Συνέντευξη στον Ευάγγελο Δ. Κόκκινο
«Η Βρετανία και οι ΗΠΑ προσπαθούσαν πάντα να κρατήσουν τη Γερμανία και την Ευρώπη μακριά από τη Ρωσία, και αυτή η ξεπερασμένη γεωπολιτική και ιμπεριαλιστική πολιτική φτάνει τώρα σε θανατηφόρο αποκορύφωμα», τονίζει στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο Πενταπόσταγμα ο Δρ. Ουίλιαμ Μάλινσον (William Mallinson*), καθηγητής Πολιτικών Ιδεών και Θεσμών στο Πανεπιστήμιο “Γουλιέλμος Μαρκόνι”, μέλος της συντακτικής επιτροπής του Journal of Balkan and Near Eastern Studies και πρώην Βρετανός διπλωμάτης.
«Η Βρετανία πάντα υποστήριζε την Τουρκία, ως προστατευτικό μέσο κατά της Ρωσίας, ως τρόπο να διασφαλίσει τις στρατιωτικές της βάσεις στην Κύπρο και να χρησιμοποιήσει την Κύπρο με τις ΗΠΑ ως de facto βάση του ΝΑΤΟ», είπε ο ίδιος, αναφερόμενος στις ανεπτυγμένες αμυντικές σχέσεις Τουρκίας και Μεγάλης Βρετανίας, ενώ αναφέρθηκε εκτενώς και στο παρασκήνιο της κατασκευής του τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους TF-X.
«Ο εφιάλτης της Αμερικής θα ήταν οι καλές σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, με επίλυση της διαφοράς στο Αιγαίο»
Όπως επεσήμανε ο Δρ. Μάλινσον, οι πιο πιθανές εξελίξεις αναφορικά με το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης, τη «Γαλάζια Πατρίδα» και το Κυπριακό, «είναι η συνέχιση της αποσταθεροποίησης για το άμεσο μέλλον, ενώ ο κόσμος επικεντρώνεται στην Ουκρανία». «Καθώς η ισχύς των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο μειώνεται, η Ρωσία είναι πιθανό να διαδραματίσει πιο κυρίαρχο ρόλο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τελικό στόχο την αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ», εκτιμά.
Αναλύοντας το ενδεχόμενο αναβίωσης του φαραωνικού ενεργειακού έργου EastMed, ο Δρ. Μάλινσον θεωρεί πως το έργο είναι πιθανό να ακυρωθεί και να αντικατασταθεί με ενεργειακή σύνδεση μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας, και προσθέτει, «οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία ακόμη περισσότερο από την Ελλάδα και η απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ για τον αγωγό έχει ευχαριστήσει την Τουρκία, προς ενόχληση της Ελλάδας».
Σχολιάζοντας τη φαινομενικά «φιλοδυτική» στροφή της Σερβίας, ο έμπειρος Βρετανός καθηγητής και διπλωμάτης ξεκαθαρίζει πως «οι σχέσεις της Σερβίας με τη Ρωσία είναι ισχυρότερες από ό,τι με την ΕΕ», και παρομοιάζει το Camp Bondsteel, τη μεγαλύτερη αμερικανική βάση στα Βαλκάνια, με αντίγραφο του Γκουαντάναμο.
Αξιολογώντας το ενδεχόμενο πυρηνικής σύγκρουσης ή χρήση άλλων Όπλων Μαζικής Καταστροφής με αφορμή των πόλεμο στην Ουκρανία, ο ίδιος θεωρεί πως εάν η Κριμαία απειληθεί, τότε η Ρωσία μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου κατά της δυτικής Ουκρανίας. «Η Ρωσία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει μερικά από τα πιο ισχυρά θερμοβαρικά όπλα της, στα οποία δεν έχει ακόμη καταφύγει», προσθέτει.
«Η πολυπολικότητα εμφανίζεται ήδη, αν και οι ΗΠΑ προσπαθούν να δημιουργήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους πολέμους για να την αποτρέψουν»
Τέλος, αναφερόμενος στις συζητήσεις για την επερχόμενη πολυπολική τάξη πραγμάτων, ο Δρ. Μάλινσον επισημαίνει πως «ο κύριος αγώνας είναι αυτός για την κυριαρχία της ΕΕ, με πεδίο μάχης την Ουκρανία». Σύγκρινε την παρούσα κατάσταση με την περίοδο προ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τονίζοντας πως «η αποδυνάμωση του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και οι αποτυχημένες κυρώσεις οδηγούν τώρα στον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο, που κάποιοι θα έλεγαν ότι έχει ήδη ξεκινήσει».
«Όσο για την Ελλάδα, αυτό είναι ένα αστείο. Αποδεικνύεται συνεχώς προδότρια προς τον κύριο ιστορικό σύμμαχό της, τη Ρωσία, προτιμώντας να στέλνει όπλα και χρήματα στο Κίεβο για να σκοτώσει Ρώσους, παρά να πληρώνει έγκαιρα τις συντάξεις των πολιτών της! Η Ελλάδα δεν έχει εξωτερική πολιτική: είναι αγγλοσαξονική. Είναι λυπηρό που η Ελλάδα δεν μπορεί να μάθει από την Τουρκία από αυτή την άποψη», κατέληξε ο ίδιος.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
- Πώς βλέπετε τις ανεπτυγμένες αμυντικές σχέσεις Τουρκίας-Μεγάλης Βρετανίας στον τομέα της πολεμικής βιομηχανίας; Η Βρετανία φέρεται να βοηθά την Τουρκία στην ανάπτυξη του μαχητικού αεροσκάφους TF-X, μια κίνηση με αρνητικές συνέπειες για την Ελλάδα. Πώς θα το σχολιάζατε αυτό;
Η Βρετανία πάντα υποστήριζε την Τουρκία, ως προστατευτικό μέσο κατά της Ρωσίας, ως τρόπο να διασφαλίσει τις στρατιωτικές της βάσεις στην Κύπρο και να χρησιμοποιήσει την Κύπρο με τις ΗΠΑ ως de facto βάση του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία προσπαθεί να αυξήσει τη στρατιωτική, βιομηχανική και οικονομική της δύναμη στην περιοχή. Αλλά είναι ακόμη νωρίς: η κανονική παραγωγή δεν έχει ξεκινήσει, και υπάρχουν ακόμα συζητήσεις για την αδειοδότηση. Η παραγωγή κινητήρων δεν έχει ακόμη αποφασιστεί. Επίσης, δεν συμμετέχουν μόνο η βρετανική BA Systems και η Rolls Royce, αλλά και η General Electric της Αμερικής ανταγωνίζεται. Η σουηδική Saab λέγεται επίσης ότι συμμετέχει στην ανάπτυξη του σχεδιασμού. Πολλά συμβαίνουν στα παρασκήνια. Και για να εμπλουτιστεί η εικόνα, η Rostec της Ρωσίας λέγεται ότι βρίσκεται στην εικόνα.
Η Τουρκία παίζει το γνωστό βυζαντινό παιχνίδι εξισορρόπησης ανάμεσα σε αντίπαλες δυνάμεις, για να κερδίσει το μέγιστο πλεονέκτημα. Από τη μια πλευρά, έχει ρωσικά συστήματα S-400, ενώ από την άλλη προσπαθεί ακόμα να πείσει τις ΗΠΑ να δώσουν το πράσινο φως για τα F-16. Το αμερικανικό Κογκρέσο είπε ότι η Τουρκία πρέπει πρώτα να εγκρίνει την αίτηση της Σουηδίας για το ΝΑΤΟ.
Όσο για την Ελλάδα, είναι πιθανό να αγοράσει F-35 από την Αμερική. Η γάτα ανάμεσα στα περιστέρια είναι η Ρωσία, η οποία θα μπορούσε ακόμη και να εξετάσει το ενδεχόμενο να προσφέρει αεροσκάφη στην Τουρκία με αντάλλαγμα η Τουρκία να μην εγκρίνει την αίτηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Όλα αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα για το αμερικανικό στρατιωτικό-βιομηχανικό-κογκρέσο-συγκρότημα, του οποίου ο βασικός στόχος είναι τα κέρδη των μετόχων. Ο στόχος της Τουρκίας είναι τελικά να έχει τη δική της εγχώρια παραγωγή μαχητικών αεροσκαφών. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να ανταποδώσει αυξάνοντας τον αμυντικό της προϋπολογισμό. Οι ελληνοτουρκικές εντάσεις είναι προσοδοφόρες για την Αμερική. Ο εφιάλτης της Αμερικής θα ήταν οι καλές σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, με επίλυση της διαφοράς στο Αιγαίο.
- Ποια είναι η θέση σας σχετικά με το τουρκικό δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα», το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης και το Κυπριακό; Ποιες είναι οι διασυνδέσεις και οι πιο πιθανές εξελίξεις;
Η έξυπνη τουρκική διπλωματία περιέπλεξε το θέμα. Υπάρχουν δύο κέντρα πολιτικής ισχύος στη Λιβύη: η εγκεκριμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας στην Τρίπολη και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του Χάφταρ στο Τομπρούκ. Η Τουρκία παρενέβη στρατιωτικά στην υποστήριξη του πρώτου, κατά του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, και έχει υπογράψει μια θαλάσσια συμφωνία μαζί του που φέρνει σε αταξία το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Η Αίγυπτος, η οποία υποστηρίζει την κυβέρνηση του Τομπρούκ, έχει καταγγείλει τη συμφωνία, ενώ η Τυνησία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Σαουδική Αραβία - ενώ αναγνωρίζουν την κυβέρνηση της Τρίπολης - έχουν καταγγείλει τη συμφωνία, καθώς και την τουρκική στρατιωτική εμπλοκή. (Υπάρχει ένα εμπάργκο όπλων στη Λιβύη).
Η Τουρκία επιδεικνύει την ισχύ της και έχει εκμεταλλευτεί έξυπνα τη νομικά αμφισβητήσιμη επίθεση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη και την καταστροφή ενός σταθερού κράτους. Όσον αφορά τις θεωρητικές γραμμές οριοθέτησης της συμφωνίας Τρίπολης-Άγκυρας, αρκετά ελληνικά νησιά, μεταξύ των οποίων η Κρήτη και η Ρόδος, στην πραγματικότητα αγνοούνται. Η διαμάχη φέρνει την Τουρκία απέναντι σε πολλά κράτη της ανατολικής Μεσογείου που έχουν συμφωνήσει θαλάσσιες και οικονομικές ζώνες με την Ελλάδα και την Κύπρο. Η Τουρκία συμπεριφέρεται με αλαζονικό αλλά και έξυπνο τρόπο και δεν έχει υπογράψει καν τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η τουρκική προσπάθεια να επιβάλει τη θέλησή της ενάντια στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας περιπλέκει περαιτέρω το Κυπριακό, το οποίο υπάρχει από τότε που η Βρετανία έφερε την Τουρκία στο ζήτημα τη δεκαετία του '50 (κατά το άρθρο 16 της Συνθήκης της Λωζάνης), βοηθώντας την Τουρκία κρυφά με προπαγάνδα για να χωρίσει την Ελλάδα και την Τουρκία, ώστε να αγκιστρωθεί στο νησί. Οι πιο πιθανές εξελίξεις είναι η συνέχιση της αποσταθεροποίησης για το άμεσο μέλλον, ενώ ο κόσμος επικεντρώνεται στην Ουκρανία. Καθώς η ισχύς των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο μειώνεται, η Ρωσία είναι πιθανό να διαδραματίσει πιο κυρίαρχο ρόλο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τελικό στόχο την αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ.
Αλλά προς το παρόν, αυτό το επίσημο βρετανικό απόφθεγμα τα λέει όλα: Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι σε τελική ανάλυση η Τουρκία πρέπει να θεωρείται πιο σημαντική για τα δυτικά στρατηγικά συμφέροντα από την Ελλάδα και ότι, εάν πρέπει να παρθούν ρίσκα, θα πρέπει να είναι ρίσκα περαιτέρω επιδείνωσης με τις ελληνικές παρά τις τουρκικές σχέσεις με τη Δύση. Αν και αυτό γράφτηκε το 1975, αφού η Βρετανία επέτρεψε στον Κίσινγκερ να βοηθήσει την Τουρκία να καταλάβει το ένα τρίτο της Κύπρου, ισχύει ακόμα τώρα.
- Βλέπετε τον αγωγό East-Med να επιστρέφει στο προσκήνιο στον απόηχο της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη; Πώς θα περιγράφατε τον οικονομικό και γεωπολιτικό αντίκτυπό του στην περιοχή;
Τον Ιανουάριο του 2022, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν την απόσυρση της στήριξης, καθώς το έργο φέρεται να μην θεωρήθηκε οικονομικά βιώσιμο ή φιλικό προς το περιβάλλον, πράγμα που σημαίνει ότι το έργο είναι πιθανό να ακυρωθεί και να αντικατασταθεί με ενεργειακή σύνδεση μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας. Η ΔΕΠΑ της Ελλάδας και η Edison της Ιταλίας είναι οι κύριες εταιρείες κατασκευής αγωγών που συμμετέχουν. Η Τουρκία έχει αντιταχθεί σθεναρά στο έργο EastMed, καθώς ισχυρίζεται ότι η επιλεγμένη διαδρομή του αγωγού παρακάμπτει τη μεγάλη τουρκική ακτογραμμή για να παραδώσει φυσικό αέριο από την ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Έτσι, η συμφωνία Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας έχει μπει σε σύγχυση. Όποιες και αν είναι οι τουρκικές απειλές, οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία ακόμη περισσότερο από την Ελλάδα και η απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ για τον αγωγό έχει ευχαριστήσει την Τουρκία, προς ενόχληση της Ελλάδας.
- Ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις της φιλοδυτικής στροφής της Σερβίας και τι πρέπει να περιμένουμε στη συνέχεια στα Δυτικά Βαλκάνια;
Η Σερβία δεν είναι «φιλοδυτική», ό,τι κι αν ισχυρίζονται τα κυρίαρχα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Ο Βούτσιτς είναι έξυπνος εξισορροπητής και γνωρίζει ότι η πλειοψηφία του σερβικού λαού περιφρονεί το ΝΑΤΟ για την παράνομη εκστρατεία βομβαρδισμού 78 ημερών. Οι σχέσεις της Σερβίας με τη Ρωσία είναι ισχυρότερες από ό,τι με την ΕΕ. Πρόσφατα, η σερβική κυβέρνηση απέρριψε την κρυφή προσπάθεια της Deutsche Telekom να αγοράσει τις κρατικές τηλεπικοινωνίες της Σερβίας. Η Ελλάδα υπέκυψε. Όσον αφορά το Κοσσυφοπέδιο, ένα ψήφισμα του ΟΗΕ αναφέρει ότι εξακολουθεί να είναι μέρος της Σερβίας. Οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο το έχουν κάνει για πολιτικούς και όχι για ηθικούς και νομικούς λόγους. Η Αμερική προσπαθεί να παρέμβει, αλλά η ρωσο-σερβική αλληλεγγύη θα το σταματήσει. Το Camp Bondsteel είναι ένα αμερικανικό αντίγραφο του Γκουαντάναμο.
- Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται και έχει γίνει πολύς λόγος για πυρηνική σύγκρουση ή χρήση άλλων Όπλων Μαζικής Καταστροφής (WMD). Είναι αυτό μια πραγματική πιθανότητα; Εάν ναι, ποιες είναι οι συνέπειες;
Εάν η Κριμαία απειληθεί, τότε η Ρωσία μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου κατά της δυτικής Ουκρανίας, όπως έκανε το ΝΑΤΟ στη Σερβία. Όμως, δεδομένης της αποδεδειγμένης μακροπρόθεσμης ζημίας στους ανθρώπους και το περιβάλλον (η Ιταλία παραδέχτηκε πρόσφατα τη σχέση μεταξύ καρκίνου και αυτών των όπλων), η Ρωσία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει μερικά από τα πιο ισχυρά θερμοβαρικά όπλα της, στα οποία δεν έχει ακόμη καταφύγει.
- Τι είναι η πολυσυζητημένη πολυπολικότητα και ποιες είναι οι επιπτώσεις της στο γεωπολιτικό status quo; Ποια είναι η θέση της Ευρώπης και ιδιαίτερα της Ελλάδας σε έναν πολυπολικό κόσμο;
Η πολυπολικότητα εμφανίζεται ήδη, αν και οι ΗΠΑ προσπαθούν να δημιουργήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους πολέμους για να την αποτρέψουν. Το δολάριο βρίσκεται ήδη σε παρακμή ως το κύριο νόμισμα του κόσμου, ιδιαίτερα στις συναλλαγές πετρελαίου. Η χρήση του γιουάν από τη Σαουδική Αραβία και την Κίνα είναι μόνο ένα παράδειγμα. Η Ινδία διαπραγματεύεται σε νομίσματα που δεν ανήκουν σε δολάρια, ενώ τα μέλη των BRICS, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, αποφεύγουν το δολάριο όταν μπορούν. Οι ΗΠΑ απωθούνται σιγά σιγά από την παράνομη κατοχή τμημάτων της Συρίας και η Κίνα επιδεικνύει την ισχύ της γύρω από την Ταϊβάν. Ο κύριος αγώνας είναι αυτός για την κυριαρχία της ΕΕ, με πεδίο μάχης την Ουκρανία. Η Βρετανία και οι ΗΠΑ προσπαθούσαν πάντα να κρατήσουν τη Γερμανία και την Ευρώπη μακριά από τη Ρωσία, και αυτή η ξεπερασμένη γεωπολιτική και ιμπεριαλιστική πολιτική φτάνει τώρα σε θανατηφόρο αποκορύφωμα. Η ΕΕ έχει υποκύψει πλήρως στις πιέσεις ΗΠΑ-Βρετανίας και η ύπαρξή της ως ανεξάρτητης μονάδας είναι ένα όνειρο.
Ο κόσμος γίνεται ολοένα και πιο χαοτικός, με τις ΗΠΑ να έχουν αποσυρθεί μονομερώς από διάφορες συνθήκες και να χρησιμοποιούν το ΝΑΤΟ ως εργαλείο για να προσπαθήσουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο. Όπως η υπονόμευση της Κοινωνίας των Εθνών και οι αποτυχημένες κυρώσεις οδήγησαν στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, έτσι και η αποδυνάμωση του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και οι αποτυχημένες κυρώσεις οδηγούν τώρα στον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο, που κάποιοι θα έλεγαν ότι έχει ήδη ξεκινήσει. Τα ίδια πράγματα επιστρέφουν, αν και με νέα ονόματα και χρώματα.
Όταν αναδυθεί ένας πολυπολικός κόσμος, η ΕΕ μπορεί να βρει περισσότερη ανεξαρτησία από την Αμερική, το πρόβλημα είναι ότι η Πολωνία, τα κράτη της Βαλτικής και η Βρετανία θα προσπαθήσουν να υποστηρίξουν τα αμερικανικά συμφέροντα. Αλλά η Ρωσία, η Κίνα και πιθανώς η Ινδία θα προσελκύσουν την ΕΕ. Όσο για την Ελλάδα, αυτό είναι ένα αστείο. Αποδεικνύεται συνεχώς προδότρια προς τον κύριο ιστορικό σύμμαχό της, τη Ρωσία, προτιμώντας να στέλνει όπλα και χρήματα στο Κίεβο για να σκοτώσει Ρώσους, παρά να πληρώνει έγκαιρα τις συντάξεις των πολιτών της! Η Ελλάδα δεν έχει εξωτερική πολιτική: είναι αγγλοσαξονική. Είναι λυπηρό που η Ελλάδα δεν μπορεί να μάθει από την Τουρκία από αυτή την άποψη.
*Ο William Mallinson είναι καθηγητής Πολιτικών Ιδεών και Θεσμών στο Πανεπιστήμιο “Γουλιέλμος Μαρκόνι”, μέλος της συντακτικής επιτροπής του Journal of Balkan and Near Eastern Studies και πρώην Βρετανός διπλωμάτης. Διδακτορικό από το Τμήμα Διεθνούς Ιστορίας του London School of Economics. Έχει εργαστεί ως European Public Affairs Manager στα κεντρικά της ITT στις Βρυξέλλες. Έχει εντρυφήσει στις ελληνοβρετανικές διπλωματικές σχέσεις και είναι συγγραφέας 13 βιβλίων, αρκετά για τις σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου-Βρετανίας. Το πιο πρόσφατο έργο του είναι το Guicciardini, Geopolitics and Geohistory: Understanding Inter-State Relations.
