Η έλλειψη ενός «εργαλείου» μπλοκάρει – στις περισσότερες περιοχές της χώρας – τα σχέδια επέκτασης αλλά και τις νέες αναπτύξεις. Και εξαιτίας αυτής της έλλειψης, η οριοθέτηση μεγάλων επενδύσεων και οικισμών, η χάραξη δρόμων (σ.σ.: στις επεκτάσεις των σχεδίων), ο καθορισμός όρων δόμησης, χρήσεων γης και η ανακήρυξη περιοχών προς πολεοδόμηση πάνε πίσω με συνέπεια να μπλοκάρουν ή, στην καλύτερη περίπτωση, να δυσκολεύουν οι επενδύσεις, να χάνονται πολύτιμος χρόνος και χρήμα αλλά και θέσεις εργασίας.
Κι ενώ είναι λογικό στον 21ο αιώνα να υλοποιούνται – με συγκεκριμένα κριτήρια και χρονικά περιθώρια – για τη νέα μορφή των πόλεων, στην Ελλάδα δεν είναι. Γιατί; Επειδή, λείπει, αυτό το «εργαλείο» σχεδιασμού που είναι τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) τα οποία είτε δεν υπάρχουν για όλη την επικράτεια, είτε όπου υπάρχουν να είναι παραχωρημένα… Μάλιστα, ειδικά για την οριοθέτηση οικισμών και τον χαρακτηρισμό τοπικών δρόμων υπάρχουν σήμερα πολύ σοβαρές εκκρεμότητες, μετά – και – από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνουν παλαιότερα σχέδια ή μη νόμιμα χαρακτηρισμένους δρόμους. Το σκηνικό τώρα αλλάζει με τις πόλεις να αποκτούν νέα μορφή. Πώς; Με τον νέο σχεδιασμό για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που παρουσίασε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Δημήτρης Οικονόμου και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Ευθύμης Μπακογιάννης.
Μόνο το 20%
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι μετά από 45 χρόνια προσπαθειών (από τη δεκαετία του ’80) μόνο στο 20% των δημοτικών ενοτήτων της χώρας (σε σύνολο 1.140) έχουν εγκριθεί τέτοια σχέδια, μακράν το μικρότερο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη. Την ίδια ώρα, περίπου τα μισά από αυτά (δηλαδή το 10%) είναι παρωχημένα… Σε ό,τι αφορά τις δημοτικές ενότητες, στο 23% αυτών βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες ή σχέδια Διαχείρισης Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων. Και όπου δεν υπάρχουν Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια ή αυτά είναι παρωχημένα, όπως αναφέρθηκε χθες, εξαπλώνονται άναρχα οι διάφορες δραστηριότητες μέσω της εκτός σχεδίου δόμησης, δυσχεραίνεται η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα και υποθάλπεται η αυθαίρετη. Κοινώς ο μεγάλος ασθενής είναι η εκτός σχεδίου δόμηση. Εδώ με τα ΤΠΣ θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για: τις χρήσεις γης (με κανόνες με το τι επιτρέπεται και τι όχι), με τα σχέδια πόλης (με τον διαχωρισμό του οργανωμένου δομημένου περιβάλλοντος από το αδόμητο), με τους όρους δόμησης (για τον τρόπο δόμησης ενός τεμαχίου) και τον συντελεστή δόμησης (για το μέγιστο επιτρεπόμενο σύνολο δομημένης επιφάνειας ενός ακινήτου).
«Μπαίνει τέλος στην άναρχη εξάπλωση των δραστηριοτήτων σε πόλεις και οικισμούς μέσω της εκτός σχεδίου δόμησης χωρίς σχεδιασμό», επεσήμανε μεταξύ άλλων, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Δημήτρης Οικονόμου.
Με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, ανοίγει η συζήτηση για τις πόλεις που θέλουμε να έχουμε», τόνισε, μεταξύ άλλων, ο Ευθύμης Μπακογιάννης. Και το οπλοστάσιο δεν σταματάει εδώ: μέσω του σχεδίου νόμου για θέματα χωροταξίας πολεοδομίας που βρίσκεται στο τελικό στάδιο προετοιμασίας και θα κατατεθεί στη Βουλή στα τέλη του Ιουνίου ή στις αρχές Ιουλίου προωθείται η ενεργοποίηση του συντελεστή δόμησης, ενώ το υπουργείο προτίθεται να βάλει μαχαίρι στις παρεκκλίσεις στην εκτός σχεδίου δόμηση.
Η υλοποίηση του προγράμματος θα είναι σταδιακή, και θα προωθεί κατά φάσεις, καθεμία από τις οποίες περιλαμβάνει 200 μελέτες, έως ότου καλυφτούν όλες οι δημοτικές ενότητες της χώρας. Οι διαγωνισμοί για την πρώτη φάση (οι φάσεις είναι συνολικά έξι) θα προκηρυχτούν τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και θα καλύπτουν περίπου το 18% της χώρας. Στην πρώτη φουρνιά θα είναι και το ΤΠΣ για τον Δήμο της Αθήνας. Συνεπώς με την εκπόνηση των μελετών σε χρόνο που εκτιμάται σε 3 χρόνια από την ανάθεσή τους, η κάλυψη της χώρας με πολεοδομικές χρήσεις γης θα φτάσει στο 32%, και σε τέσσερα χρόνια στο 45% των ΔΕ.
Τα τρία κριτήρια
Οι αναπτυξιακές πιέσεις στους Δήμους (έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, αναξιοποίητοι αναπτυξιακοί πόροι, σε όλους τους αναπτυξιακούς κλάδους
Περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως το πολύ μικρό ποσοστό ελεύθερων χώρων, οι αστικές θερμικές νησίδες, η τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή (π.χ. άνοδος της στάθμης της θάλασσας).
Κοινωνικά προβλήματα γεωγραφικά εστιασμένα όπως π.χ. η συγκέντρωση ευάλωτων (άτομα με αναπηρίες, εξαρτημένα) και ειδικών ομάδων πληθυσμού (π.χ. άνεργοι κάτοικοι απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών ή πολιισμικές ιδιαιτερότητες (μετανάστες).
