοχής. Έτσι, αποδείχθηκε ότι ο MERS-CoV είχε περιορισμένη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι η μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο μπορεί να γίνει μόνο με στενή επαφή μέσω των μικροσταγονιδίων με τον βήχα ή το φτάρνισμα.
Είναι, όμως, εξαιρετικά επικίνδυνος. Στο σχεδόν 40% των περιπτώσεων, οι ασθενείς χάνουν τη ζωή τους από επιπλοκές που προκλήθηκαν από λοίμωξη, πνευμονία και νεφρική ανεπάρκεια.
Το 2013, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον Σαντάλ Ρέσκιν από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Περιβάλλοντος από την Ολλανδία, βρήκε αντισώματα του ιού MERS-CoV στο αίμα των καμήλων. Στις χώρες της Αραβικής Χερσόνησου, τα ζώα αυτά χρησιμοποιούνται συχνά. Έτσι, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο ιός αυτός, πιθανώς μεταδόθηκε με αυτόν τον τρόπο.
Ο ιός μπορεί να μολύνει αρκετά θηλαστικά, όπως γουρούνια, νυχτερίδες, κουνέλια και κατσίκες. Σε όσα άτομα εντοπίστηκε ο ιός, επιβεβαιώθηκε προηγούμενη επαφή με ζώα.
Μέχρι τον Ιούλιο του 2015, οι επιστήμονες είχαν αναπτύξει εμβόλιο, που παρουσίασε αρκετά υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας, πρώτα σε ποντίκια και στη συνέχεια στους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον επίσημο εκπρόσωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τάρικ Γιαζαρέβιτς, αυτή η μελέτη θα βοηθήσει στην καταπολέμηση του σημερινού κορονοϊού.
Νυχτερίδες
Η Νόσος του Έμπολα (EVD), γνωστή και ως αιμορραγικός πυρετός Έμπολα (EHF), είναι μια σπάνια, σοβαρή και συχνά θανατηφόρα ασθένεια για τον άνθρωπο, που προκαλείται από τον ιό Έμπολα (EBOV).
Ο ιός Έμπολα βρίσκεται σε διάφορες χώρες της Αφρικής. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ιός είχε μεταδοθεί στον άνθρωπο από νυχτερίδες και πιθήκους. Ο ιός παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1976, όταν ξέσπασαν ταυτοχρόνως δύο επιδημίες, μία σε ένα χωριό κοντά στον ποταμό Έμπολα, από όπου πήρε και το όνομά του - εκεί που σήμερα είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό - και ακόμα μία σε μια απομακρυσμένη περιοχή του Σουδάν. Τότε, από τους 600 ασθενείς, έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 400 άνθρωποι. Στη συνέχεια, καταγράφηκαν μικρές εστίες της νόσου. Η πραγματική καταστροφή ξέσπασε το 2014-2015, όταν πέθαναν 11 χιλιάδες από τους περίπου 28 χιλιάδες ασθενείς σε 11 χώρες.
Σύμφωνα τα στοιχεία διεθνούς ομάδας επιστημόνων, ο ιός έχει μεταλλαχθεί και πλέον μεταδίδεται ευκολότερα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η μετάδοση γίνεται, είτε μέσω επαφής με μολυσμένα ζώα, κυρίως μαγειρεύοντας ή καταναλώνοντάς τα, είτε μέσω επαφής με σωματικά υγρά ανθρώπων που νοσούν. Μάλιστα, η μετάδοση μπορεί να γίνει, ακόμη και αν το υγιές άτομο έλθει σε επαφή με αντικείμενα, στα οποία υπήρχαν σωματικά υγρά ατόμου που έχει μολυνθεί από τον ιό, όπως ρούχα, γάντια ή σεντόνια.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ιού είναι η ικανότητά του να αντιστέκεται στη θεραπεία και να παραμένει στα σώματα των ασθενών και μετά την ανάρρωση. Αυτό σημαίνει, ότι οι πρώην ασθενείς είναι μεταδοτικοί. Στη Λιβερία, μια γυναίκα που πέρασε τη νόσο Έμπολα, μετά από έναν χρόνο χωρίς συμπτώματα, είχε μεταδώσει τον ιό σε τρία μέλη της οικογένειάς της.
Πρόσφατα ίχνη του ιού εντοπίζονται σε ζώα και ανθρώπους, ακόμη και σε περιοχές μακριά από την Αφρική. Αντισώματα στον ιού βρέθηκαν στο αίμα των νυχτερίδων που ζουν στη βορειοανατολική Ινδία. Αντισώματα εντοπίστηκαν, επίσης, σε κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι ασχολούνται με το κυνήγι.
Από τα τέλη του 2018 χρησιμοποιούνται διαφορετικά πειραματικά φάρμακα για τη νόσο Έμπολα. Ένα πειραματικό προληπτικό εμβόλιο είχε αναπτυχθεί το 2016. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα από τη χορήγηση του εμβολίου, η αποτελεσματικότητά του είναι σχεδόν στο 95%. Το περασμένο φθινόπωρο εγκρίθηκε στην Ευρώπη.
Πίθηκοι
Πέρυσι, οι επιστήμονες ταυτοποίησαν μια νέα υποκατηγορία του ιού της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV), τη δέκατη στη σειρά. Η πρώτη απομονώθηκε από το αίμα των ασθενών το 1983. Τότε, δύο ομάδες επιστημόνων από τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, ταυτόχρονα και ανεξάρτητα η μια από την άλλη, περιέγραψαν έναν προηγουμένως άγνωστο ιό που ανήκει στην οικογένεια των ρετροϊών. Το 2008, τους απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ. Μέχρι σήμερα, ο ιός έχει κοστίσει ζωή σε περισσότερους από 32 εκατομμύρια ανθρώπους.
Το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS) είναι μια νόσος που προκαλείται από τη μόλυνση με τον ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV), ο οποίος αν δεν αντιμετωπιστεί ιατρικά, συνήθως καταλήγει σε θάνατο. Ο HIV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις, της μετάγγισης μολυσμένου αίματος, τις υποδερμικές ενέσεις, καθώς και από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, της γέννας ή/και του θηλασμού.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο ιός HIV είναι παρακλάδι του ιού της ανοσοανεπάρκειας των πιθήκων (SIV), ενός ιού που προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα των πιθήκων και των μαϊμούδων. Πιστεύεται, ότι ο ιός μεταδόθηκε από τους πιθήκους στους ανθρώπους τη δεκαετία του 1920, όταν κάποιοι κυνηγοί ήρθαν σε επαφή με το αίμα των ζώων. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο ιός HIV προέρχεται από την πόλη Λεοποντβίλ, σύγχρονη Κινσάσα, πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Στη συνέχεια, ο ιός μεταλλάχθηκε και προσαρμόστηκε στο ανθρώπινο σώμα. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, ο ιός HIV εμφανίστηκε στο Μπραζαβίλ, πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Κονγκό, και έως το 1940 και σε άλλες πόλεις του Κονγκό. Στη δεκαετία του 1960, η περιοχή γνώρισε την πρώτη μεγάλης κλίμακας επιδημία.
Η ανάλυση της πορείας της ανθρώπινης πανδημίας έχει ανακηρύξει το Κινσάσα ως το επίκεντρο του ξεσπάσματος. Το πρώτο οροθετικό ανθρώπινο αίμα εντοπίστηκε στο Κινσάσα το 1959. Στη δεκαετία του 1960, ο ιός μεταφέρθηκε στην Αϊτή και την Τζαμάικα, από όπου εισήλθε στις ΗΠΑ. Οι πρώτες καταγεγραμμένες περιπτώσεις μόλυνσης ανθρώπων από τον ιό HIV περιλαμβάνουν το Κονγκό το 1959, τη Νορβηγία το 1966, τις ΗΠΑ το 1969 και τη Σοβιετική Ένωση το 1987.
Έως τώρα, δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικό εμβόλιο έναντι του HIV. Είναι, επίσης, αδύνατο να θεραπευθεί πλήρως ένα άτομο με μια τέτοια διάγνωση. Τα πρώτα φάρμακα που καθυστερούν την εξέλιξη του HIV, εμφανίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Σήμερα, ο ιός μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκής αγωγής (HAART), η οποία όχι μόνο επιβραδύνει την εξέλιξη του ιού, αλλά μειώνει και τον κίνδυνο μετάδοσής του από το ένα άτομο στο άλλο. Χωρίς θεραπεία όμως, η ασθένεια επιστρέφει αμέσως.
Όμως, υπάρχει ελπίδα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τρεις περιπτώσεις πλήρους απαλλαγής από τον ιό HIV έχουν αναφερθεί μέχρι στιγμής, μετά από τη θεραπεία του καρκίνου και μεταμόσχευση μυελού των οστών από δότη φυσικά ανθεκτικό στον ιό HIV, χάρη σε μια σπάνια, αλλά φυσική, μετάλλαξη, σε ένα γονίδιο που ονομάζεται CCR5.
