Έντονη διαμάχη έχει ξεσπάσει μεταξύ των Ελλήνων αρχαιολόγων και της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, για το θέμα της απόσπασης αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου του Μετρό της Θεσσαλονίκης.
Με ανακοίνωσή του, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων υποστηρίζει ότι, εφόσον η υπουργός Πολιτισμού παραδέχτηκε στη Βουλή ότι το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης πήρε παράταση έως τον Μάρτιο του 2025 – «σύμφωνα με τα λεγόμενά της, το έργο μπορεί να ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάρτιο 2025, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος επιστροφής της χρηματοδότησης», αναφέρει ο Σύλλογος – δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για την απόσπαση των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου.
Το επίμαχο σημείο της ομιλίας Μενδώνη:
«Το Μετρό Θεσσαλονίκης είναι το μοναδικό έργο εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει χρηματοδοτηθεί από 3 Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, όπως γνωρίζετε πάρα πολύ καλά. Έως σήμερα η Ελλάδα έχει εισπράξει συνολικά 637 εκατ. ευρώ και το ποσό αυτό μπορεί να ανέλθει κατά μέγιστο στα 852 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2023, οπότε και λήγει η περίοδος επιλεξιμότητας του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης του έργου το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο του 2025, ελλοχεύει ο κίνδυνος επιστροφής του συνόλου των χρημάτων που θα έχει εισπράξει η χώρα έως τον Δεκέμβριο 2023. Αντιλαμβάνεται κανείς λοιπόν, όχι το οικονομικό, αλλά το δημόσιο συμφέρον».
Για διαστρέβλωση μιλά το ΥΠΠΟΑ
Για διαστρέβλωση και, μάλιστα, για πολλοστή φορά, των λεγομένων της Λίνας Μενδώνη, κάνει λόγο με ανακοίνωσή του το γραφείο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού.
«Επειδή για άλλη μία φορά διαστρεβλώνονται όσα είπε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, απαντώντας τη Δευτέρα, 7 Ιουνίου, στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΚΙΝΑΛ, Χάρη Καστανίδη, με θέμα ‘Κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου’, παραθέτουμε ακριβώς το κείμενο της δευτερολογίας της Υπουργού», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.
Και επισημαίνεται πως «αυτοί οι οποίοι επιλέγουν συγκεκριμένα σημεία, προκειμένου να παραποιήσουν την πραγματικότητα, προφανώς, εκτός των άλλων, αγνοούν και τους στοιχειώδεις κανόνες του ΕΣΠΑ».
Στην ανακοίνωση, παρατίθεται ως απάντηση το κείμενο της δευτερολογίας της υπουργού:
«κ. Βουλευτά,
Δεν θα απαντήσω με τον ίδιο προσβλητικό τρόπο που χρησιμοποιήσατε εσείς. Παρ΄όλα αυτά, θα σας πω δύο σημεία. Δεν παραγνωρίζω ότι γνωρίζετε τις θεσμικές σας αρμοδιότητες, αλλά γνωρίζω και εγώ πάρα πολύ καλά τις δικές μου. Και σε κάθε περίπτωση, δεν είναι θεσμικά ορθό να συζητάμε μία απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία δεν έχει ακόμη εκδοθεί.
Δεύτερον, ανήκω σε αυτούς που γράφουν μόνοι τους τα κείμενά τους, παρά το γεγονός ότι έχω πάρα πολύ ικανούς συνεργάτες. Εγώ δεν σας προσέβαλα, εσείς με προσβάλατε. Πάμε λοιπόν να δούμε το Μετρό της Αθήνας, το οποίο γνωρίζω πολύ καλά, ως Γενική Γραμματέας τότε του Υπουργείου Πολιτισμού. Βεβαίως στο Μετρό της Αθήνας διατηρήθηκαν κατά χώρα αρχαιότητες, αποσπάστηκαν όμως και αρχαιότητες για να προστατευτούν. Δεν είναι μονόδρομος τα πράγματα κύριε Βουλευτά. Όπου είναι δυνατή η κατά χώρα παραμονή αρχαιοτήτων, προφανώς προτάσσεται και όπου είναι δυνατή, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου, που οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη, πρωτίστως για την προστασία, αλλά και για το δημόσιο συμφέρον.
Κατά την κρίση λοιπόν του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, που φαίνεται ότι κατά τη γνώμη σας δεν είναι επαρκούς κύρους και γνώσεων οι επιστήμονες, οι οποίοι το αποτελούν -και αυτό προσβλητικό- η προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου για το διάστημα των εργασιών και η επανατοποθέτησή τους αμέσως μετά και ακριβώς στην ίδια θέση που ευρέθησαν αποδεικνύεται ως λύση αναγκαία, κατάλληλη και μόνη.
Αναγκαία για την κατασκευή του σταθμού, κατάλληλη για την προστασία των αρχαιοτήτων, οι οποίες απαγορεύεται να τεθούν εν κινδύνω, διότι με οποιαδήποτε άλλη λύση, κατά χώρα παραμονής οι από κάτω εργασίες μπορούν να δημιουργήσουν τέτοιες συνθήκες που να καταστραφούν οι αρχαιότητες. Και μόνη, όπως προκύπτει από το γεγονός ότι εκτός από ‘ιδέες’ ευγενικών προθέσεων ανέφικτες κατασκευαστικά και πάντως ανυπόγραφες, ουδεμία μελέτη έχει υποβληθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού. Καμία μελέτη. Και μελέτη, η οποία να είναι πλήρης, κατά τις προϋποθέσεις του νόμου, τι σημαίνει μελέτη. Όχι εκθέσεις ιδεών ή απλά σκαριφήματα.
Επί των ισχυρισμών περί εφικτότητας και ασφάλειας της διατήρησης των αρχαιοτήτων κατά χώρα, είπατε κάποια πράγματα, πάλι θεωρητικά. Δεν άκουσα κάτι συγκεκριμένο.
Το Μετρό Θεσσαλονίκης είναι το μοναδικό έργο εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει χρηματοδοτηθεί από 3 Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, όπως γνωρίζετε πάρα πολύ καλά. Έως σήμερα η Ελλάδα έχει εισπράξει συνολικά 637 εκατ. ευρώ και το ποσό αυτό μπορεί να ανέλθει κατά μέγιστο στα 852 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2023, οπότε και λήγει η περίοδος επιλεξιμότητας του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης του έργου το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο του 2025, ελλοχεύει ο κίνδυνος επιστροφής του συνόλου των χρημάτων που θα έχει εισπράξει η χώρα έως τον Δεκέμβριο 2023. Αντιλαμβάνεται κανείς λοιπόν, όχι το οικονομικό, αλλά το δημόσιο συμφέρον.
Όλα αυτά, τα οποία είπα και πολύ περισσότερα, ετέθησαν, πλήρως τεκμηριωμένα, στο ΣτΕ και συζητήθηκαν στη συνεδρίαση της 6 Νοεμβρίου 2020, και έκτοτε τελούμε σε αναμονή της σχετικής απόφασης.
Επειδή όμως αναφέρατε ότι εδώ έχουμε μία μοναδική περίπτωση αρχαιοτήτων, οφείλω να σας ενημερώσω κύριε Βουλευτά, ότι αντίστοιχες αρχαιότητες και πολύ σημαντικότερης αξίας ευρέθησαν και στον διπλανό Σταθμό της Βενιζέλου, στον Σταθμό της Αγίας Σοφίας. Με ίδια υλικά, δεν μπορούν να μπουν γιατί επί ΣΥΡΙΖΑ τροποποιήθηκε η μελέτη του σταθμού – αυτό είναι μια άλλη ιστορία, την οποία αντιμετωπίζουμε και θα δούμε.
Τα υλικά λοιπόν, είναι τα ίδια, οι αρχαιότητες, σημαντικότερες ενδεχομένως του Βενιζέλου κατά κάποιους ειδικούς, απεσπάσθησαν και προφανώς θα επανατοποθετηθούν με τη φροντίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Αυτά περί υλικών και κινδυνολογίας, τουλάχιστον δεν τεκμηριώνονται.
Όσο για τον μείζονα σε έκταση αρχαιολογικό χώρο, να σας θυμίσω, είμαι σίγουρη ότι το ξέρετε, ότι κατά την κατασκευή του μετρό στο Σύνταγμα και του σταθμού στάθμευσης της Βουλής (ήταν ένας συνδυασμός τότε των δύο έργων) απεσπάσθη και μεταφέρθηκε ένας πολύ μεγάλος χώρος, ο οποίος σήμερα αποτελεί το Αρχαιολογικό Πάρκο στην Πανεπιστημιούπολη και τον χρησιμοποιούν οι φοιτητές της Αρχαιολογίας. Αυτό το λέω μόνο ως προς το μέγεθος για να μην παρεξηγηθώ, γιατί για τις αρχαιότητες οι οποίες θα αποσπασθούν, υπάρχει ήδη μελέτη, εγκεκριμένη από το ΚΑΣ και για την απόφαση και για την επανατοποθέτηση τους.
Από εκεί και πέρα, περί ακεραιότητας του μνημείου, UNESCO κτλ, έχω να σας πω πάρα πολλά παραδείγματα – εσείς λέτε τα μεν, έχω να σας πω πολλά παραδείγματα (δεν μας επιτρέπει ο χρόνος, ευχαρίστως να το κάνουμε κάποια στιγμή) που λένε ακριβώς το αντίθετο.
Μνημεία κηρυγμένα και συμπεριλαμβανόμενα στον κατάλογο μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς απεσπάσθησαν, τοποθετήθηκαν σε διαφορετική, με μικρή απόσταση, τοποθεσία στην Αίγυπτο και παρέμειναν χαρακτηρισμένα από την UNESCO.
Ας μην κινδυνολογούμε λοιπόν κ. βουλευτά. Αν έχει μελέτες κατασκευαστικές απολύτως εφικτές να τις προσκομίσει όποιος έχει. Αλλά τέτοιες μελέτες δεν υπάρχουν ή τουλάχιστον δεν έχουν τεθεί εις γνώση του αρμοδίου Υπουργείου Υποδομών και του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι δύο που προαναφέρατε είναι πολύ γνωστές και δεν εξασφαλίζουν την κατασκευασιμότητα».
