Για το κοίτασμα του φυσικού αερίου που ανακάλυψε η κοινοπραξία ENI-Total, στο οικόπεδο στα ανοιχτά της Κύπρου, γράφει ο Τσαρλς Έλληνας, πρώην επικεφαλής του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ειδικός σε θέματα υδρογονανθράκων.
Στην συνέχει αναφέρεται και στις τουρκικές απειλές, που είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Κάτι που είχε αναφέρει και στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ.
''Με τον κόσμο να πλήττεται από μια διαρκώς επιδεινούμενη ενεργειακή κρίση, με τις προμήθειες και τις τιμές φυσικού αερίου να παίζουν κεντρικό ρόλο, η ανακάλυψη ενός νέου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην Κύπρο από την Eni/TotalEnergies, το Cronos-1 στο τεμάχιο 6, είναι αναμφίβολα μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη. Όμως, παρά την αρχική ευφορία που συνόδευε αυτό, πρέπει να το δούμε με έναν βαθμό ρεαλισμού''.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ρωσική εταιρεία αρνείται να παράγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε αμφισβητούμενα ύδατα
Ακολουθεί ολόκληρη η παρέμβαση του
Με κάθε μέτρο, αυτή είναι μια μικρή ανακάλυψη. Τα 2,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) Cronos-1 που εκτιμάται ότι θα διατηρηθούν δεν θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις περιφερειακές ή παγκόσμιες αγορές, ακόμη και αν είναι ουσιαστικό όσον αφορά τις μέτριες ανάγκες της Κύπρου σε φυσικό αέριο. Για να το θέσουμε στο πλαίσιο, ισοδυναμεί με την παραγωγή φυσικού αερίου περίπου ενός έτους στην Αίγυπτο.
Είναι όμως σημαντικό από δύο απόψεις. Αυξάνει τα αποθέματα φυσικού αερίου που ανακάλυψε η Κύπρος σε περίπου 13 tcf – όλα σε περιοχές που δεν υπόκεινται σε αμφισβήτηση – και επιβεβαιώνει ότι η περιοχή που περιλαμβάνει τα τμήματα 5-6-7-10-11 είναι παραγωγική σε φυσικό αέριο. Αυτό υποστηρίζεται από το γιγάντιο πεδίο αερίου της Αιγύπτου, το Zohr με 30 tcf, που βρίσκεται ακριβώς νότια του οικοπέδου 11, με γεωλογία παρόμοια με το Glaucus, το Calypso και το Cronos-1. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Eni/TotalEnergies προχωρά τώρα σε μια περαιτέρω προοπτική στο μπλοκ 6, το Zeus-1, ενώ η ExxonMobil συνέχισε την εξερεύνηση στα μπλοκ 5 και 10. Το Cronos-1 έχει αυξήσει την προοπτική, με πιθανές περισσότερες ανακαλύψεις.
Οι ανάγκες της Ευρώπης
Η ΕΕ έχει καταστήσει πολύ σαφές ότι χρειάζεται νέες προμήθειες φυσικού αερίου αυτή τη δεκαετία, ώστε να μπορέσει να αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο, αλλά όχι μετά το 2030. Η επίσημη θέση της είναι ότι θα μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου καθώς πλησιάζουμε στο 2030 και μετά, σύμφωνα με ο στόχος του να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου 11 τοις εκατό από έτος σε έτος, κυρίως ως αποτέλεσμα των υπέρογκων τιμών.
Αυτό διευκρινίζεται ξεκάθαρα στο πρόσφατο Μνημόνιο Συνεννόησης που υπογράφηκε μεταξύ ΕΕ-Αιγύπτου-Ισραήλ, η διάρκεια του οποίου περιορίζεται στο 2030, χωρίς διατάξεις για την παράτασή του.
Πιστεύω ότι αυτή η θέση θα αμφισβητηθεί σε λίγα χρόνια όταν γίνει αντιληπτό ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το υδρογόνο από μόνες τους δεν μπορούν να καλύψουν με αξιοπιστία τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης.
Αλλά αυτή τη στιγμή αυτή είναι η επίσημη πολιτική της ΕΕ και αποθαρρύνει τις πετρελαϊκές εταιρείες και τους θεσμικούς επενδυτές να επενδύσουν σε μακροπρόθεσμα έργα που εξαρτώνται από τον εφοδιασμό της ΕΕ με φυσικό αέριο.
Παγκόσμιες αγορές
Η παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου αυξάνεται. Με βάση τις επί του παρόντος γνωστές πολιτικές, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και η BP αναμένουν ότι η παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά 25 τοις εκατό έως το 2050, με τη μεγαλύτερη αύξηση να απαιτείται για την παροχή ενέργειας στους αυξανόμενους πληθυσμούς και τις οικονομίες της Ασίας. Επιπλέον, με βάση τον τρέχοντα και τον αναμενόμενο ρυθμό κατανάλωσης, περίπου τα μισά από τα παγκόσμια αποθέματα φυσικού αερίου θα καταναλωθούν εντός 20 ετών.
Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος θα χρειαστεί περισσότερες ανακαλύψεις φυσικού αερίου για να τροφοδοτήσει αυτή τη μελλοντική ζήτηση, ακόμη και με την επιτάχυνση της δράσης για την κλιματική αλλαγή.
Ως αποτέλεσμα, ακόμη και αν η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη μειωθεί, θα υπάρχουν μελλοντικές αγορές για την Κύπρο και το φυσικό αέριο της East Med στην Ασία. Αυτό όμως απαιτεί να ξεπεραστούν οι προκλήσεις που μέχρι στιγμής εμπόδιζαν την εκμετάλλευσή του.
Προκλήσεις
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου είναι οι συνεχιζόμενες απειλές από την Τουρκία, όπως πρόσφατα αναγνώρισε ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Ιωάννης Κασουλίδης. Δεν πέρασε πολύς καιρός μετά την ανακοίνωση της ανακάλυψης του Cronos-1 για να παρέμβει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και να δηλώσει σθεναρά τους ισχυρισμούς και τις απαιτήσεις της Τουρκίας.
Όσο παράλογα κι αν είναι αυτά, και παρά το γεγονός ότι δεν συμμορφώνονται με το διεθνές δίκαιο, θεωρούνται από τους επενδυτές ότι θέτουν σε κίνδυνο τις επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που απαιτούνται για την ανάπτυξη αυτών των κοιτασμάτων αερίου. Καθώς η Τουρκία έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι είναι αρκετά έτοιμη να χρησιμοποιήσει το ναυτικό της για να επιβάλει τέτοιες απαιτήσεις, αποτρέπει τους επενδυτές από το να αναλάβουν τέτοιο ρίσκο.
Το άλλο είναι οι πολιτικές της ΕΕ για το μέλλον του φυσικού αερίου στην Ευρώπη που περιέγραψα προηγουμένως.
Ένα ερώτημα που τίθεται συχνά είναι: δεδομένων αυτών των προκλήσεων, γιατί οι διεθνείς εταιρείες πετρελαίου (ΔΟΕ) συνεχίζουν τις έρευνες και τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ;
Αυτές οι εταιρείες έχουν μακροπρόθεσμους ορίζοντες. Δραστηριοποιούνται σε πολλά μέρη του κόσμου και το κλειδί για τις δραστηριότητές τους – και την αγοραία αξία τους – είναι η επιτυχημένη εξερεύνηση για τη διατήρηση υγιών χαρτοφυλακίων αποθεμάτων. Ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς, επιλέγουν και αναπτύσσουν τις πιο υποσχόμενες ανακαλύψεις τους, αφήνοντας τις υπόλοιπες μέχρι να έρθει η σειρά τους.
Δεδομένης της κατάστασης στην περιοχή και των παγκόσμιων αναγκών ζήτησης φυσικού αερίου, αναμένω ότι –εκτός εάν η γεωπολιτική αλλαγή έρθει νωρίτερα– η σειρά των κοιτασμάτων αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο θα έρθει τελικά αργότερα αυτή τη δεκαετία.
Πολύ μπροστά
Κλειδί για την υπέρβαση των προβλημάτων στην περιοχή και την προώθηση του αναφαίρετου δικαιώματος της Κύπρου να αναπτύξει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της, είναι η λύση του Κυπριακού. Οι προεδρικές εκλογές τόσο στην Κύπρο όσο και στην Τουρκία του χρόνου, θα δώσουν στους νέους προέδρους νέες εντολές. Για την Τουρκία το κρίσιμο ζήτημα είναι η επίλυση των τρομερών οικονομικών της προβλημάτων, αλλά και ο επαναπροσδιορισμός του μελλοντικού της ρόλου εντός της εξελισσόμενης νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Αυτό θα απαιτήσει στενότερη ευθυγράμμιση με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Η λύση του Κυπριακού θα άρει ένα σοβαρό εμπόδιο σε αυτές τις σχέσεις, ιδιαίτερα με τον μεγαλύτερο οικονομικό εταίρο της Τουρκίας: την Ευρώπη.
Σε μια συνέντευξη στις αρχές Αυγούστου στο CNA, η Ursula von der Leyen μίλησε για ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Σχολίασε πιθανά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, λέγοντας ότι «μια συμφωνία μεταξύ των δύο κοινοτήτων για την εκμετάλλευση των πόρων υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ… μπορεί να ξεκινήσει μια ευρύτερη συζήτηση για τη διαχείριση της ενέργειας στην Κύπρο». Μετεκλογικά, αυτό το θέμα θα επανέλθει και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον νέο πρόεδρο.
Τέτοιες εξελίξεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν να ανοίξει ο δρόμος για τις ΔΟΕ να επανεξετάσουν τα σχέδια εξαγωγής φυσικού αερίου της Κύπρου στις ασιατικές αγορές. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με την επέκταση των υφιστάμενων μονάδων LNG της Αιγύπτου ή, με περισσότερες ανακαλύψεις, επαναφέροντας την ιδέα ενός εργοστασίου LNG στην Κύπρο.
Θα μπορούσε επίσης να ανοίξει το δρόμο για έναν αγωγό από τα κυπριακά κοιτάσματα φυσικού αερίου που θα τροφοδοτεί τις ανάγκες ολόκληρης της Κύπρου με το φθηνότερο φυσικό αέριο σε σύγκριση με άλλες επιλογές. Μια προσφορά φυσικού αερίου στους Τουρκοκύπριους θα μπορούσε να συμβάλει στη λύση.
Σε περίπτωση που ξεπεραστούν οι γεωπολιτικές προκλήσεις που θέτει η Τουρκία, μια γρήγορη επιλογή για την Eni/TotalEnergies είναι να συνδέσει το block 6 ανακαλύψεων με το κοντινό κοίτασμα αερίου Zohr στην Αίγυπτο, έτσι ώστε το αέριο να μπορεί στη συνέχεια να διοχετεύεται με αγωγούς στη Damietta LNG για υγροποίηση και εξαγωγή. Αυτό θα μπορούσε να επιταχύνει την ανάπτυξη των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στο τεμάχιο 6, και επίσης να αναπληρώσει το έλλειμμα 20 τοις εκατό στην παραγωγή φυσικού αερίου Zohr ως αποτέλεσμα των προβλημάτων διάρρηξης του νερού.
Η Κύπρος πρέπει να προετοιμάσει μια μακροπρόθεσμη και ρεαλιστική στρατηγική για την εκμετάλλευση του φυσικού της αερίου σε στενή συνεργασία με τις ΔΟΕ που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ της. Πρέπει επίσης να προετοιμάσει μια στρατηγική για την πιθανή εκμετάλλευση του κυπριακού φυσικού αερίου σε περιφερειακό επίπεδο για να υποστηρίξει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.
