Ο Γεώργιος Γιαγλής του Θεοδώρου και της Ασημίνας ή Καπετάν Γιαγλής, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, γεννήθηκε στην Ιερισσό το 1869 και εκοιμήθη στο Ιβηρίτικο κελί του Τιμίου Προδρόμου, με το όνομα Γαβριήλ, το 1944. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που γνωρίζουν πως ο Καπετάν Γιαγλής δεν είναι παρά μόνο η κορυφή του παγόβουνου από μια πλειάδα συμπατριωτών μας που έδωσαν δυναμικά το παρόν στους αγώνες για την ελευθερία του υπόδουλου γένους γενικά και της ιδιαίτερης πατρίδας μας ειδικότερα, από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του 1821. Το μικρό αυτό άρθρο εκτός από την απότιση φόρου τιμής στους “ξεχασμένους” συμπατριώτες μας, προσδοκά να αποτελέσει την αφορμή για την έναρξη μιας δημόσιας συζήτησης αρχικά και αν το επιτρέψουν οι συνθήκες μιας εκτενέστερης και πιο εμπεριστατωμένης έρευνας στη συνέχεια, για τη συμμετοχή των Ιερισσιωτών και γενικότερα των Χαλκιδικιωτών στους αγώνες για την ελευθερία της πατρίδας.
Στις 23 Μαρτίου του 1821 την ίδια ώρα που οι σπίθες της επανάστασης ξεπετάγονται σε κάθε γωνιά που ζουν υπόδουλοι Έλληνες, ο Εμμανουήλ Παπάς αποβιβάζεται στο Άγιο Όρος για την ετοιμασία της εξέγερσης. Ο μουτεσελίμης (αναπληρωτής του Πασά), Σερίφ Σιντίκ Γιουσούφ μπέης, πληροφορείται την άφιξη του Ε. Παπά στη χερσόνησο του Άθω και πηγαίνει ο ίδιος με μεγάλες δυνάμεις στην Ιερισσό με σκοπό να εισβάλει στο Άγιο Όρος. Επειδή δεν έχει σαφή στοιχεία για την προετοιμασία της επανάστασης, αφήνει φρουρά για να αφοπλίσει τους κατοίκους που, από ό, τι γνωρίζουμε ήταν πολύ καλά οπλισμένοι (Dr. Hunt 1801). Η καταπίεση των κατοίκων από τη φρουρά ήταν μεγάλη και αναγκάστηκαν πολλοί να καταφύγουν στα γύρω βουνά.
Στις 17 Μάιου, κάτω από την έντονη πίεση των Τούρκων ξεσηκώνεται ο Πολύγυρος και ακολούθησαν, η μία μετά την άλλη, και άλλες περιοχές της Χαλκιδικής.
Έχουμε στη συνέχεια την επίσημη κήρυξη της επανάστασης από τον Εμμανουήλ Παπά στις 31 Μαΐου στο Άγιο Όρος και την 1η Ιουνίου την είσοδο των επαναστατών στην κωμόπολη της Ιερισσού.
Τα γεγονότα είναι ραγδαία, μετά την διάλυση του σώματος των επαναστατών στη Ρεντίνα και την κατάληψη της Κασσάνδρας και έχουν ως αποτέλεσμα τον περίφημο ‘Χαλασμό’, και τον ξεριζωμό των κατοίκων.
Κατά τον Pouqueville, έφυγαν τότε από την χερσόνησο του Άθω, όπου είχαν καταφύγει, 5.000–6.000 γυναικόπαιδα.
Το μεγαλύτερο βάρος των προσφύγων το δέχεται η Σκόπελος, αλλά υπάρχουν και άλλοι που βρίσκουν καταφύγιο στη Σκιάθο, στην Κέα και τα Ψαρά.
Σε εργασία του Γ.Χ. Χιονίδη, βρίσκουμε στη Σκόπελο το 1829 τρεις οικογένειες που δηλώνουν καταγωγή από την Ιερισσό, μία από τα Στάγιρα και σαράντα τρείς οικογένειες που δηλώνονται με το γενικό όρο “Μαντεμοχωρίτες”. Οι οικογένειες που δηλώνουν καταγωγή από την Ιερισσό είναι οι οικογένειες του Γαρόφαλου Νικόλαου (έμπορου), του Καραθανάση (γεωργού) και η οικογένεια του Ιωάννη Ιερισσιώτη, που δηλώνει στρατιώτης.
Στους Μαντεμοχωρίτες βρίσκουμε μεταξύ άλλων την οικογένεια του Β. Αποστολάρα από το Γομάτι, που δηλώνει χιλίαρχος, την οικογένεια του Ταμπάκη Δήμου, του Ι. Αθανασίου και πολλές άλλες.
Οι Ιερισσιώτες καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα πολέμησαν γενναία με την προτροπή του ιεράρχη και κατόπιν εθνομάρτυρα επισκόπου Ιερισσού και Αγίου Όρους Ιγνατίου.
Η επανάσταση των συμπατριωτών μας είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερήσουν τα τουρκικά στρατεύματα που κατευθυνόταν στην Πελοπόννησο υπό του σερασκέρη Χατζή Μεχμέτ Μπαϊράμ πασά και να επέλθει η άλωση της Τριπολιτσάς. Έτσι παγιώθηκε η Ελληνική επανάσταση.
Οι περισσότεροι από τους Χαλκιδικιώτες μαζί με τους Ολύμπιους αγωνιστές συνέχισαν τον αγώνα τους στη νότια Ελλάδα όπου διακρίθηκαν για τη μαχητικότητα και τον ηρωισμό τους.
Πολλοί από αυτούς πολέμησαν στο Μεσολόγγι και μαζί με τους Ρουμελιώτες, αποτέλεσαν τη λεγόμενη “Αθάνατη Φρουρά”. Κατά την ηρωική τους έξοδο, ανάμεσα στους άλλους έπεσε ο Πολυγυρινός αγωνιστής και φιλικός Γιαννάκης Παπαγεωργάκης. Οι συμπατριώτες μας πολέμησαν επίσης με αυταπάρνηση στην εποποιία των Ψαρών και υπό τον γέρο Καρατάσο αγωνίστηκαν ηρωικά εναντίον του Ιμπραήμ στην πολιορκία της Αθήνας και σε άλλες μικρές ή μεγάλες μάχες της επαναστατικής περιόδου.
Ανάμεσα στους πολλούς ήρωες αγωνιστές από τον τόπο μας αξίζει να αναφερθεί η οικογένεια των Βλαχομιχαλέων με προεξάρχουσα μορφή τον…
Άγνωστοι Ιερισσιώτες αγωνιστές κατά την επανάσταση του 1821
ΒΛΑΧΟΜΙΧΑΛΗ Αθανάσιο
(Ιερισσιώτης), [λοχαγός]
Γεννήθηκε το 1805. Το 1821 υπηρέτησε υπό την ηγεσία του πατέρα του, Ολύμπιου Βλαχομιχάλη, στην μάχη της Κασσάνδρας και στη μάχη του Αγίου Όρους κατά του Λουμπούτ Πασά. Το 1822 συνέχισε τον αγώνα στην Πελοπόννησο εναντίον του Δράμαλη. Το 1823 υπό την αρχηγία του πατρός του και του γέρου Καρατάσου πολέμησε στα Βρυσάκια του Ευρίπου και κατόπιν στο Τρίκερι κατά του Τοπούλ Πασά.Παραβρέθηκε στη φύλαξη της Ύδρας, αγωνίστηκε ηρωικά στο Νεόκαστρο, στο Σκινόλακα εναντίον των Τουρκοαιγυπτίων και ξανά στην Ύδρα. Το 1826 πολέμησε στην Αταλάντη και για δεύτερη φορά το 1827 στο Τρίκερι υπό τον γέρο Καρατάσο. Το 1828 κατατάχτηκε ως υπολοχαγός στη χιλιαρχία Καρατάσου και το 1831 προβιβάστηκε σε λοχαγό. Μετά το θάνατο του γέρο Καρατάσου, έμεινε υπό τις οδηγίες του Τσαμή Καρατάσου και κατόπιν στη φάλαγγα υπό τον Νότη Πανουργιά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
24 Μαΐου 1821: Η μεγάλη νίκη του Κολοκοτρώνη στον Άγιο Βλάση
Κατοίκησε με την οικογένεια του στην Νέα Πέλη Αταλάντης και προικοδοτήθηκε για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα ως λοχαγός με 6.480 γρόσια. Κατετάγη στην πέμπτη τάξη των αξιωματικών. Παρασημοφορήθηκε και έλαβε αριστείο από την πατρίδα για τις θυσίες του.
Όμως, αν και η νιότη του είχε περάσει, πιστός στο όνειρο της ελευθερίας της ιδιαίτερης πατρίδας του, ακολουθεί τον Τσάμη Καρατάσο στην επανάσταση του 1854 στη Μακεδονία.
Ο Τσάμης με τους Μακεδόνες αγωνιστές μένει να αντιμετωπίσει τους Τούρκους στην Ορμύλια, στέλνοντας στις 13 Απρίλιου τον Αθανάσιο Βλαχομιχάλη με 50 άντρες στον Πολύγυρο, όπου τον υποδέχονται ως ελευθερωτή. Ενισχύουν το σώμα του πάνω από 100 παλικάρια του Πολυγύρου και μαζί κατατροπώνουν τους Τούρκους στο ύψωμα Καβρόλακας. Οι Τούρκοι χάνουν 65 άντρες και επιστρέφουν στη Γαλάτιστα.
Το κλίμα όμως δεν είναι ευνοϊκό για τους επαναστάτες. Έτσι ο Καρατάσος υποχωρεί προς την Κομίτσα και καλεί να επιστρέψει ο Βλαχομιχάλης. Στην υποχώρησή του πληροφορείται από βοσκούς την ύπαρξη 800 Τούρκων στρατιωτών στα Βράσταμα. Παρόλη την αριθμητική υπεροχή των Τούρκων, ο γενναίος αυτός πατριώτης αποφασίζει να αναμετρηθεί μαζί τους. Χώρισε τους 150 άντρες του σε τρεις ομάδες και κύκλωσε το χωριό. Το αποτέλεσμα της στρατηγικής του ήταν πάνω από 100 νεκροί Τούρκοι και κανείς από τους Έλληνες!
Δυστυχώς ακολούθησε η σφαγή των προκρίτων του Πολυγύρου και η αποχώρηση του σώματος του Καρατάσου στην ελεύθερη Ελλάδα, κατόπιν πιέσεων των ξένων δυνάμεων.
Τον Αθανάσιο Βλαχομιχάλη τον βρίσκουμε σε μια σειρά εγγράφων να πιστοποιεί με άλλους αξιωματικούς τη δράση των αγωνιστών. Απεβίωσε στην Αταλάντη.
Το 1915 βρίσκουμε στους εκλογικούς καταλόγους της Αταλάντης το γιό του Βλαχομιχάλη Χρήστο σε ηλικία 65 χρόνων, που ακολούθησε κι αυτός τη στρατιωτική καριέρα.
ΒΛΑΧΟΜΙΧΑΛΗΣ Ολύμπιος
ή γέρο-Βλάχος (Ιερισσιώτης), [λοχαγός]
Γεννήθηκε το 1778. Αγωνιστής του 1821 από την Ιερισσό, από τους πρωτεργάτες της επανάστασης του Αγίου Όρους και της Χαλκιδικής το Μάιο του 1821, στην οποία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο οι γιοι του Αθανάσιος και Κωνσταντίνος. Μετά την καταστολή του αγώνα στην περιοχή, κατέφυγε στη Νότια Ελλάδα και έλαβε μέρος σε μάχες στην Εύβοια και την Πελοπόννησο. Διακρίθηκε στη μάχη στα Βρυσάκια της Εύβοιας τον Ιούνιο τού 1822,συμπολεμώντας με το Νικόλαο Κριεζώτη και στη συνέχεια εναντίον του Δράμαλη υπό τον Ηλία Κατσάκο Μαυρομιχάλη. Κατά την εισβολή του Ιμπραήμ, πήρε μέρος στις μάχες του Νεόκαστρου και του Σχινόλακκα, καθώς και στην Αταλάντη εναντίον του Πασόμπεη. Βρίσκουμε επιστολές του στο αρχείο τού Ι. Κωλέττη. Για τούς αγώνες του έλαβε μετάλλιο και αριστείο. Κατετάγη στην πέμπτη τάξη των αξιωματικών.
Απεβίωσε στη Σκάλα Αταλάντης το 1845. Ο δήμος Αταλάντης τίμησε την Ιερισσιώτικη αυτή οικογένεια δίνοντας σε οδό της πόλης το όνομα του γερο-Βλαχομιχάλη.
ΒΛΑΧΟΜΙΧΑΛΗΣ Κωνσταντίνος
(Ιερισσιώτης), [εκατόνταρχος]
Γιος του Ολύμπιου Βλαχομιχάλη και αδελφός του Αθανάσιου. Πολέμησε στη μάχη της Κασσάνδρας και συνέχισε τον αγώνα στη νότια Ελλάδα, όπου αγωνίστηκε το 1822 στις μάχες που έγιναν στα Βρυσάκια και στο Τρίκερι. Το 1823 πολέμησε στη Σκιάθο, στο χαλασμό του Οθωμανικού στόλου, το 1824 στη διαφύλαξη της Ύδρας και το 1825 στο Νεόκαστρο, όπου οι Μακεδόνες νίκησαν μόνοι τους την εμπροσθοφυλακή του Ιμπραήμ. Αυτή θα είναι και η πρώτη νίκη των Ελλήνων εναντίων του σύγχρονου στρατού των τουρκοαιγυπτίων. Τον ίδιο χρόνο υπερασπίστηκε για δεύτερη φορά την Ύδρα. Το 1826 πολεμάει στην Αταλάντη και το 1827 ξανά στη μάχη του Τρίκερι. Το 1828 συμμετέχει στην 7η χιλιαρχία του Καρατάσου, με το βαθμό του λοχία. Το 1832 παίρνει το βαθμό του εκατόνταρχου. Στη συνέχεια τον βρίσκουμε στο Ταξιαρχικό σώμα στη Ναύπακτο και στο ΙΔ τάγμα του Τσάμη Καρατάσου.
Τέλος με διαταγή της κυβέρνησης υπηρέτησε στην πολιτοφυλακή της Σκοπέλου και Σκιάθου.
Για τους αγώνες του, βεβαίωσαν οι οπλαρχηγοί Αν. Χυμευτός, Θαν. Σαραφιανός, Α. Ν. Χαλκιώτης και Ι. Καρπούζης.
Κατετάγη ως υπαξιωματικός στην πρώτη τάξη.
ΠΕΤΡΟΥ Αστέριος
(Ιερισσιώτης), [υπαξ/κός]
Με την έκρηξη της επανάστασης το 1821 στη Χαλκιδική πολέμησε ως οπλαρχηγός υπό τις διαταγές του Εμμανουήλ Παππά. Το 1822 πολέμησε στο Τρίκερι και στη Σκιάθο υπό τον Καρατάσο. Το 1823-24 πήρε μέρος στην ηρωική μάχη των Ψαρών, επικεφαλής 30 στρατιωτών από τους οποίους 7 σκοτώθηκαν και 12 τραυματίστηκαν. Συμμετείχε στη φύλαξη της Ύδρας. Το 1825 αγωνίστηκε στο Νεόκαστρο υπό τον Καρατάσο, όπου τρεις συγγενείς του από την Ιερισσό έπεσαν ηρωικά, μαχόμενοι κατά του τακτικού στρατού του Ιμπραήμ πασά. Μετά επανήλθε για την υπεράσπιση της Ύδρας. Το 1826 πολέμησε στη μάχη της Αταλάντης και το 1827 στο Τρίκερι υπό τους Γάτσο και Καρατάσο. Για τον αγώνα έχασε όλα τα υπάρχοντα του. Αναφέρει ότι στην Ιερισσό είχε σπίτια, αμπέλια, χωράφια και κτήματα.
Κατετάγη στη δεύτερη τάξη των υπαξιωματικών.
Η πατρίδα τον τίμησε με αριστείο και παράσημο, αναγνωρίζοντας τις θυσίες του. Στη Νέα Πέλη έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους συμπολίτες του, οι οποίοι τον εξέλεξαν ως δημαρχιακό Πάρεδρο.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Μανώλης
(Ιερισσιώτης), [εικοσιπένταρχος]
Γεννήθηκε το 1800 στην Ιερισσό της Χαλ/κής.Πολέμησε στη Χαλκιδική υπό τον Ε. Παππά. Το 1822 υπό το γέρο Καρατάσο στη Σκιάθο κατά του Τοπούλ πασά και αργότερα στο Τρίκερι όπου και πληγώθηκε. Πολέμησε επίσης στο Χόρτο του Παγασητικού, στην Ορμύλια Χαλκιδικής και στο Σχοινόλακα εναντίον του Ιμπραήμ.
Υπό τον Ι. Τσατσαρώνη από τον Παρθενώνα Χαλκιδικής πήρε μέρος στην ηρωική μάχη των Ψαρών και στην πολιορκία της Θάσου.
Υπηρέτησε ως εικοσιπένταρχος στο Εύζωνο πεζικό του Τσάμη Καρατάσου. Κατετάγη με το βαθμό του υπαξιωματικού Α Τάξης.
Εγκαταστάθηκε στη Σκόπελο, όπου έγινε δημότης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Λυκούργος Λογοθέτης: Πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης το 1821
ΘΕΟΛΟΓΟΥ Ιωάννης
(Ιερισσιώτης), [πένταρχος]
Γεννήθηκε το 1793 στην Ιερισσό της Χαλ/κής. Πολέμησε το 1821 στη Κασσάνδρα, το 1822 στα Βρυσάκια και μετά στο Τρίκερι. Το 1823 στη Σκιάθο κατά του Τοπούλ πασά και το 1824 στη διαφύλαξη της Ύδρας. Το 1825 στο Νεόκαστρο και στο Σχοινόλακα κατά του Ιμπραήμ. Το 1826 στην Αταλάντη. Το 1827 πάλι στο Τρίκερι. Το 1828 υπηρέτησε στην 7η χιλιαρχία υπό τον Καρατάσο με το βαθμό του πεντάρχου.
Αργότερα κατετάγη στο 16ο τάγμα του Γοματιανού Ταγμ/ρχη Αποστολάρα.
Κατά την άφιξη του Όθωνα διορίστηκε στο αρχηγείο του Θ. Γρίβα.
Κατετάγη στην τάξη των στρατιωτών.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Γεώργιος
(Ιερισσιώτης)
Γεννημένος το 1793 στην Ιερισσό της Χαλ/κης.Τον βρίσκουμε στο τάγμα του Αποστολάρα ως Ιερισσιώτη.Υπήρχαν δυο Μαντεμοχωρίτες στην τάξη των στρατιωτών που έχουν το ονοματεπώνυμο αυτό. Από την πορεία του μπορούμε να τον ταυτίσουμε με τον Δημητρίου, που φέρει το προσωνύμιο Κοτρώνης.
Πολέμησε στη μάχη των Μαντεμοχωρίων και αργότερα στη μάχη της Κασσάνδρας. Συνέχισε τον αγώνα, στη μάχη της Νάουσας και στη μάχη στο Κομπότι. Βρέθηκε ανάμεσα στους «Ελεύθερους πολιορκημένους» του Μεσολογγίου. Πολέμησε στο Τρίκερι, στη Σκιάθο και στα Βρυσάκια της Εύβοιας. Το 1828 υπηρέτησε στη χιλιαρχία του γέρου Καρατάσου και αργότερα στο τάγμα του Αποστολάρα με λοχαγό τον Αθ. Χαλκιώτη.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Χριστόδουλος
(Ιερισσιώτης)
Στα Γενικά αρχεία του κράτους, στις 6 Μαΐου του 1839 βρίσκουμε την αίτηση του Χριστόδουλου Γεωργίου προς τον δήμαρχο της Χαλκίδας, για χορήγηση αριστείου σε αναγνώριση των θυσιών του υπέρ του ιερού αγώνα. Στην αίτηση δηλώνεται ως “Ειρεσιώτης” από τη Μακεδονία. Απο αυτήν επίσης φαίνεται ότι πολέμησε υπό τις διαταγές του γερο-Καρατάσου.Στο “μητρώον των κατά τον ιερόν αγώνα στρατιωτών”, τον βρίσκουμε και ως Μαγκαφούκα. Εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα.
Άγνωστοι Ιερισσιώτες αγωνιστές κατά την επανάσταση του 1821
ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ Μπόικο
(Ιερισσιώτης), [πένταρχος]
Γεννημένος το 1783 στην Ιερισσό Χαλ/κης.Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, επί κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια/Γραμματεία των στρατιωτικών και ναυτικών (1828-1831)/φάκελο 12, βρίσκουμε τη μισθοδοσία του αγωνιστή από την Ερισό (Ιερισσό), Καραθανάση Μπόικου. Πιθανόν να είναι ο Καραθανάσης που δηλώνει Ιερισσιώτης στην Σκόπελο το 1829. Στην χιλιαρχία του Καρατάσου βρίσκουμε τον πένταρχο από την Ιερισσό Αθανάσιο Βόσκου που πιστεύουμε ότι πρόκειται για τον ίδιο συμπατριώτη μας. Το 1826 παντρεύτηκε την Γιαννούλα Αβραάμ.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Στέριος
(Ιερισσιώτης)
εννημένος το 1793 στην Ιερισσό της Χαλ/κης.Το 1828 στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, βρίσκουμε στην χιλιαρχία του Καρατάσου τον στρατιώτη Στέργιο Γεωργίου 35 ετών από την Ιερισσό.
Τέλος στα ίδια αρχεία βρίσκουμε τον:
ΣΤΕΡΙΑΝΟΥ (Δ…..!?)
(Ιερισσιώτης)
Γεννημένος το 1794. Το όνομα του είναι δυσδιάκριτο. Το 1828 υπηρετούσε στην χιλιαρχία του Καρατάσου ως στρατιώτης μαζί με άλλους συμπατριώτες μας.
Πληροφορίες για τη δράση των τεσσάρων τελευταίων δεν έχουμε ακόμα.
Κάναμε μία πρώτη, επιγραμματική μόνο προσέγγιση στο θέμα. Η έρευνα όμως παραμένει ανοιχτή και θα συνεχιστεί.
Οι αγωνιστές αυτοί τίμησαν την Ιερισσό, τιμήθηκαν από το Ελληνικό κράτος, αλλά έμειναν ξεχασμένοι από την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Οφείλουμε ως συμπολίτες τους να τους τιμήσουμε.
Το ΚΥΤΤΑΡΟ, ως ελάχιστο χρέος, έφερε από την Αθήνα τους φακέλους αυτών των αγωνιστών.
Θεωρούμε σημαντικό να αναφέρουμε εδώ και έναν κοντοχωριανό μας που διακρίθηκε στον αγώνα και η πατρίδα τον τίμησε με το μεγαλύτερο στρατιωτικό βαθμό από όλους τους Χαλκιδικιώτες.Πρόκειται για τον
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Απόστολο
ή ΑΠΟΣΤΟΛΑΡΑ
από το Γομάτι, μία από τις σημαντικότερες μακεδονικές μορφές της επανάστασης. Γεννήθηκε στο Γομάτι το 1801. Πολέμησε υπό τον Ε. Παπά στην επανάσταση της Χαλκιδικής. Μετά το χαλασμό κατέφυγε στη Σκόπελο. Ως οπλαρχηγός πήρε μέρος σε ιστορικές μάχες όπως στο Τρίκερι, στα Βρυσάκια της Εύβοιας, στο Σχοινόλακα, στο Νεόκαστρο και στην Αταλάντη. Το 1825 επικεφαλής 114 ανδρών μετείχε στη φύλαξη της Ύδρας. Το 1828 επί Καποδίστρια του ανατίθεται η διοίκηση του 16ου τάγματος.
Το 1833 συμμετέχει με τον Κολοκοτρώνη στο κίνημα κατά της αντιβασιλείας. Φυλακίζεται στο Ναύπλιο δίπλα στο γέρο του Μοριά και πεθαίνει το ίδιο έτος.
Τον αναφέρει ο στρατηγός Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του.
Ήταν ο μόνος Χαλκιδικιώτης που έφερε το βαθμό του ταγματάρχη και αργότερα του χιλίαρχου.
Με τον Απόστολο Βασιλείου ασχολήθηκε σε βάθος ο Νίκος Παπαοικονόμου από τα Δουμπιά. Πολλές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο ιστολόγιο: http://doumbia-istoria.blogspot.com.
Άλλοι αγωνιστές του 1821 από την περιοχή μας είναι από το Γομάτι ο Μιχάλης Νικόλαου, ο Παπαδημητρίου Στεριανός, και ο Γιοβάνης Δημητρίου. Από τη Χωρούδα1 ο Παπαδημητρίου Παναγιώτης, ο Μιχαήλ Θεοχάρης και ο Μιχαήλ Ελευθέριος. Από την Αρναία ο Ελευθέριος Ιωάννου, ο Δημήτριος Νικολάου και ο Ευθυμίου Χατζη-Κωνσταντίνος. Από το Παλαιοχώρι ο Διαμαντής Νικολάου, και ο Χριστοδούλου Κωνσταντίνος.Από την Μεγάλη Παναγία ο Θεόδωρος Αγγέλου και ο Τριανταφύλλου Πασχάλης. Από το Νεοχώρι ο Δημήτριος Λάμπρου. Από Βαρβάρα ο Αστερίου Γεώργιος. Απο την Στρατονίκη ο Κωνσταντίνος Στεριανός και από τον Πολύγυρο ο Αποστόλου Ιωάννης.
Επίσης βρίσκουμε πολλούς αγωνιστές που δηλώνουν Μαντεμοχωρίτες, όπως ο Στυλούδης Δημήτριος, ο Πολυχρόνης Ιωάννης, ο Πολύζος Ιωάννης, ο Πέτρου Παναγιώτης, ο Πέτρου Παύλος, ο Νικόλαος Πολύζος, ο Υψηλάντης Κων/νος, ο Εμμανουήλ Αθανάσιος, ο Αργύρης Δημήτριος, ο Λουκά Σαρλή Στέριος (πολέμησε υπό τον Αθ. Βλαχομιχαλη) και αρκετοί άλλοι για τους οποίους δεν έχω βρει ακόμα κάποιο στοιχείο για την ταυτοποίηση των χωριών τους.
Οι Χαλκιδικιώτες και γενικά οι Μακεδόνες επαναστάτες, πολεμούσαν για την απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Πίστευαν ότι η ώρα αυτή ήταν κοντά. Το βρίσκουμε αυτό στη διαθήκη του μεγάλου ευεργέτη Κ. Μπέλιου, καθώς και στην παραγγελία του γέρου Καρατάσου στο γιο του Τσάμη τις τελευταίες του στιγμές. Ακόμη στην προσπάθεια του πατριώτη μας Αθ. Βλαχομιχάλη -αν και ευρισκόμενος σε μεγάλη ηλικία- να ελευθερώσει τη γενέτειρα του. Η προσπάθεια αυτή του Τσάμη Καρατάσου και του Αθανάσιου Βλαχομιχάλη θυμίζει έντονα το ποίημα του Α. Σούτσου:
“Ο θάνατος του ετερόχθονος αγωνιστού”
Ο μαυροντυμένος Μακεδών με βήμα λυπημένο,
με το μακρύ τουφέκι του στον ώμον κρεμασμένο
εις το γεφύρι έφτασε του Μάντζαρη πλησίον
πλησίον των ελληνικών και τουρκικών ορίων.
Και πριν σφάξει και σφαχθεί το ύστερο φιλί του
ο ετερόχθων έδιδεν εις το μικρό παιδί του…
…
Πηγαίνω καθώς το νερό αυτό το θολωμένο…
Μας πήραν την πατρίδα μας…
Κι εκείνος με γυμνό σπαθί κραυγάζει: – Αφού ξένος
και εις αυτό απέμεινα το ιδικό μου Γένος,
αφού, πατρίς μου άθλια, πατρίς Μακεδονία,
παντοτεινή το στήθος σου βαρύνει τυραννία,
ανδρεία καθώς έζησα με μένει ν΄ αποθάνω.
και εις των Τούρκων έπεσε την Φυλακήν επάνω…
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον αγαπητό μας φίλο κ. Νίκο Παπαοικονόμου, από τα Δουμπιά της Χαλκιδικής. Χωρίς τη δική του βοήθεια δεν θα ολοκληρωνόταν αυτή η εργασία που αφορά τους αγωνιστές του τόπου μας κατά την επανάσταση του 1821.
Ευχαριστούμε επίσης τον κ. Ηλία Σχοινή, από την Αταλάντη Λοκρίδας, που με φιλοτιμία έστειλε σημαντικά αρχεία και πληροφορίες, μέρος των οποίων χρησιμοποιήθηκε για τη συγγραφή αυτού του άρθρου.
Τέλος ευχαριστούμε τους εργαζόμενους στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και ιδιαίτερα την κυρία Ευαγγελία Πάνου που με περισσή φιλοπονία και σπάνια ευγένεια μας δώρισε αντίγραφα αρχείων σημαντικά για την ευρύτερη περιοχή της Β. Χαλκιδικής.
Οι Αταλαντινοί φίλοι μας, ιδιαίτερα της Νέας Πέλης, αισθάνονται ότι αποτελούν μέρος της ιστορίας μας. Άλλωστε έχουμε κοινή παράδοση και κοινούς προγόνους.
Σημείωση
1. Η Χωρούδα υπήρξε ένα από τα βασικά χωριά των Μαντεμοχωρίων. Βρισκόταν κοντά στη Στρατονίκη στη μεριά του Κάκαβου. Καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1821. Από τότε οι κάτοικοι, όσοι σώθηκαν, διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά. Σήμερα σώζεται μόνο η εκκλησία του χωριού.
Πηγές
– Γ.Α.Κ, Φάκελοι Αγωνιστών.
– Γ.Α.Κ, Αριστεία.
– Ε.Β.Ε, Αρχείο Αγωνιστών
– Ακαδημία Αθηνών, Αρχείο Κωλέττη.
– Μάνθου Χριστοφόρου, “Η Οπούντια Λοκρίδα και η Αταλάντη”, Αθήνα 1991.
– Ιω. Ν. Φραγκούλα, “Αγωνισταί του 1821 εκ της νήσου Σκοπέλου”.
– Γεω. Χιονίδη, “Σχεδίασμα περί του γέρου Καρατάσου και της οικογενείας του”
– Γεωργίου Χ Χιονιδη, Οι εις τα μητρώα των αγωνιστών του 1821 αναγραφόμενοι Μακεδόνες.
– Γεωργίου Χ Χιονίδη, “Οι Μακεδόνες πρόσφυγες της Σκοπέλου στα 1829”.
– Ι. Κ. Βασδραβέλλη, “Η Μακεδονική Λεγεών κατά το 1821”.
– Ι. Κ. Βασδραβέλλη, “Οι Μακεδόνες εις τους υπέρ ανεξαρτησίας αγώνας 1793-1832”.
– Ιωαν. Μαμαλάκη, “Η επανάσταση στη Χαλκιδική”, Χ.Τ.Χ.
– Ιωαν. Μαμαλάκη, “Η εκστρατεία του Δ.Τσάμη Καρατάσου στη Χαλκιδική”, Χ.Τ.Χ 1963.
– Α. Βακαλόπουλος, “Η Μακεδονία και οι Μακεδόνες μετά την λήξη των αγώνων τους”, Θεσσαλονίκη 1992και “Η μορφή του μακεδόνα αγωνιστή του 1821”, Μακεδονικά.
– Πάπυρος-Λάρους-Μπριτάννικα, τόμος 14, σελ. 425
– Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΒ΄.
– Δημ. Ζαγκλή, Χαλκιδική-Επανάσταση του 1821
-Ερατώ Ζέλιου Μαστροκώστα, “Χαλκιδική, επαναστάσεις κατά την Τουρκοκρατία”.
– Αλέξανδρος Σούτσος, ποιήματα.
– Κ. Σιμόπουλου, “Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα”, σελ. 115.
– Αρχιμ. Χρυσόστομος Μαϊδώνης “Ο Εθνομάρτυς Επίσκοπος Ιερισσού Ιγνάτιος”.
kyttaro.eu
