Τα τελευταία χρόνια, κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ένας μύθος γύρω από την προέλευση του ονόματος “Βlack Friday”, υποστηρίζοντας ότι ονομάστηκε έτσι επειδή τον 18ο αιώνα ιδιοκτήτες των νότιων φυτειών μπορούσαν να αγοράσουν σκλάβους με έκπτωση την επόμενη από την ημέρα των ευχαριστιών.
Μάλιστα η εκδοχή αυτή οδήγησε κάποιους να ζητούν το μποϊκοτάζ των αγορών κατά την ημέρα αυτή!
Ολόκληρη η ιστορία έχει ως εξής:
“Για να βάζουμε τα πράγματα στην θέση τους , αρκετά ανεχόμαστε με τα ξενόφερτα έθιμα ……………
«Το Black Friday, ξεκίνησε στην Αμερική πριν εκατοντάδες χρόνια.
Ήταν η μέρα που “έπεφταν ” οι τιμές των σκλάβων, επειδή λόγω της εποχής του χρόνου δεν υπήρχε ανάγκη για το άμεσο μάζεμα του καλαμποκιού και των άλλων καρπών.
Αυτό γιορτάζουν σήμερα οι Αμερικάνοι.
Εσύ όμως γιορτάζεις τον οχετό της Αμερικάνικης Ιστορίας από τη μια…αλλά ταυτόχρονα και τη δική σου πραγματικότητα από την άλλη…» Νίκος Καραπατάκης
« Οι Νέγροι ή οι Μαύροι πουλιόντουσαν και αγοραζόντουσαν περίπου όπως τους χοίρους…….
Αφού λοιπόν οι Αγρότες τελείωναν τις Αγροτικές δουλειές, τους πουλούσαν για να μην τους ταΐζουν και τους στεγάζουν, στην περίοδο του Χειμώνα. Γινότανε το εξής περίεργο μια οικογένεια Μαύρων μπορούσε να πουληθεί, σε περισσότερους από έναν έμπορο! έτσι με την αλλαγή ιδιοκτήτη κάθε φορά, διαλύετε η οικογένεια. Πολλοί δε θα πέθαιναν από το κρύο. Την Άνοιξη θα αγόραζαν άλλους. Αυτοί που αγόραζαν μαύρους οι περισσότεροι ήταν έμποροι δούλων, για να τους πουλήσουν την Άνοιξη, διότι ασφαλώς η μαζική φροντίδα στοίχιζε λιγότερο απ’ ότι η φροντίδα λιγοστών μαύρων!
Αυτές ο αγοραπωλησίες γινόντουσαν την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου.
Γι’ αυτό την ονόμασαν Μαύρη Παρασκευή!!!»“
Δεν είναι φυσικά ελληνικής έμπνευσης το παραπάνω, αλλά “εισαγωγής” (πρωτοεμφανίστηκε το 2015), όπως ακριβώς και ο “εορτασμός” της ημέρας:
Πρόκειται για ένα καταναλωτικό έθιμο, όπου οι καταναλωτές έχουν την ευκαιρία να προβούν σε αγορές με πολύ μεγάλες εκπτώσεις και προσφορές.
Ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και σιγά σιγά διεθνοποιήθηκε. Εδώ και λίγα χρόνια (από το 2016) έφτασε και στην Ελλάδα, κυρίως με πρωτοβουλία μεγάλων αλυσίδων καταστημάτων λιανικής.
Ημερολογιακά η Black Friday λαμβάνει χώρα κάπου μεταξύ 23-29 Νοεμβρίου, δηλαδή την τελευταία Παρασκευή του μήνα, και είναι η ημέρα που ακολουθεί το Thanksgiving (αμερικανική γιορτή της Ημέρας των Ευχαριστιών), σηματοδοτώντας την έναρξη της χριστουγεννιάτικης εμπορικής περιόδου. Το Thanksgiving, ξεκίνησε να γιορτάζεται στον Καναδά από τα τέλη του 16ου αιώνα και στις ΗΠΑ από τον 17ο αιώνα.
Και γιατί την ονόμασαν «μαύρη»;
Σαν εμπορικός θεσμός η Black Friday ξεκίνησε επίσημα το 1932, ωστόσο σαν όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1961 στην πολιτεία της Philadelphia, το 1975 επίσημα από τους The New York Times, ενώ άρχισε να διαδίδεται σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ τη δεκαετία του ’80 και ευρύτερα στη δεκαετία του ’90.
Μια εκδοχή για την προέλευση του όρου υποστηρίζει ότι αν κι η Black Friday δεν είναι αναγνωρισμένη σαν αργία, δεν είναι λίγοι εκείνοι (οι Αμερικανοί) που έπαιρναν άδεια ή ρεπό ή “ασθενούσαν” τη συγκεκριμένη ημέρα για να κάνουν ένα καλό τριήμερο ή να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους σε καλές τιμές. Υπάρχουν σχετικές αναφορές, όπως εδώ σε έγγραφο του 1951 (περιοδικό, Factory Management and Maintenance). Δεν θεωρείται όμως ότι καθιερώθηκε από τότε.
Η επικρατέστερη εκδοχή είναι ο όρος «Black Friday» να προέρχεται από τη δεκαετία του ΄60, από τους αστυνομικούς της Φιλαδέλφεια και του Ρότσεστερ, οι οποίοι εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για την μεγάλη κυκλοφοριακή συμφόρηση των δρόμων (από αυτοκίνητα και πεζούς) κατά την ημέρα εκείνη (ή και την επόμενη σύμφωνα με μερικές αναφορές) η οποία σηματοδοτούσε την έναρξη των χριστουγεννιάτικων αγορών. Διαβάστε εδώ σχετικό έγγραφο του 1961.
Κατόπιν η χρήση της φράσης εξαπλώνεται και την βλέπουμε να εμφανίζεται στους The New York Times στις 29 Νοεμβρίου 1975, που την αποκαλεί ως την “πιο πολυσύχναστη ημέρα αγορών και κυκλοφορίας του έτους” στη Φιλαδέλφεια. Διαβάζουμε όμως στο έντυπο The Philadelphia Inquirer που έγραφε, ακόμη και το 1985, ότι οι έμποροι λιανικής πώλησης στο Σινσινάτι και το Λος Άντζελες εξακολουθούσαν να αγνοούν τον όρο
Ο όρος φαίνεται να κέρδισε τελικά την προσοχή των εμπόρων εκεί γύρω στις αρχές του 80 (η παλαιότερη γνωστή δημοσιευμένη αναφορά εμφανίζεται στο The Philadelphia Inquirer της 28ης Νοεμβρίου 1981), αρκετά χρόνια δηλαδή αργότερα από την ιστορία των αστυνομικών. Τελικά αυτή επικράτησε σαν η πιο δημοφιλής εξήγηση υποστηρίζοντας τα εξής:
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν η λέξη μηχανογράφηση ήταν ακόμη άγνωστη, τα λογιστικά κρατούνταν χειρόγραφα σε κάτι τεράστια βιβλία και λογιστικά φύλλα. Το ίδιο φυσικά κι οι αποδείξεις, τα τιμολόγια κι όλα τα λογιστικά στοιχεία.
Την εποχή εκείνη τα καταστήματα κι οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούσαν δύο διαφορετικά χρώματα μελανιού για να καταγράφουν τα αποτελέσματά τους. Με κόκκινο γράφονταν οι αρνητικές ημέρες, αυτές που κατέγραφαν ζημίες, και με μαύρο οι ημέρες με πλεόνασμα-κέρδος (ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούμε το κόκκινο για αρνητικούς αριθμούς).
Την ημέρα εκείνη, δηλαδή την τελευταία Παρασκευή του Νοέμβρη γινόταν συνήθως σημαντικά αυξημένος τζίρος και ο λογαριασμός άρχιζε να περνά στο «μαύρο». Εξ’ ου και η ονομασία Black Friday.
Εν κατακλείδι: δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η black friday έχει οποιαδήποτε σχέση με το δουλεμπόριο των σκλάβων.
Η πραγματική ιστορία πίσω από τον όρο Black Friday
Τα τελευταία χρόνια, οι επιχειρηματίες κατάφεραν να δώσουν θετική έννοια στην Μαύρη Παρασκευή, την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου και να τη μετατρέψουν σε θεσμό που επιτρέπει στους καταναλωτές να πραγματοποιούν αγορές προϊόντων με πολύ μεγάλες εκπτώσεις και προσφορές.
Black Friday στην αγορά χρυσού
Το πρώτο ιστορικό αρχείο, αναφέρει ως Black Friday, την 24 Σεπτεμβρίου του 1869 στις ΗΠΑ, όπου έλαβε χώρα μεγάλη κρίση στην αγορά χρυσού, η οποία αποκαλύφθηκε την ημέρα εκείνη, αφήνοντας πίσω της δεκάδες οικονομικά θύματα στη Wall Street.
Black Friday με μαύρο μελάνι
Από την άλλη, η ιστορία που φαίνεται να βρίσκεται πιο κοντά στην πραγματικότητα έχει να κάνει με το μαύρο ή κόκκινο μελάνι που χρησιμοποιούσαν τα καταστήματα στα λογιστικά τους φύλλα.
Φαίνεται πως ενώ όλη η χρονιά καταγραφόταν με κόκκινο μελάνι που σηματοδοτούσε απώλειες στα κέρδη, την ημέρα μετά την γιορτή των Ευχαριστιών, την τελευταία Παρασκευή του Νοέμβρη δηλαδή, οι καταναλωτές ξόδευαν μεγάλα ποσά στα καταστήματα, τα οποία κατάφερναν να κάνουν θετικό υπολογισμό στα λογιστικά τους φύλλα, ο οποίος καταγραφόταν με μαύρο μελάνι!
Black Friday με πώληση σκλάβων
Ένας ακόμα μύθος ήθελε τους ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων καλλιεργειών πίσω στο 1800, να αγοράζουν σκλάβους με έκπτωση τη συγκεκριμένη ημέρα μετά τη γιορτή των Ευχαριστιών, μύθος που φαίνεται πως δεν έχει καμία βάση.
Black Friday των αστυνομικών
Ο όρος «Black Friday» χρησιμοποιήθηκε πολύ τη δεκαετία του ΄50 από αστυνομικούς στην πολιτεία της Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, μετά το χάος και τα ατυχήματα που σημειώνονταν την ημέρα αυτή μετά την αργία των Ευχαριστιών από καταναλωτές που έσπευδαν να ψωνίσουν.
Πλέον, η Black Friday αποτελεί πόλο έλξης για τους καταναλωτές και σε έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ από την εκεί εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου, αποκάλυψε πως 135.8 εκατομμύρια Αμερικάνων πολιτών σκοπεύει να πραγματοποιήσει αγορές κατά την Μαύρη Παρασκευή (το 58,7 όσων συμμετείχαν στην έρευνα) ενώ 183.8 εκατομμύρια ή το 79,6% όσων συμμετείχαν θα εκμεταλλευθεί τις προσφορές και τη Δευτέρα που ακολουθεί την Black Friday, γνωστή και ως Cyber Monday, ημέρα αφιερωμένη στις online αγορές.
