Ο πολιτισμός και οι ανθρώπινες ψυχές που βρίσκονται μετά τα σύνορα βλαστημά και αγκομαχά γιατί καταπατούνται τα δικαιώματα του. Μετά την Κόνιτσα και την Κακαβιά ο Ελληνισμός ζει ακόμα και αναπνέει βαριά. Ένας τόπος που με Εξεγέρσεις και μάχες. Απελευθερώθηκε πάμπολες φορές, αλλά με ξένες υπογραφές παραδόθηκε απλόχερα σε ένα άκρως καταπιεστικό Αλβανικό κράτος.
γράφει ο Βασίλης Κωστάκης, προπτυχιακός φοιτητής ΣΕΦΑΑ ΔΠΘ Κομοτηνής
Αρχικά, δε πρέπει να ξεχνάμε την ιστορία μας ως Ηπειρώτες. Οι αρχαίες φυλές τις Ηπείρου ζούσαν για αιώνες ολόκληρους και αναπτύσσονταν από την Αμβρακία (σημερινή Άρτα) μέχρι και την Απολλωνία (σημερινό Δυρράχιο). Η πανάρχαια φύση του Ελληνικού αυτού φύλου συνδέεται κατά τον Ευριπίδη στο έργο του «Ανδρομάχη» με τους Μυρμιδώνες και τον Αχιλλέα, για το παράδειγμα των Μολοσσών, ενώ για τα υπόλοιπες φυλές ποικίλουν οι ηρωικές ιστορίες της γένεσης τους. Τα κύρια Ηπειρωτικά φύλα ήταν οι Μολοσσοί, οι Κασσωπαίοι, οι Θεσπρωτοί και οι Χάονες. Οι Χάονες, που σήμερα ονομάζονται Βορειοηπειρώτες, βιώνουν τα πάνδεινα από το Αλβανικό καθεστώς δίχως τελειωμό.
Επιπλέον, προγενέστερα των Ηπειρωτικών φυλών και ταυτόχρονα με την ακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού σε όλο το εύρος της Ηπείρου αναπτύσσονταν διάφορα πρωτοελληνικά φύλα. Οι Φρύγες, στους οποίους ανήκει ο μυθικός Βασιλιάς Μήδας, φαίνεται πως διατηρούσαν αμέτρητα μικρότερα Βασίλεια στα περίχωρα του σημερινού Αργυροκάστρου. Εκατοντάδες άλλες πόλεις βρίσκονται θαμμένες κάτω από τις σημερινές πανέμορφες και γλαφυρές πόλεις και τα πετρόχτιστα Ηπειρωτικά χωριά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
1821: Η εξάπλωση της Επανάστασης στη ΝΑ Θεσσαλία
Η περιοχή που αποκαλείται Βόρεια Ήπειρος Απελευθερώθηκε για πρώτη φορά κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, όπως η πλειοψηφία των σημερινών Ελληνικών εδαφών. Μάλιστα, προτού καν ελευθερωθούν τα Γιάννενα, η Χειμάρρα (5 Νοεμβρίου), η Κορυτσά (20 Δεκεμβρίου), άλλες πόλεις και χωριά Απελευθερώθηκαν από τον Ελληνικό στρατό ή από τους ίδιους τους κατοίκους πολύ νωρίτερα. Όλον τον Αγώνα που με αίμα έκαναν οι οπλίτες του Ένδοξου Ελληνικού Στρατού δόθηκε ως τρόπαιο από τις νικήτριες δυνάμεις (κυρίως την Ιταλία) στο νεοσύστατο Αλβανικό κράτος με την Συνθήκη του Λονδίνου.
Στον Ελληνικό ζωτικό χώρο της κατεχόμενης πλέον Ηπείρου η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ήταν Έλληνες και η κατάφωρη αδικία των Μεγάλων πυροδότησε νέα Επανάσταση από το σύνολο του Ηπειρωτικού Λαού, εναντίον του Αλβανικού καθεστώτος. Με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας ο Ελληνικός Στρατός υποχρεούνταν να αποχωρήσει από τα κατεχόμενα εδάφη. Έτσι, το 1914 ενωμένος ο Ηπειρωτικός Ελληνισμός κηρύττει Αυτονομία μέσω της Πανηπειρωτικής Συνέλευσης που συντάχθηκε στο Αργυρόκαστρο. Την Προεδρία της προσωρινής κυβερνήσεως της Αυτόνομης Βορείου Ηπείρου αναλαμβάνει ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Χρηστάκης – Ζωγράφος.
Το φωτοβόλο πνεύμα των Ελλήνων οδήγησε στην καταστροφική ήττα της Αλβανικής χωροφυλακής και έκρινε τους Ηπειρώτες νικητές. Οι ηττημένοι Αλβανοί υπογράφουν το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας με το οποίο αναγνωρίζεται επίσημα το Αυτόνομο κράτος της Βορείου Ηπείρου. Λίγους μήνες αργότερα, 27 Οκτωβρίου 1914, ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται στα εδάφη του Αυτόνομου κράτους για την προστασία του τοπικού πληθυσμού. Ο Πρώτος Παγκόσμιος έχει ξεκινήσει και η Ελλάς βρίσκεται μπροστά σε ένα άκρως διχαστικό γεγονός μεταξύ Βενιζελικών και Μοναρχικών. Γαλλικές και Ιταλικές δυνάμεις καταλαμβάνουν εκτάσεις της Ηπείρου σφίγγοντας τον κλοιό γύρω από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Το 1917 με τον Βενιζέλο στο τιμόνι της χώρας επίσημα και την αποχώρηση του Βασιλιά, οι Ελληνικές Δυνάμεις διώχνουν τους Ιταλούς και Απελευθερώνουν ξανά την Βόρεια Ήπειρο.
Με την επιστροφή του Βασιλιά κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία οι Μεγάλες Δυνάμεις, πρώτα οι Ιταλοί και μετά οι Γάλλοι, στρέφονται υπέρ της Τουρκίας και κατά του Ελληνισμού. Ως εκ τούτου, οι προαναφερθείσες χώρες της Δύσης εκχωρούν για άλλη μία φορά την Βόρεια Ήπειρο στην Αλβανία. Η καταστροφή και το λουτρό αίματος που χύνεται στην Μικρά Ασία και την Ιωνία κατασπαράζει τον Ελληνισμό, ενώ στα δυτικά της χώρας το Αλβανικό κράτος με τις συνταγές, όπως πάντοτε, της Ιταλίας λαμβάνει σκληρά μέτρα κατά του ντόπιου και αρχέγονου Ελληνικού πληθυσμού. Απανωτά λουκέτα σε σχολεία, στέρηση βασικών δικαιωμάτων ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης και ορισμός Ελληνικής μειονότητας κατά ζώνες – περιοχές και όχι κατά άνθρωπο.
Οι στερήσεις των δικαιωμάτων και η λαχτάρα για Λευτεριά οδήγησαν τους παντοδύναμους Ηπειρώτες σε μαζικές εξεγέρσεις με κορυφαίες εκείνες της Χειμάρρας το 1924 και το 1927. Μέχρι το 1935 δεν είχε μείνει κανένα Ελληνικό σχολείο από την καταστρεπτική μανία της Αλβανικής κυβερνήσεως. Η Κοινωνία των Εθνών μεσολαβεί για τον περιορισμό της βαρβαρότητας κατά των γραμμάτων και της μόρφωσης, δίχως φανερά αποτελέσματα.
Συνεχίζονται οι βαρβαρότητες μέχρι που φτάνει ξανά η Λευτεριά στην διάρκεια της εποποιίας του ’40. Εισέρχεται για άλλη μια φορά ο νικηφόρος στρατός στην Ήπειρο νικώντας του Ιταλούς φασίστες και τους Αλβανούς χωροφύλακες. Θρυλικές μάχες που έμειναν στην ιστορία αναγράφονται με κεφαλαία γράμματα πάνω και πλάγια από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην Πλατεία Συντάγματος, ώστε να θυμάται ο Ελληνισμός την αρετή του Πατριωτισμού, της Εθνολατρείας και της Ομόνοιας.
Όμως, η κατάρρευση του μετώπου λόγω της Συνθηκολόγησης της δωσίλογης κυβερνήσεως Τσολάκογλου υποτάσσει για μια ακόμη φορά όχι μόνο την Βόρεια Ήπειρο, αλλά όλη την έκταση του Μεγάλου Βασιλείου του Πύρρου. Ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις για τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της κατοχικής Ελλάδος διακρίνεται και η ΜΑΒΗ (Μέτωπο Αγώνα Βορείου Ηπείρου), η οποία στηριζόταν από τον Ελληνικό Στρατό και τον ΕΔΕΣ. Το δύσκολο έργο εντός της φωλιάς του φασιστικού λύκου εξουθένωσε τους αγωνιστές και ηττήθηκαν λίγο πριν την λήξη της τριπλής κατοχής.
Στη συνέχεια, τα Δεκεμβριανά βρίσκουν την Ελλάδα απέναντι σε έναν εσωτερικό πόλεμο μεταξύ του Κομμουνισμού και του Εθνικού Στρατού για την διατήρηση ή την ανατροπή των Ελληνικών Ιδεών. Εκμεταλλευόμενος την κατάσταση ο προλετάριος δικτάτορας Ενβέρ Χότζα, με την ανοχή του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ανακτά τα Αλβανικά σύνορα όπως ορίστηκαν το 1913 από την Συνθήκη του Λονδίνου. Η κατάσταση για τους Ηπειρώτες δυσκολεύει ακόμα περισσότερο καθώς, η Ελληνική μειονότητα πλέον δεν αναγνωρίζεται και τα ελάχιστα σχολεία που αντιμάχονταν το καθεστώς ξανακλείνουν.
Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ελλάδα δεν είχε καμία διεκδίκηση έναντι των παλαιών της εδαφών και δεν υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου που καταπατούνταν από τον κομμουνιστή Χότζα. Μέσα στις υπόλοιπες στερήσεις των δικαιωμάτων που αυτή τη φορά ήταν αμοιβαία για Έλληνες και Αλβανούς, προστέθηκε η απαγόρευση της προσευχής και η λατρεία του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού. Επαναφέρθηκε ξανά το γελοίο και εθνοκτόνο σύστημα της μειονοτικής ζώνης.
Τη δεκαετία του ’90 ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς και σήμερα πρώην Πρωθυπουργός άνοιξε τα σύνορα για την υποδοχή των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου στην Ελεύθερη Ελλάδα. Μέθοδος που μέχρι σήμερα αρκετοί διαφωνούν έντονα και θεωρούν πως οφείλεται για την μεγάλη εισαγωγή εγκληματιών στην χώρα Αλβανών υπηκόων ψευδώς χαρακτηρισμένων ως Ηπειρώτες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ντύσιμο και οπλισμός στην εποχή της Επανάστασης του 1821
Αξίζει να αναφερθεί επίσης, πως εκτός της τεράστιας αρχαίας κληρονομιάς των Ηπειρωτών το Δυρράχιο αποτέλεσε τεράστιο σταθμό για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Με την Άλωση της Βασιλεύουσας από τα Σταυροφορικά στρατεύματα των Φράγκων (1204) ιδρύθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου και διατηρήθηκε ως το 1419. Πρωτεύουσες του θαυμαστού Δεσποτάτου αποτέλεσαν η Άρτα και τα Γιάννενα. Η έκταση του ξεκινούσε στα νότια από το σημερινό Αντίρριο της Αιτωλοακαρνανίας και έφτανε ως το Δυρράχιο που σήμερα στεγάζεται το Αλβανικό καθεστώς. Το Δεσποτάτο διατηρούσε εγκάρδιες συμμαχικές σχέσεις με τους Βενετούς. Αρκετά συχνές ήταν εμπορικές συνδιαλλαγές μεταξύ τους και οι εδαφικές προεκτάσεις των Ηπειρωτών στις γειτονικές περιοχές με τις ευλογίες της Βενετικής θαλασσοκρατίας.
Τέλος, σήμερα η κατάσταση παραμένει ακραία καθώς τα Ελληνικά σχολεία που μέχρι το 1914 ήταν τα μοναδικά που λειτουργούσαν στην περιοχή λόγω της έντονης φιλεκπαιδευτικής δραστηριότητας των Ηπειρωτών. Εν έτη 2022 λειτουργούν μόνο ελάχιστα ιδιωτικά σχολεία. Η εκπαίδευση στην κατεχόμενη Βόρεια Ήπειρο ξεκινάει κατά την Τουρκοκρατία το 1663 στο μαγευτικό Αργυρόκαστρο. Όσον αφορά το κομμάτι της εκπαίδευσης προτρέπω τους αγαπητούς αναγνώστες να ερευνήσουν επιπρόσθετα τα ιστορικά στοιχεία και να διαπιστώσουν μόνοι τους το τεράστιο μορφωτικό έργο των Ηρώων εκείνων. Η αντιελληνική διαχρονική πολιτική των Αλβανικών καθεστώτων, με επικεφαλής αυτή τη φορά τον Έντι Ράμα προχωρεί ανά διαστήματα σε δημεύσεις των Ελληνικών περιουσίων δίχως να αντιδρά η Ελληνική κυβέρνηση και οι Έλληνες της Επικράτειας.
Συμπερασματικά, δεν πρέπει να ξεχνάει κανένας τον Ελληνισμό πέρα από την Κόνιτσα ο οποίος βασανίζεται μέχρι και σήμερα από τις πολιτικές του συνόλου των Αλβανικών κυβερνήσεων. Κρίνεται αναγκαία η συσπείρωση Ελλήνων και Αλβανών για την καταπολέμηση των Αλβανικών μεθόδων που υπονομεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των Ηπειρωτών. Η Ελλάς ως μία χώρα που σέβεται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και οι Έλληνες ως ξεχωριστές προσωπικότητες πρέπει να αγκαλιάσουν και να προστατέψουν τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. Χρειάζεται συνεχή αντίσταση ενάντια στο Αλβανικό καθεστώς, το οποίο διαχρονικά επιτίθεται στην πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων. Τέρμα οι γελοιότητες περί Αλβανού Αχιλλέα και Κολοκοτρώνη, όπως επίσης της νότιας Αλβανίας (Τσαμουριάς) και του Αλβανικού σοσιαλιστικού παροξυσμού που εναντιώνεται στα συμφέροντα Ελλήνων και Αλβανών.
