Από τη νίκη του συμμάχου της Τουρκίας Αζερμπαϊτζάν στον Δεύτερο Πόλεμο του Καραμπάχ (27 Σεπτεμβρίου – 9 Νοεμβρίου 2020), οι Ρώσοι σχολιαστές ανησυχούν για τις προσπάθειες της Άγκυρας να δημιουργήσει μια ένωση τουρκικών κρατών υπό την αιγίδα της.
Τι προσπαθεί να πετύχει η Τουρκία με την "Ένωση Τουρκικών Κρατών";
Και αυτός ο συναγερμός έχει ενταθεί μόλις τώρα που η Τουρκία έχει δημιουργήσει την "Ένωση Τουρκικών Κρατών", μια αξιοσημείωτη αλλαγή επωνυμίας του οργανισμού που ήταν παλαιότερα γνωστό ως Συμβούλιο Συνεργασίας Τουρκόφωνων Κρατών ή πιο απλά «Τουρκικό Συμβούλιο»
Ωστόσο, ορισμένοι σχολιαστές στη Μόσχα, όπως ο Ντμίτρι Ροντιόνοφ, λένε ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ένα πιο ριζοσπαστικό όραμα, ένα όραμα που περιλαμβάνει όχι μόνο μια ένωση τουρκικών κρατών αλλά ένα ευρύτερο τουρκικών εθνών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων εντός των συνόρων άλλων χωρών όπως η Ρωσική Ομοσπονδία.
Ενώ η πρώτη από αυτές τις υποτιθέμενες προσπάθειες μειώνει την επιρροή της Μόσχας στο Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, η δεύτερη απειλεί τον έλεγχο της Μόσχας στις τουρκικές περιοχές εντός των σημερινών συνόρων της Ρωσικής Ομοσπονδίας
Τους τελευταίους μήνες, η Μόσχα επέκρινε συχνά την ιδέα μιας συμμαχίας τουρκικών κρατών, αλλά ήταν απρόθυμη να μιλήσει πιο έντονα εναντίον της μήπως μια τέτοια καταδίκη προσελκύσει μεγαλύτερη προσοχή στην ίδια την ιδέα, συνεχίζει ο Rodionov.
Τον περασμένο Ιανουάριο, όταν ο Ερντογάν επισκέφθηκε το Μπακού, δήλωσε ότι οι εθνοτικοί Αζερμπαϊτζάνοι στο Ιράν αποτελούν θέμα ανησυχίας της Άγκυρας, προχωρώντας τη ρητορική του ακόμη ποιό πέρα και από τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ.
Βεβαίως, γράφει ο Ρώσος σχολιαστής, ο Ερντογάν «δεν έχει δηλώσει ποτέ δημόσια και ευθέως ότι το Ιράν πρέπει να εγκαταλείψει το Νότιο Αζερμπαϊτζάν ,τις επαρχίες του Δυτικού και Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν του Ιράν, που κατοικείται από μια μεγάλη εθνο-αζερμπαϊτζανική κοινότητα», όπως δεν ζήτησε ποτέ από το Πεκίνο «Ελεύθερο» Ανατολικό Τουρκεστάν, δηλαδή την αυτόνομη Περιοχή Σιντζιάνγκ Ουιγούρων, που κατοικείται από τουρκικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Ουιγούρων».
Ο "τουρκικός δάκτυλος" εντός της Ρωσίας
Ωστόσο, η Άγκυρα έχει πει και κάνει πράγματα για να δείξει ότιεπικεντρώνεται στους Τουρκικούς λαούς που δεν έχουν δικό τους κράτος και ότι τα δύο είδη τουρκικής ενότητας είναι αλληλένδετα. Αυτό σημαίνει, υποστηρίζει ο σχολιαστής, ότι η Τουρκία ανησυχεί για τους μεγάλους τουρκικούς πληθυσμούς της Ρωσικής Ομοσπονδίας, που κυμαίνονται από τον Βόρειο Καύκασο έως το Μέσο Βόλγα και έως τη Σάκχα στη ρωσική Άπω Ανατολή
Η Μόσχα ανησυχεί εδώ και καιρό για τις εκδηλώσεις ενδιαφέροντος της Τουρκίας για τους Τούρκους μουσουλμανικούς λαούς στον Βόρειο Καύκασο και στο Μέσο Βόλγα και ιδιαίτερα στους Τάταρους της Κριμαίας στην κατεχόμενη από τη Ρωσία ουκρανική χερσόνησο
Πιο πρόσφατα, η Μόσχα ανησυχεί επίσης ότι η Άγκυρα προσεγγίζει έθνη που είναι τουρκικά αλλά όχι ισλαμικά, ομάδες που Ρώσοι αξιωματούχοι είχαν υποθέσει ότι βρίσκονταν σταθερά στη ρωσική τροχιά, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να μην είναι.
Τα δύο πιο ξεκάθαρα παραδείγματα αυτού του φαινομένου είναι η Σάκχα, μια τεράστια τουρκική αλλά μη μουσουλμανική δημοκρατία στο τμήμα της Άπω Ανατολής της Ρωσικής Ομοσπονδίας και η Γκαγκουζία, μια τουρκική αλλά ορθόδοξη χριστιανική περιοχή στη Μολδαβία, την οποία η Μόσχα έχει χρησιμοποιήσει συχνά για να ασκήσει πίεση στο Κισινάου.
Πράγματι, τα μέλη αυτών των ομάδων φαίνεται ότι στρέφονται όλο και περισσότερο στην Άγκυρα και όχι στη Μόσχα.
Μια πρόσφατη δήλωση της Τουρκικής Ακαδημίας Επιστημών έχει πυροδοτήσει πραγματική ανησυχία για την Σάχα στη ρωσική πρωτεύουσα.
Η διακήρυξη λέει ότι η Δημοκρατία των Σάχα είναι «ένας από τους «κρατικούς σχηματισμούς που δεν αναγνωρίζονται από την παγκόσμια κοινότητα». Η Ακαδημία, που εδρεύει στο Καζακστάν και αποτελείται από μελετητές από την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν και το Κιργιστάν, είναι στενά συνδεδεμένη με την Ένωση Τουρκικών Κρατών.
Επομένως, τα λόγια του, υποστηρίζει ο Ρώσος αναλυτής Sergey Aksyonov, αντιπροσωπεύουν μια προσπάθεια προώθησης του «τουρκικού αυτονομισμού στη Ρωσία». Οι αξιωματούχοι της Σάχα έσπευσαν να πουν ότι δεν υπάρχει τέτοια επιθυμία στη δημοκρατία τους, αλλά ένας άλλος Ρώσος αναλυτής, ο Rais Suleymanov του Ινστιτούτου Εθνικής Πολιτικής, πιστεύει ότι η Sakha τονίζει το γεγονός ότι τα παντουρκικά αισθήματα δεν εξαρτώνται μόνο από το Ισλάμ και, επομένως, είναι πολύ ευρύτερα από ότι έχουν υποθέσει πολλοί στη ρωσική πρωτεύουσα
Ο Σουλεϊμάνοφ επισημαίνει τους Γκαγκαούζους ως ένα άλλο παράδειγμα αυτού. Η Μόσχα θεωρούσε εδώ και καιρό τους Γκαγκαούζους, οι οποίοι είναι Τούρκοι στην καταγωγή και τη γλώσσα, αλλά κυρίως Ρώσοι Ορθόδοξοι ως προς τη θρησκεία τους, ως συμμάχους της.
Η Μόσχα θεωρεί τους Γκαγκαούζους ως μια ομάδα που θέλει να προστατεύσει τη ρωσική γλώσσα και μπορεί να υπολογίζει ότι, μαζί με την Υπερδνειστερία, θα ασκήσουν πίεση στο Κισινάου για να εμποδίσει τη Μολδαβία να απομακρυνθεί από τη Μόσχα.
Πράγματι, οι ρωσικές αρχές υπέθεσαν ακόμη και ότι οι Γκαγκαούζοι χρησιμεύουν ως σημαντικός σύνδεσμος μεταξύ του χριστιανικού και του τουρκικού κόσμου
Η Μόσχα ωστόσο ανησυχεί τώρα για την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας μεταξύ των Γκαγκαούζων, ειδικά εκείνων της μικρής αλλά δραστήριας μουσουλμανικής κοινότητας εντός αυτού του έθνους, που θα μπορούσε να μετατρέψει το έθνος της Μολδαβίας σε έναν από τους αντιπάλους της Ρωσίας
Τέτοιες ανησυχίες της Ρωσίας είναι πιθανότατα υπερεκτιμημένες προς το παρόν, αλλά όχι χωρίς βάση μακροπρόθεσμα.
Από πολλές απόψεις, αυτό που λένε οι Ρώσοι αναλυτές ότι η Τουρκία κάνει με τα τουρκικά έθνη στο εξωτερικό μοιάζει ακριβώς με αυτό που κάνει η Ρωσία με την πρωτοβουλία της για τον «ρωσικό κόσμο» («Russkiy mir»).
Τα δύο αλληλεπικαλύπτονται και η αποτυχία της Μόσχας να το αναγνωρίσει αυτό μπορεί να επιτρέψει στην Άγκυρα να εξαπλώσει την επιρροή της όχι μόνο σε αυτό που το Κρεμλίνο αποκαλεί «κοντά στην αυλή της» αλλά και πιο κοντά, μέσα στο σπίτι της .
Τελικά το όραμα της Άγκυρας για έναν τουρκικό κόσμο μπορεί να έχει εξίσου ή μεγαλύτερη σημασία από την εκδοχή της Μόσχας για έναν ρωσικό κόσμο.
