Ο πληθωρισμός των τροφίμων μπορεί να είναι σε σταθερό επίπεδοτο τελευταίο δίμηνο, και μάλιστα σε αρκετά προϊόντα τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφουν μειώσεις, οι στρεβλώσεις στην αγορά και η νέα αναταραχή με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, που μπορεί να εξελιχθεί σε απειλή γι’ αυτή τη σταθεροποίηση, κρίνουν ακόμα πιο αναγκαίες τις κινήσεις της κυβέρνησης για τη λήψη μέτρων που θα βοηθήσουν αφενός στην αποτροπή φαινομένων κερδοσκοπίας και αφετέρου στην αναγνώριση και αντιμετώπιση ολιγοπωλιακών αγορών και φαινομένων καρτελοποίησης.
Οπως άλλωστε παραδέχτηκε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα, η αντιμετώπιση της ακρίβειας εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα και μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση.
Προκειμένου δε να κερδηθεί αυτό το στοίχημα έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι πρέπει να υπάρξουν παρεμβάσεις στα μεγάλα δομικά προβλήματα της ελληνικής αγοράς. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε η ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού να αναχθεί σε προτεραιότητα. Παράλληλα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «business stories», θα υπάρξουν και νέες παρεμβάσεις στο μέτωπο της πάταξης της αθέμιτης κερδοσκοπίας από το υπουργείο Ανάπτυξης.
Η προτεραιότητα που πλέον έχει αποκτήσει η ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού διεφάνη από τις διαδοχικές συναντήσεις του αρμόδιου υπουργού Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου με την πρόεδρο της Ανεξάρτητης Αρχής Αϊριν (Ειρήνη) Σαρπ και την ευρεία σύσκεψη την περασμένη εβδομάδα στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό τον πρωθυπουργό, με αντικείμενο την παροχή κάθε δυνατής διευκόλυνσης και εργαλείων ώστε η Επιτροπή να επιτελέσει το έργο της. Στη σύσκεψη έγιναν δεκτά όλα τα αιτήματα της κυρίας Σαρπ τόσο σε ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού όσο και σε υλικοτεχνικές υποδομές. Ετσι συμφωνήθηκε η Επιτροπή να προχωρήσει σε 50 προσλήψεις στελεχών, εκ των οποίων οι μισές αμέσως και οι άλλες σε μεταγενέστερο χρόνο. Προκειμένου μάλιστα να αποφευχθούν καθυστερήσεις συμφωνήθηκε οι προσλήψεις να γίνουν μέσα από την πλατφόρμα της Επιτροπής, κατόπιν όμως συνεννόησης με το ΑΣΕΠ.
Νομοθετικές ρυθμίσεις
Βέβαια η διαδικασία από μόνη της περιέχει και μια σημαντική πρόκληση: κατά πόσο θα προσελκύσει σημαντικό ενδιαφέρον, αφού οι αμοιβές που προσφέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε οικονομολόγους ή νομικούς εξειδικευμένους σε θέματα ανταγωνισμού είναι σαφώς μικρότερες έναντι αυτών που δίνει η αγορά. Κάτι που υπήρξε σημαντικό πρόβλημα στις προσπάθειες της προηγούμενης διοίκησης της Επιτροπής Ανταγωνισμού, οι οποίες και τελικά ναυάγησαν. Στο μεταξύ, θα υπάρξει δυνατότητα να υπάρξουν μετατάξεις εργαζομένων από άλλους φορείς του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα προκειμένου να καλυφθεί προσωρινά το κενό.
«Εγγύηση για τον ελεύθερο ανταγωνισμό είναι η ισχυρή Ανεξάρτητη Αρχή της Επιτροπής Ανταγωνισμού», σημειώνει στο «b.s.» ο κ. Θεοδωρικάκος.
Παράλληλα, το επόμενο διάστημα αναμένεται να υπάρξει και μία σειρά από διευκολυντικές νομοθετικές ρυθμίσεις για τη λειτουργία της Επιτροπής, ενώ συμφωνήθηκε και η μεταφορά της σε νέο, μεγαλύτερο κτίριο προκειμένου να χωρέσουν όλες οι δομές της που θα μεγαλώσουν κι άλλο για την πιο αποδοτική λειτουργία της.
Σημειωτέον, τόσο η ενίσχυσή της με στελέχη όσο και η μεταφορά της σε νέο κτίριο ήταν πάγιο αίτημα εδώ και χρόνια και ένας λόγος προστριβής της προηγούμενης ηγεσίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού με τους πρώην υπουργούς Ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, για την κυβέρνηση η ενίσχυση της Επιτροπής μπορεί να φέρει γρήγορα αποτελέσματα καθώς ήδη έχουν ανοίξει αρκετοί φάκελοι προς διερεύνηση, ενώ έχει προηγηθεί και μια λεπτομερέστατη δουλειά έρευνας και χαρτογράφησης κλάδων της οικονομίας κατά τη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων δημιουργώντας ήδη μια σημαντική βάση δεδομένων. Κάτι που φάνηκε και από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ την περασμένη Τρίτη: «Υπάρχουν φαινόμενα καρτελοποίησης ακόμα στην ελληνική αγορά; Είμαι σίγουρος πως υπάρχουν και γι’ αυτό είχα την ηγεσία της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Τα ζητήματα των καρτέλ ερευνώνται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Εχω μεγάλη εμπιστοσύνη στην ηγεσία της, ενισχύουμε την Επιτροπή Ανταγωνισμού και με 50 ακόμα στελέχη. Και σε επιμέρους αγορές νομίζω ότι θα αρχίσουμε σύντομα να βλέπουμε αποτελέσματα».
Αυξάνονται οι υπό διερεύνηση υποθέσεις
Ήδη, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που κοινοποίησε για το α’ εξάμηνο χθες η Επιτροπή Ανταγωνισμού αντικατοπτρίζεται και η μεγαλύτερη ενεργοποίηση της αναφορικά με τις έρευνες που ξεκίνησαν ή αναμένεται να ξεκινήσουν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησε χθες η Επιτροπή ο αριθμός των υποθέσεων που εισήχθησαν στην Επιτροπή Ανταγωνισμού στο α’ εξάμηνο φέτος φθάνουν τις 70, όταν στο σύνολο του 2023 ήταν 16, το 2022 ήταν 10 και το 2021 ήταν 18.
Προτεραιότητες
Με βάση τις τελευταίες κινήσεις που έχει κάνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, είναι εμφανές ότι έχει δοθεί προτεραιότητα στην έρευνα
σε τρεις κύριους άξονες. Ο πρώτος αφορά τις τράπεζες και ειδικότερα τα επιτόκια στους καταθετικούς λογαριασμούς, ο δεύτερος στη λιανική και χονδρική βασικών προϊόντων – γάλα, τυριά, καφές, ροφήματα, δημητριακά, μαρμελάδες κοκ – και ο τρίτος, επίσης εξαιρετικά σημαντικός, για το πώς διαμορφώνονται οι τιμές στην αλυσίδα παραγωγής και διάθεσης βασικών αγαθών της πρωτογενούς παραγωγής.
Σε ο,τι αφορά τα επιτόκια των τραπεζών, η Επιτροπή Ανταγωνισμού την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε ότι θα διερευνήσει τις συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά των τραπεζικών καταθέσεων, «προκειμένου να διαπιστώσει τυχόν στρεβλώσεις και να
υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά, προς όφελος των καταθετών (νοικοκυριών και επιχειρήσεων)». Κι αυτό καθώς και η ίδια κατέγραψε ότι οι αυξήσεις επιτοκίων που έχει ανακοινώσει τα τελευταία χρόνια η ΕΚΤ σε μια προσπάθεια
να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό πέρασαν «σε περιορισμένη κλίμακα και με καθυστέρηση» στις καταθέσεις στην Ελλάδα.
Για την αυτεπάγγελτη έρευνα στις αγορές προμήθειας, εμπορίας και λιανικής πώλησης δημητριακών, γάλακτος, καφέ, μαρμελάδων, ροφημάτων και τυριών για πιθανές κάθετες συμπράξεις και αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποφάσισε την περασμένη εβδομάδα την ανάθεση της σε αρμόδιο Εισηγητή. Μία κίνηση που ουσιαστικά θέτει αυστηρά χρονοδιαγράμματα στο να καταλήξει μία σημαντική υπόθεση για την οποία ήδη στο παρελθόν υπήρξε επιτόπιος έλεγχος σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις εν λόγω αγορές (εισαγωγείς / διανομείς), καθώς και σε εταιρίες – λιανοπωλητές / σούπερ μάρκετ πανελλαδικής εμβέλειας.
Σε ο,τι αφορά τον τρίτο «άξονα» έρευνας, αυτή τη φορά στο μικροσκόπιο μπαίνουν τα καταστήματα πώλησης γεωργικών εφοδίων, φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ζωοτροφών, σπόρων και εν γένει των βασικών συντελεστών του κόστους παραγωγής στον πρωτογενή τομέα. Στόχος της Επιτροπής είναι να διερευνήσει τις συνθήκες ανταγωνισμού όχι μόνο ως προς την τελική τιμή των τροφίμων στο ράφι του σούπερ μάρκετ, καθώς εκεί οι έρευνες δεν σταματούν, αλλά και σε όλη την αλυσίδα αξίας.
Ηδη η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ξεκινάει τη χαρτογράφηση των συνθηκών ανταγωνισμού στον κλάδο των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων αλλά και των ζωοτροφών, προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν καρτέλ ή πρακτικές που δημιουργούν συνθήκες ολιγοπωλίων και αθέμιτου ανταγωνισμού. Σημειωτέον, ο κλάδος των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων περιλαμβάνει κάθε φάρμακο που προορίζεται για τα ζώα για προληπτικό ή θεραπευτικό ή διαγνωστικό σκοπό και κάθε φαρμακούχο πρόμειγμα και φαρμακούχο ζωοτροφή. Εναυσμα για την απόφαση αυτή αποτέλεσαν η παρατηρούμενη αύξηση των δεικτών κόστους στον κλάδο της κτηνοτροφίας τα τελευταία έτη και ο αντίκτυπός της στην αλυσίδα αξίας παραγωγής τροφίμων από προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Σημειώνεται ότι στις λεγόμενες «σύνθετες ζωοτροφές» οι τιμές το 2023 σε σύγκριση με το 2020 κατέγραψαν στην Ελλάδα αύξηση κατά 33%, ενώ συνολικά στις ζωοτροφές η αύξηση ήταν 38,13%. Αντίστοιχα, ο δείκτης κτηνιατρικών δαπανών αυξήθηκε κατά 13% το 2023 σε σύγκριση με το 2020.
Τα νέα δεδομένα θα συνεκτιμηθούν, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι κατά τη χαρτογράφηση της αγοράς των γαλακτοκομικών πέρυσι εντοπίστηκαν τα πρώτα στοιχεία προβληματισμού. Το γενικό συμπέρασμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού σε εκείνη την έρευνα ήταν ότι συγκρίνοντας το 2020 με το α’ εξάμηνο του 2023, ως προς τη διαμόρφωση της τελικής τιμής φρέσκου αγελαδινού γάλακτος, αυτό που παρατηρήθηκε στην αλυσίδα αξίας ήταν μια σχετική μείωση του ποσοστού που αντιστοιχεί στο περιθώριο μεταποίησης (-2%) και λιανικής (-3,7%) κατά περίπου 5,7% συνολικά και αύξηση του ποσοστού του παραγωγού κατά 5,1% και του μεταφορικού κόστους (συλλογή και διανομή) κατά 2%. Επίσης, όπως σημειώνει η Επιτροπή, η αυξημένη συμμετοχή ποσοστού του παραγωγού στη διαμόρφωση της τελικής τιμής του φρέσκου αγελαδινού γάλακτος μεταξύ του 2020 και α’ περσινού εξαμήνου εξηγείται τουλάχιστον εν μέρει από τη σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής, πρωτίστως του κόστους ζωοτροφών και κτηνιατρικών φαρμάκων και δευτερευόντως της αύξησης της ενέργειας και του εργατικού κόστους! Κάτι που δικαιολογεί την επέκταση της έρευνας. Γι’ αυτό και ανάλογες έρευνες αναμένεται να διεξαχθούν και σε άλλους κλάδους των βασικών εισροών σε γεωργία και κτηνοτροφία, όπου επίσης τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί πολύ σημαντικές ανατιμήσεις, όπως τα λιπάσματα, οι τιμές των οποίων το 2023 ήταν υψηλότερες κατά 71,55% σε σύγκριση με το 2020.
Προτεραιότητα επίσης έχει δοθεί και στην έρευνα για την αγορά των ακτοπλοϊκών συνδέσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν τυχόν περιστατικά καταχρηστικής συμπεριφοράς στην αγορά, καθώς οι τιμές των εισιτηρίων έχουν πάρει και φέτος φωτιά.
Τάκης Θεοδωρικάκος: «Παιχνίδια με τις ζωές των ανθρώπων δεν θα γίνουν ανεκτά»
Την ίδια ώρα, πέρα από τα δομικά προβλήματα κάθε αγοράς που μπαίνουν στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης αναμένεται να προχωρήσει το επόμενο διάστημα και σε νέες παρεμβάσεις προκειμένου να σφίξει κι άλλο τον ελεγκτικό κλοιό στις επιχειρήσεις και να ανακόψει πιθανές προσπάθειες επιτήδειων να εκμεταλλευτούν την αναταραχή στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας για να δικαιολογήσουν τυχόν ανατιμήσεις θέτοντας εκ νέου σε κίνδυνο το κλίμα σταθεροποίησης που έχει επέλθει στις τιμές των τροφίμων το τελευταίο δίμηνο.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «b.s.», επίκεινται η περαιτέρω ενίσχυση της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) και η επέκταση του εύρους των ελέγχων που αυτή πραγματοποιεί εξετάζοντας το πώς τιμολογούν οι εταιρείες. Ηδη από την 1η του μήνα, η Μονάδα έχει ενισχυθεί με 30 νέα στελέχη διευρύνοντας τη δύναμη κρούσης και αυξάνοντας τους ελέγχους, ενώ αναζητείται και η φόρμουλα μεγαλύτερης συνεργασίας και με τις Περιφέρειες ώστε να μπορούν να διεξάγονται έλεγχοι σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Υπενθυμίζεται πως με σχετική ρύθμιση αυξήθηκαν τα ανώτατα όρια των προστίμων από 1 εκατ. σε 5 εκατ. ευρώ για την παράβαση των διατάξεων του πλαφόν κέρδους και από 2 εκατ. σε 6 εκατ. ευρώ για την παράβαση των διατάξεων περί απαγόρευσης προωθητικών ενεργειών όταν έχει προηγηθεί ανατίμηση.
«Είμαι αποφασισμένος να το πάω μέχρι τέλους. Τυχόν παιχνίδια με τις ζωές των ανθρώπων που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα δεν θα γίνουν ανεκτά», λέει στο «business stories» ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος και συνεχίζει: «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ακόμα και για τον κόσμο που δεν τα βγάζει πέρα πρέπει να υπάρχουν προϊόντα τα οποία μπορούν να αγοράσουν. Αυτό πρέπει να το καταλάβουν όλοι και να βοηθήσουν, να ανταποκριθούν στο κάλεσμα για κοινωνική ευθύνη. Εάν πάλι κάποιοι προτιμούν μεγαλύτερα κέρδη εις βάρος της κοινωνικής τους ευθύνης, υπάρχουν νόμοι και εργαλεία ώστε αυτοί να εφαρμόζονται».
Σύμφωνα με την επικαιροποιημένη εκτίμηση της Eurostat, ο πληθωρισμός των τροφίμων στη χώρα μας κινήθηκε τον Ιούνιο σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα έναντι της αρχικής εκτίμησης. Συγκεκριμένα, ο σχετικός δείκτης υποχώρησε στο 1%, που αποτελεί και τη χαμηλότερη επίδοση από τον Μάιο του 2021.
