Μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν η κυβέρνηση προβλέπει την αυξημένη χρήση της τηλεργασίας στις διοικήσεις των δημοσίων υπηρεσιών, ειδικά στις περιπτώσεις εργασίμων ημερών που παρεμβάλλονται μεταξύ αργιών. Προφανής στόχος του Παρισιού είναι να αποφεύγονται όσο είναι δυνατόν οι μετακινήσεις των υπαλλήλων γραφείου από και προς τον τόπο απασχόλησής τους.
Ως κίνητρο για την ενθάρρυνση της τηλεργασίας στο δημόσιο τομέα η κυβέρνηση της Ελιζαμπέτ Μπορν αποφάσισε την αύξηση κατά 15% της αποζημίωσης για τις ημέρες που οι υπάλληλοι θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους εξ αποστάσεως (από 2,50 σε 2,88 ευρώ). Στις ιδιωτικές εταιρείες δεν μπορεί η κυβέρνηση να παρέμβει άμεσα. Απευθύνει όμως έκκληση προς τον ιδιωτικό τομέα για να ακολουθήσει το παράδειγμα του δημοσίου.
Μεταφορά ενεργειακών δαπανών;
Προτού ακόμα εφαρμοστεί, το μέτρο κατάφερε να διχάσει ειδικούς περί τα ενεργειακά και τα εργασιακά, όπως επίσης πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς. Οι επικριτές του μέτρου θεωρούν ότι η «συστηματική γενίκευση» της τηλεργασίας «δεν είναι η κατάλληλη απάντηση στην κατάσταση της ενεργειακής κρίσης που διανύουμε». Διότι, όπως υποστηρίζουν, «η τηλεργασία δεν είναι απαραίτητα φορέας εξοικονόμησης ενέργειας», καθώς εκείνο που πετυχαίνει είναι «να μεταφέρει τις ενεργειακές δαπάνες στους εργαζόμενους».
«Τι ισχύει όμως πραγματικά;», ρωτούν οι ρεπόρτερ της οικονομικής εφημερίδας «Les Echos». Και ξεκινούν την έρευνά τους από μια μελέτη που εκπόνησε η γαλλική Υπηρεσία Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Ενέργειας (Ademe), η οποία καταλήγει στο πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι η χρήση της τηλεργασίας θα επέτρεπε στις εταιρείες ή ακριβέστερα στην κάθε οργάνωση γραφείου ανεξάρτητα από το αν ανήκει στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα, να πετύχει μια εξοικονόμηση ενέργειας της τάξεως του 19%.
Διόλου ευκαταφρόνητο το ποσοστό. Με τη διαφορά όμως που ισχύει μόνο εάν όλοι οι εργαζόμενοι απασχοληθούν εξ αποστάσεως την ίδια ημέρα. Αυτό θέλει να εφαρμόσει η κυβέρνηση Μπορν στο Δημόσιο, ενθαρρύνοντας την τηλεργασία κατά τη διάρκεια των ημερών που παρεμβάλλονται μεταξύ δύο αργιών, ημέρες εξάλλου κατά τις οποίες πολλοί εργαζόμενοι παίρνουν άδεια για να κάνουν «γέφυρα».
Στόχος είναι τις ημέρες αυτές να παραμείνουν κλειστά τα γραφεία ολόκληρων δημοσίων διοικήσεων. Διαφορετικά, αν τα γραφεία ανοίξουν έστω και για λίγους, η εξοικονόμηση δεν θα επιτευχθεί, τουλάχιστον κατά το ποσοστό 19% που μέτρησε η Ademe. «Ωστόσο, φαίνεται απίθανο το 100% των εργαζομένων σε μια διοίκηση να πληροί τις προϋποθέσεις για να εργαστεί ταυτόχρονα από απόσταση. Είναι προφανές ότι ορισμένες λειτουργίες απαιτούν τη φυσική παρουσία του εργαζομένου», σημειώνει η εφημερίδα.
Μια μελέτη της εταιρείας διαχείρισης της μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στη Γαλλία RTE σχετικά με το ενεργειακό μέλλον της χώρας έως το έτος 2050, εξετάζει επίσης το ζήτημα της εξ αποστάσεως εργασίας. Αναγνωρίζει ξεκάθαρα την τηλεργασία ως «μέσο εξοικονόμησης ενέργειας». Θέτει όμως κι αυτή ορισμένες προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα τη μείωση του εμβαδού των χώρων απασχόλησης. Διότι, κατά την RTE, η τηλεργασία έχει πραγματικό περιβαλλοντικό και ενεργειακό αντίκτυπο μόνο στην κλίμακα ενός ολόκληρου κτιρίου.
«Αν μόνο ένας όροφος είναι άδειος ενώ το υπόλοιπο κτίριο είναι γεμάτο, ή ακόμα και μισογεμάτο, είναι αδύνατο να διακοπεί η λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης και επομένως να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας», εξηγεί εκπρόσωπος της RTE.
Δεν είναι προφανή τα ισοζύγια
Η τελευταία αυτή παρατήρηση ενισχύει την καχυποψία του προέδρου της Ένωσης Γάλλων Εργοδοτών (Medef), Ζοφρουά Ρου Ντε Μπεζιέ για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα της τηλεργασίας. Από τις 7 Σεπτεμβρίου, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη ο κοινωνικός διάλογος για την αποκρυστάλλωση των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας της κυβέρνησης Μπορν, ο Ρου Ντε Μπεζιέ είχε αποφανθεί ότι «για να είναι ενεργειακά αποδοτική η τηλεργασία, τα γραφεία πρέπει να μένουν εντελώς κλειστά».
Ο επικεφαλής της Medef παρατήρησε ότι, έτσι όπως έχει εφαρμοστεί η τηλεργασία κατά τη διετία της πανδημίας για λόγους δημόσιας υγείας και κοινωνικής αποστασιοποίησης και όχι για ενεργειακούς λόγους βέβαια, «σε γενικές γραμμές ορισμένοι υπάλληλοι τηλεργάζονται ενώ άλλοι όχι». Δεν υπάρχει επομένως εξοικονόμηση θέρμανσης στα γραφεία κατά τον Ρου Ντε Μπεζιέ, που σημείωσε ότι «τα τελικά ενεργειακά ισοζύγια της τηλεργασίας δεν είναι διόλου προφανή».
Λύσεις «α λα καρτ»
Εν τέλει, όπως φαίνεται, λύση με γενικευμένη εφαρμογή δεν υπάρχει. «Όλες οι μελέτες, όλες οι παρατηρήσεις που γίνονται δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι εξαιρετικά ετερογενές, ότι διαφέρει παρασάγγας από τη μια εταιρεία στην άλλη», αναγνώρισε μιλώντας την Πέμπτη στο ραδιόφωνο της France Inter ο γάλλος υπουργός Εργασίας Ολιβιέ Ντισό.
«Αυτός είναι ο λόγος που επιλέξαμε να ενθαρρύνουμε τη διεξαγωγή ενός κοινωνικού διαλόγου ξεχωριστά για κάθε εταιρεία. Είναι προφανές ότι ακόμα κι αν λείπει το μισό εργατικό δυναμικό, έχεις όλα τα φώτα αναμμένα. Επομένως, εναπόκειται στις εταιρείες να βρουν τη φόρμουλα που τους ταιριάζει», πρόσθεσε ο υπουργός.
Πέρα από τις οικονομίες ασφαλώς που κάνει (ή δεν κάνει) μια επιχειρήση, υπάρχει η εξοικονόμηση ενέργειας ενός τηλεργαζόμενου από τη μετακίνησή του από το σπίτι στη δουλειά, ειδικά αν αυτή δεν γίνεται με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή με ποδήλατο, ας πούμε. Συν τον χρόνο που εξοικονομεί, διότι και ο χρόνος είναι χρήμα (και ενέργεια).
Από την άλλη, δουλεύοντας από το σπίτι θα πρέπει ο εργαζόμενος να καταναλώσει ενέργεια, την οποία μάλιστα θα πληρώσει ο ίδιος. Εκτός κι αν κινητοποιηθεί με συλλογικότητες και εργατικά συνδικάτα, κατά το παράδειγμα των (τηλ)εργαζομένων στην Ολλανδία που από την αρχή της πανδημίας διοργάνωσαν μια επιτυχημένη εκστρατεία με σύνθημα «ποιος θα πληρώνει το χαρτί υγείας;» και κατάφεραν να εξασφαλίσουν από τους εργοδότες 2 ευρώ για κάθε ημέρα τηλεργασίας τους.
