Συνέντευξη στον Ευάγγελο Δ. Κόκκινο
«Ο ρόλος της Τουρκίας στη Λιβύη είναι βαθιά καταστροφικός στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά», λέει στην αποκλειστική της συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ η Άγια Μπουρβέιλα, ιδρύτρια της ΜΚΟ Code on the Road και ειδική αναλύτρια του BBC για την τρομοκρατία και τη ριζοσπαστικοποίηση. Είναι επίσης Πρέσβειρα και Ειδική Απεσταλμένη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου στη Λιβύη και τη Βόρεια Αφρική.
Σχολιάζοντας την κίνηση ενοποίησης του Λιβυκού στρατού, η κα. Μπουρβέιλα, εξηγεί πως, «δεδομένου ότι η GNU είναι επί του παρόντος η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, αυτή είναι μια πολύ θετική κίνηση εάν πραγματοποιηθεί, καθώς θα δώσει στη Λιβύη κυριαρχία και ανεξαρτησία από ξένες δυνάμεις που είναι πληρεξούσιοι της Τουρκίας και άλλων χωρών».
«Η Τουρκία και η Ρωσία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος» - Άγια Μπουρβέιλα
Εκτιμά πως οι πρόσφατες συγκρούσεις μεταξύ των πολιτοφυλακών δεν εγκυμονούν κινδύνους για ξέσπασμα ενός νέου εμφυλίου, ενώ παρομοίασε την κατάσταση στο πεδίο σαν πολέμους μεταξύ συμμοριών.
«Η Τουρκία και η Ρωσία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, με στόχο να χωρίσουν τη Λιβύη σε αντίστοιχες σφαίρες επιρροής όπως έκαναν στη Συρία» είπε, σχολιάζοντας την παρουσία μισθοφόρων που υποστηρίζονται από αμφότερους στη βορειοαφρικανική χώρα.
Όσον αφορά το ζήτημα των εκλογών, η Λίβυα ειδικός τόνισε, πως «οι δημοκρατικές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές είναι πρωταρχικής σημασίας για την επιτυχία και τη σταθερότητα της Λιβύης», ενώ στη συνέχεια κατέδειξε ποιόν θεωρεί τον πιο ισχυρό υποψήφιο προς πολιτική επικράτηση σε αυτές.
Η κα. Μπουρβέιλα αναφέρθηκε στη δραστηριοποίηση διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών στη Λιβύη, τονίζοντας πως η χώρα μπορεί να διαδραματίσει κάποιον ρόλο στην τρέχουσα ενεργειακή κρίση, όχι όμως να αντικαταστήσει τη Ρωσία, ενώ εκτιμά πως το τουρκικό γεωτρύπανο "Αμπντούλ Χαμίντ Χαν" μπορεί να επιχειρήσει κάποια ενέργεια στην παράνομη "τουρκολιβυκή" ΑΟΖ που προκύπτει από το παράνομο, όπως το χαρακτηρίζει, μνημόνιο Σάρρατζ-Ερντογάν.
Μιλώντας με θέρμη για την Ελλάδα, η κα. Μπουρβέιλα, επισημαίνει πως «η χώρα μας μοιράζεται τα ίδια προβλήματα με τους Λίβυους», υπενθυμίζοντας παράλληλα πως, «η έλλειψη δράσης από το ελληνικό κράτος μετά το 2011 σήμαινε ότι η Τουρκία είδε ένα κενό και γέμισε το κενό». Η ίδια προτρέπει την ελληνική πλευρά, «να μην επαναλάβει τα προηγούμενα στρατηγικά της λάθη και να εξασφαλίσει μια ισχυρή παρουσία στην Ανατολή μέσω ισχυρής απτής παρουσία και συνεργασιών για να διασφαλίσει τη διατήρηση των συμφερόντων της».
«Η Κυρηναϊκή είναι πολύ δεκτική στην Ελλάδα και η Ελλάδα έχει ήπια ισχύ στη διάθεσή της» - Άγια Μπουρβέιλα
Τέλος, σύγκρινε την εποχή του Μουάμαρ Καντάφι με την κατάσταση σήμερα, ενώ σχολιάζοντας τις κατά καιρούς κραυγές για μια νέα Αραβική Άνοιξη, λέει πως «οι Λίβυοι δεν ξεφορτώθηκαν έναν εγχώριο τύραννο, ώστε να αντικατασταθεί από διορισμένους από το εξωτερικό τύραννους στο μοντέλο της αποικιοκρατίας».
«Ελπίζω ότι θα υπάρξει μια Αραβική Άνοιξη. Η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη του 2011 ήταν μόνο μια άνοιξη για τα χειρότερα στοιχεία της λιβυκής κοινωνίας», καταλήγει η ίδια.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
- Λαμβάνοντας υπόψιν πως είχαν πολεμήσει μεταξύ τους, πώς βλέπετε την κίνηση ενοποίησης του Λιβυκού στρατού, δηλαδή αυτού της Δύσης του φιλότουρκου Ντμπέϊμπα και εκείνου της Ανατολής του Στρατάρχη Χαφτάρ;
Τον Οκτώβριο του 2020, ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) και η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) υπέγραψαν με επιτυχία τη Μικτή Στρατιωτική Επιτροπή της Γενεύης 5+5, μια προσπάθεια που αποσκοπεί στην ενοποίηση των στρατιωτικών θεσμών της Λιβύης. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό βήμα στην πρόσφατη ιστορία της Λιβύης.
Όταν η διορισμένη από το εξωτερικό GNA ιδρύθηκε το 2015 από τη διεθνή κοινότητα για να κυβερνήσει προσωρινά τη Λιβύη, για το πολύ δύο χρόνια, ένα από τα καθήκοντά τους ήταν να αφοπλίσουν τις πολιτοφυλακές που είχαν καταλάβει την πρωτεύουσα με τη βία και να συνεργαστούν με τον εθνικό στρατό για να το εξασφαλίσουν αυτό. Αντί να συνεργαστεί με τον εθνικό στρατό, το GNA επέλεξε να συμμετάσχει τόσο στις υποστηριζόμενες από την Τουρκία πολιτοφυλακές όσο και να υποστηριχθεί από αυτές με τη σειρά τους προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία δια της βίας μετά την παρέλευση της ημερομηνίας λήξης τους.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η GNA δεν επικυρώθηκε ποτέ από το διεθνώς αναγνωρισμένο, δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο της Λιβύης, το HOR, όπως όριζε η Λιβυκή Πολιτική Συμφωνία (LPA) που το δημιούργησε και είχε λήξει τον Δεκέμβριο του 2017. Ο διοικητής Χαλίφα Χαφτάρ (Khalifa Haftar) διορίστηκε στη θέση του από το λιβυκό κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2015.
Δεδομένου ότι η GNU είναι επί του παρόντος η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, αυτή είναι μια πολύ θετική κίνηση εάν πραγματοποιηθεί, καθώς θα δώσει στη Λιβύη κυριαρχία και ανεξαρτησία από ξένες δυνάμεις που είναι πληρεξούσιοι της Τουρκίας και άλλων χωρών. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί o σκοπός των δημοκρατικών εκλογών. Η GNU πρέπει να εκπληρώσει το σκοπό της για τη διεξαγωγή ελεύθερων, δίκαιων και δημοκρατικών προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών.
- Πιστεύετε ότι οι πρόσφατες ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ φατριών θα μπορούσαν να κλιμακωθούν σε νέο εμφύλιο; Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στο πεδίο σε αυτό το θέμα;
Όχι, δεν το νομίζω. Αυτές οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των πολιτοφυλακών στη Δύση συνεχίζονται από την εποχή μετά τον Καντάφι, είναι σαν πόλεμοι μεταξύ των συμμοριών. Αυτό συμβαίνει όταν δεν υπάρχει επίσημος στρατός σε κυρίαρχο έδαφος και ο λόγος πίσω από την αποτυχημένη επίθεση που εξαπέλυσε ο στρατός το 2019.
Η τελευταία μάχη μεταξύ των πολιτοφυλακών έχει τελειώσει, αλλά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα ξαναρχίσουν. Αν θέλετε να καταλάβετε την κατάσταση στην Τρίπολη, σκεφτείτε απλώς τη σειρά του Netflix Narcos Mexico. Γι' αυτό η απομάκρυνση αυτών των πολιτοφυλακών είναι υψίστης σημασίας για τη σταθερότητα, την ανάπτυξη, τη δημοκρατία και την ευημερία της Λιβύης.
- Τι βλέπετε για τον ρόλο της Τουρκίας και των μισθοφόρων της στη Λιβύη, καθώς και της Ρωσικής Wagner, έχοντας κατά νου και τον πόλεμο στην Ουκρανία για την τελευταία;
Ο ρόλος της Τουρκίας είναι βαθιά καταστροφικός στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά. Οι μισθοφόροι στα δυτικά της Λιβύης, όπου βρίσκεται η πρωτεύουσα, προέρχονται από τον βοηθητικό στρατό της Τουρκίας, τον Εθνικό Στρατό της Συρίας (SNA). Ο SNA στάλθηκε για να υποστηρίξει την προηγούμενη «Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας», μια οντότητα που δεν εξελέγη ποτέ από τον λιβυκό λαό ούτε επικυρώθηκε από το κοινοβούλιο του. Επιπλέον, είχε λήξει τον Δεκέμβριο του 2017. Οι Ρώσοι μισθοφόροι στη Λιβύη υποστηρίζουν τον Εθνικό Στρατό (LNA) με επικεφαλής έναν διορισμένο από το κοινοβούλιο, όχι τις ισλαμιστικές πολιτοφυλακές που εισέβαλαν στην πρωτεύουσα το 2014 και πραγματοποίησαν πραξικόπημα κατά του εκλεγμένου κοινοβουλίου μετά την ήττα των ισλαμιστικών κομμάτων στις εκλογές. Οι Ρώσοι μισθοφόροι δεν παρεμβαίνουν στην πολιτική ζωή ούτε παρενοχλούν πολίτες ή θεσμούς. Άρα υπάρχει μια ποιοτική διαφορά. Τούτου λεχθέντος, η παρουσία Ρώσων μισθοφόρων σήμερα εκτιμάται ότι είναι περίπου 500 με 1.000. Η παρουσία Σύριων μισθοφόρων υπολογίζεται σε περίπου 15.000. Χωρίς αμφιβολία, τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Τούρκοι μισθοφόροι πρέπει να φύγουν.
Εκτός από την εγχώρια υποστήριξη, ο LNA υποστηρίζεται επίσης από την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τα ΗΑΕ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μετά τη δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη Κρίστοφερ Στίβενς το 2012 από ισλαμιστές τρομοκράτες, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν από τη Λιβύη. Οι Λίβυοι στην Ανατολή αφέθηκαν στη μοίρα τους για να πολεμήσουν τις τοπικές και παγκόσμιες τρομοκρατικές ομάδες που είχαν καταλάβει τη χώρα από τη Σύρτη μέχρι τη Ντέρνα. Αυτό ήταν ένα στρατηγικό λάθος: σε αυτό το κενό που άφησαν οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι είδαν μια ευκαιρία και εκμεταλλεύτηκαν, γνωρίζοντας ότι μια κοινότητα που πνίγεται δέχεται οποιοδήποτε χέρι για να επιβιώσει. Αλλά μια συνεργασία που προκύπτει από ανάγκη ή απόγνωση δεν είναι ευπρόσδεκτη. Για παράδειγμα, η «Ειρηνευτική Συμφωνία της Μόσχας» που προτάθηκε τον Ιανουάριο του 2020, η οποία ζητούσε τη διαίρεση της Λιβύης μεταξύ δύο εγγυητών ασφαλείας της Τουρκίας και της Ρωσίας, υπογράφηκε από τη GNA και απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τον LNA και το λιβυκό κοινοβούλιο. Η Τουρκία και η Ρωσία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, με στόχο να χωρίσουν τη Λιβύη σε αντίστοιχες σφαίρες επιρροής όπως έκαναν στη Συρία. Η συνεχιζόμενη συνεργασία τους κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι όταν ξεπερνιούνται τα όρια και παίζονται μεγάλα γεωπολιτικά διακυβεύματα, αυτά τα δύο ισχυρά κράτη είναι πάνω από όλα, σύμμαχοι το ένα του άλλου.
Ο λιβυκός λαός και ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης επιθυμούν η Λιβύη να είναι πλήρως κυρίαρχη και είναι σαφές ότι επιθυμούν να φύγουν όλες οι ξένες δυνάμεις -συμπεριλαμβανομένων των Ρώσων μισθοφόρων- αλλά χωρίς πρακτική και απτή υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα για να γίνει ασφαλής αυτή η μετάβαση, είναι αδύνατη.
- Ποια είναι η εκτίμησή σας αναφορικά με την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών; Διαβλέπετε ποιος δύναται να κερδίσει σε αυτές;
Οι δημοκρατικές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές είναι πρωταρχικής σημασίας για την επιτυχία και τη σταθερότητα της Λιβύης. Νομίζω ότι η διεθνής κοινότητα, η οποία προηγουμένως εξυπηρετούνταν με την εγκατάσταση πληρεξουσίων στη Λιβύη σε βάρος των Λιβύων, έχει συνειδητοποιήσει ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων είναι αβάσιμη. Κρίνοντας από την προηγούμενη λίστα υποψηφίων και τις δημοσκοπήσεις, νομίζω ότι ο Δρ Αρέφ Ναγιέντ (Dr, Aref Nayed) και ο διοικητής Χαλίφα Χαφτάρ (Khalifa Haftar) έχουν τις καλύτερες πιθανότητες. Πιστεύω ωστόσο ότι ο διοικητής δεν θέλει να θέσει υποψηφιότητα. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που απαιτούν να είναι υποψήφιος λόγω της δημοτικότητάς του, ειδικά στην Ανατολή. Σύμφωνα με πολλαπλές έρευνες της USAID και του Arab Barometer, ο LNA συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών κορυφαίων θεσμών της Λιβύης από το 2017. Σε τοπικό επίπεδο, η επιτυχία του στην οικοδόμηση ενός στρατού από στάχτες, οι προσπάθειές του να πολεμήσει την τουρκική κατοχή και να απελευθερώσει την πλειοψηφία της χώρας από τοπικές και παγκόσμιες ισλαμιστικές τρομοκρατικές ομάδες, έχει κερδίσει μεγάλο σεβασμό μεταξύ πολλών Λίβυων. Ο Δρ Αρέφ Ναγιέντ είναι επιχειρηματίας, λόγιος, θεολόγος και πρώην πρεσβευτής στα ΗΑΕ. Σε μια εποχή που οι ισλαμιστές εξτρεμιστές προσπαθούν να επιβάλουν έλεγχο στην κοινωνία και τη νεολαία της Λιβύης, ένας υποψήφιος με υπόβαθρο στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης είναι πολύ σημαντικός. Επιπλέον, ανήκει στη μεγαλύτερη φυλή της Λιβύης, τους Warfalla. Και οι δύο άνδρες ήταν κομβικές φυσιογνωμίες στην καταπολέμηση του καθεστώτος του Καντάφι και ένθερμων αντι-ισλαμιστών. Όσο για τον Σαΐφ αλ Ισλάμ Καντάφι (Seif al-Islam Gaddafi), ενώ απολαμβάνει μια βάση μεταξύ των υποστηρικτών του πατέρα του, δεν πιστεύω ότι έχει ό,τι χρειάζεται για να κερδίσει, αλλά το πιθανότερο είναι ότι απολαμβάνει αρκετή υποστήριξη για να είναι καθοριστικός ως αιφνιδιαστική ψήφος. Οι Λίβυοι θέλουν να προχωρήσουν προς τα εμπρός, όχι προς τα πίσω, και να αφήσουν πίσω τους το βασανιστικό παρελθόν τους, το οποίο περιλαμβάνει τόσο την τυραννία του καθεστώτος Καντάφι όσο και την τυραννία των πολιτοφυλακών που ακολούθησε. Επιθυμούν να επιλέξουν τη δική τους κυβέρνηση και τον καλύτερο υποψήφιο σύμφωνα με το ιστορικό, τις ικανότητες και ένα συγκεκριμένο όραμα - όχι να επιλέξουν μεταξύ των κακών. Επιθυμούν να επιλέξουν υποψηφίους με βάση το ποιοι είναι, όχι με βάση το ποιοι δεν είναι.
- Υπάρχουν πληροφορίες για τυχόν συμβόλαια μεταξύ Eni-Total και Λιβύης; Εν μέσω παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η Λιβύη; Τι δραστηριότητες γίνονται στον οικονομικό/ενεργειακό τομέα;
Η Eni και η Total είναι οι μεγαλύτεροι παίκτες στη Λιβύη και θα έλεγα ότι η Total έχει μεγαλύτερο πλεονέκτημα. Ενώ η Λιβύη μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο, είναι φαντασία να πιστεύουμε ότι μπορεί να αναπληρώσει την έλλειψη πετρελαίου από τη δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό στον κόσμο: τη Ρωσία. Σχετικά με το θέμα του πετρελαίου, είναι σημαντικό η λιβυκή κυβέρνηση να επενδύσει στον πετρελαϊκό τομέα για να διασφαλίσει ότι η Λιβύη αποδίδει με το πλήρες δυναμικό και τις δυνατότητές της. Από το 2011, οι διαδοχικές κυβερνήσεις της Λιβύης αγνόησαν τις επενδύσεις και τη διατήρηση του πετρελαϊκού τομέα και των υποδομών της Λιβύης.
- Ποια είναι η εκτίμησή σας για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο Σάρατζ-Ερντογάν; Πώς θα κυλήσει η εν λόγω υπόθεση;
Το μνημόνιο είναι παράνομο. Συμφωνήθηκε από τη GNA, η εξουσία της οποίας είχε λήξει. Η GNA δεν επικυρώθηκε ποτέ από το κοινοβούλιο, καθιστώντας την GNA μια αντισυνταγματική οντότητα στη Λιβύη και καθαρά μια κυβέρνηση διορισμένη από το εξωτερικό. Επιπλέον, η GNA δεν έχει καμία εξουσία να συνάψει οποιαδήποτε στρατιωτική συμφωνία με κανέναν. Το θέμα είναι ζήτημα νομιμότητας και συνταγματικότητας.
- Η Άγκυρα λέει πως η αποστολή του γεωτρύπανου "Αμπντούλ Χαμίντ Χαν" είναι η "Γαλάζια Πατρίδα". Θεωρείτε πως μπορεί να το δούμε σε δράση στη λεγόμενη τουρκολιβυκή ΑΟΖ;
Ναι. Αυτό είναι όλο το νόημα του επεκτατισμού τους.
- Σε τι επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης;
Η Ελλάδα έχει ιστορικά άριστη σχέση με τη Λιβύη και τον λιβυκό λαό - ιδιαίτερα με την ανατολική Λιβύη που κάποτε ήταν μέρος της αρχαίας ελληνικής αυτοκρατορίας. Η Ελλάδα μοιράζεται τα ίδια προβλήματα με τους Λίβυους: την τουρκική παρουσία στη Λιβύη και την άρνηση της αυτοδιάθεσης από τον λιβυκό λαό που δεν επιδιώκει αρνητικές σχέσεις με την Ελλάδα ή με οποιονδήποτε από τους γείτονές της. Δυστυχώς, η έλλειψη δράσης από το ελληνικό κράτος μετά το 2011, ενώ η Ελλάδα πάλευε με την οικονομική κρίση σήμαινε ότι η Τουρκία είδε ένα κενό και γέμισε το κενό.
Καθώς η Κυρηναϊκή, η Ανατολική Λιβύη χαλαρώνει αυτή τη στιγμή τις σχέσεις της με την Τουρκία αφού έχει διατηρήσει αποκλεισμό για σχεδόν 8 χρόνια κατά της Τουρκίας, είναι σημαντικό η Ελλάδα να μην επαναλάβει τα προηγούμενα στρατηγικά της λάθη. Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει μια ισχυρή διπλωματική παρουσία στην Ανατολή και να συνεχίσει τις συνεργασίες επί τόπου σε πολλούς τομείς.
Η Κυρηναϊκή είναι πολύ δεκτική στην Ελλάδα και η Ελλάδα έχει ήπια ισχύ στη διάθεσή της.
- 11 χρόνια μετά το θάνατο του Μουαμάρ Καντάφι τι έχει αλλάξει; Πως συγκρίνετε την εποχή Καντάφι με σήμερα;
Κατά την εποχή του Καντάφι, οι Λίβυοι είχαν ένα κυρίαρχο και λειτουργικό κράτος και ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο. Τώρα αντιμετωπίζουν ένα επίπεδο χάους, τρόμου και φτώχειας πρωτοφανές από τις μέρες της κατοχής. Τούτου λεχθέντος, η διαφθορά, η κακοδιαχείριση, η έλλειψη θεσμών και η ιδιότροπη τυραννία που χαρακτήριζαν το καθεστώς Καντάφι και ο πόλεμος του Καντάφι κατά του ιδιωτικού κεφαλαίου και ιδιοκτησίας, της πολιτιστικής κληρονομιάς, της επιχειρηματικότητας και της ατομικότητας άφησε στη Λιβύη μια ακρωτηριαστική κληρονομιά τόσο σε τεχνοκρατικό όσο και σε κοινωνιολογικό επίπεδο.
- Κατά καιρούς ακούμε κραυγές για μια νέα Αραβική Άνοιξη. Θεωρείτε πως είναι μια πραγματική πιθανότητα;
Ελπίζω να υπάρξει μια Αραβική Άνοιξη στη Λιβύη. Η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη του 2011 ήταν μόνο μια άνοιξη για τα χειρότερα στοιχεία της λιβυκής κοινωνίας: τους υποστηριζόμενους από το εξωτερικό βίαιους και μη βίαιους ισλαμιστές και το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα. Σχεδόν για όλους τους άλλους ήταν μια καταστροφή που δημιούργησε πολλούς Γόρδιους Δεσμούς.
Εάν οι Λίβυοι στερηθούν περαιτέρω το βασικό τους δικαίωμα να επιλέγουν τη δική τους κυβέρνηση και να ζουν με αξιοπρέπεια, πρέπει να οργανώσουν μια γνήσια και μη βίαιη επανάσταση. Πρέπει ακούραστα να απαιτούν από τους τοπικούς και διεθνείς παράγοντες τα δικαιώματά τους, όπως κατοχυρώνονται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, να εφαρμόζονται με δράση και όχι κοινοτοπίες. Οι Λίβυοι δεν ξεφορτώθηκαν έναν εγχώριο τύραννο, ώστε να υποφέρουν από τους διορισμένους από το εξωτερικό τυράννους. Υπάρχει μια λέξη για αυτό: αποικιοκρατία. Και δεν έγινε ποτέ αποδεκτή τον περασμένο αιώνα και σίγουρα δεν γίνεται αποδεκτή σε αυτόν - με όποιο πρόσχημα ή βιτρίνα παρουσιαστεί.
*Η Άγια Μπουρβέιλα είναι η Ιδρύτρια του Code on the Road και ειδική αναλύτρια του BBC για την τρομοκρατία και τη ριζοσπαστικοποίηση. Είναι επίσης Πρέσβειρα και Ειδική Απεσταλμένη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου στη Λιβύη και τη Βόρεια Αφρική.
