Έναν προσωπικό αριθμό για όλες τις συναλλαγές σε κάθε δημόσιο γκισέ θα αποκτήσουν σύντομα οι πολίτες, καθώς η κυβέρνηση έχει ήδη ολοκληρώσει τα βήματα για τη μετάβαση στον νέο κόσμο της ταυτοποίησης των φυσικών προσώπων. Το γραφειοκρατικό «μποτιλιάρισμα», το οποίο τροφοδοτείται μέχρι τώρα και από την ύπαρξη διαφορετικών αριθμών ταυτοποίησης (αριθμός ταυτότητας, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ κ.ά.), γίνεται σοβαρή προσπάθεια να περιοριστεί από την αντικατάσταση όλων των αριθμών και κωδικών με τον προσωπικό αριθμό, τον ΠΑ, που θα αποκτά εφεξής ο κάθε πολίτης από την ημέρα της γέννησής του.
Στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης πιστεύουν ότι το σχέδιο θα αντιμετωπίσει το διαχρονικό χάος και την ταλαιπωρία με τις ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες και θα δώσει τη δυνατότητα στα φυσικά πρόσωπα να «πετάξουν» επί της ουσίας στο καλάθι δεκάδες αριθμούς που τους συνοδεύουν σε κάθε τους βήμα. Η αλλαγή αυτή για τον εύκολο αλλά και ασφαλή δρόμο ταυτοποίησης παραπέμπει και σε μια νέου τύπου ταυτότητα, με τον ΠΑ σε ρόλο-κλειδί. Ο αρμόδιος υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, εντάσσει τα σχεδιασμένα βήματα στον κώδικα-νόμο που θα ψηφιστεί εντός του καλοκαιριού στη Βουλή. Έψαξε και κατέληξε ότι η καλύτερη λύση ήταν να αποτελέσει ο ΑΦΜ αφετηρία της μεταβατικής περιόδου, που θα διαρκέσει περίπου δύο χρόνια. Γιατί κατέληξε στον ΑΦΜ και όχι στον αριθμό ταυτότητας; Διότι ανατρέχοντας κάποιος στις στατιστικές έρευνες θα ανακαλύψει ότι ο αριθμός που θυμούνται περισσότερο οι πολίτες είναι ο ΑΦΜ. Επιπλέον, ο γνωστός σε όλους μας ΑΦΜ συμπεριλαμβάνει ένα ψηφίο ασφαλείας – είναι, δηλαδή, αρτιότερος τεχνικά από όλους τους άλλους. Ετσι, με την ψήφιση του Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης τα ψηφία του ΑΦΜ θα αποτελέσουν τον νέο ΠΑ, τον προσωπικό αριθμό για τα φυσικά πρόσωπα και όχι για τις εταιρείες (που θα συνεχίσουν να ταυτοποιούνται με τον ΑΦΜ, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα). Και για αυτούς που δεν έχουν ΑΦΜ, όπως τα ανήλικα παιδιά, τι θα συμβεί; Το πρώτο βήμα που έχει «κλειδώσει» ταυτίζεται με τη... γέννηση του ΑΜΚΑ.
Οπως, δηλαδή, ο ΑΜΚΑ συνοδεύει τον κάθε πολίτη από τη γέννησή του, έτσι και με τον προσωπικό αριθμό: τα παιδιά που γεννιούνται θα αποκτούν ΠΑ την ίδια μέρα και όσοι έχουν ήδη ΑΦΜ θα αποκτήσουν αυτομάτως και ΠΑ (διατηρώντας τον αριθμό με τα ίδια ψηφία). Είναι ενδιαφέρον ότι στις περισσότερες χώρες -και όχι κατ’ ανάγκην στις πιο προηγμένες- ο αριθμός με βάση τον οποίο ταυτοποιείται ο πολίτης είναι ένας και μοναδικός, αντί πολλών και διαφορετικών, όπως συμβαίνει στη χώρα μας. Το στοίχημα, λοιπόν, της κυβέρνησης παραπέμπει στην απλοποίηση των διαδικασιών με την... εξαφάνιση των διαφόρων κωδικών που καλούνται οι πολίτες να θυμούνται όταν φτάνουν μπροστά στα γκισέ ενός νοσοκομείου ή γραφείου του Δημοσίου και του ευρύτερου τομέα. Ο κ. Πιερρακάκης έχει αναλάβει να αφήσει το αποτύπωμα με τη συγκεκριμένη ψηφιακή αλλαγή, αρχίζοντας να εφαρμόζει το σχέδιο από το φθινόπωρο.
Στόχος είναι ο ΠΑ να αφορά όλους όσοι διαμένουν νόμιμα στη χώρα – που σημαίνει ότι ΠΑ θα αποκτούν και όσοι εισέρχονται και διαμένουν νομίμως στη χώρα. Τα αρμόδια στελέχη επισημαίνουν ότι ο προσωπικός αριθμός -θα αναγραφεί στο φόντο της νέας ταυτότητας- θα αποδίδεται μία φορά στο φυσικό πρόσωπο και δεν θα μεταβάλλεται. Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί μόνο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης -όπως στα παιδιά- θα αποδοθεί στο διάστημα της μεταβατικής περιόδου και ο ΠΑ, που δεν συνεπάγεται αυτοδικαίως τη χορήγηση δικαιωμάτων ή την επιβολή υποχρεώσεων στον κάτοχό του. Σύμφωνα με τον κ. Πιερρακάκη, όλα τα βήματα έχουν προβλεφθεί και προσδιοριστεί για να μην υπάρξουν συγχύσεις στη συνέχεια: Για παράδειγμα, οι όροι και οι προϋποθέσεις για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κατόχου του ΠΑ ρυθμίζονται από την κείμενη φορολογική, εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία.
Το σκεπτικό
Η ιδέα του κ. Πιερρακάκη βασίζεται εν πολλοίς στο πώς μπορεί ο πολίτης να «δείχνει» από το σπίτι του την ταυτότητά του και να προχωρά στις διαδικασίες που επιθυμεί σχετικά και οι οποίες προϋποθέτουν την ταυτοποίησή του. «Να αποδεικνύεις στο κράτος ότι όντως εσύ είσαι εσύ, για να σου παρέχει υπηρεσίες και για να έχεις και εσύ υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος. Η ιδέα είναι ότι τώρα, με το ψηφιακό κράτος, πρέπει να μπορείς να το κάνεις αυτό από το σπίτι σου ή από τη δουλειά σου» λέει χαρακτηριστικά ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, φέρνοντας το παράδειγμα της Εσθονίας: «Οι Εσθονοί χρησιμοποιούν την ταυτότητα σαν ένα πολυεργαλείο. Μπορούν να κάνουν τα πάντα, εκτός από τρία πράγματα: να παντρευτούν, να χωρίσουν και να αγοράσουν ακίνητο εκεί.
Και εδώ, εντέλει, με την ταυτότητα θα ακολουθήσουμε μια αντίστοιχη στρατηγική. Θα μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του να υπογράφουμε συμβόλαια από το σπίτι μας, αποκεντρωμένα». Στην ανατροπή που θα προκαλέσει ο ΠΑ στα μέχρι τώρα δεδομένα προστίθεται και η θεσμοθέτηση του Μητρώου Επικοινωνίας Πολιτών. Τι θα είναι αυτό; Το μοναδικό σημείο της δημόσιας διοίκησης όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση, τηλέφωνο, e-mail). Ολοι οι δημόσιοι φορείς θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά αυτό το μητρώο για να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών, χωρίς να απαιτείται οι πολίτες να δηλώνουν ή να επικαιροποιούν ξεχωριστά σε κάθε φορέα τα στοιχεία επικοινωνίας τους – κάτι που ισχύει μέχρι τώρα σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες.
