Η Κασπία θάλασσα είναι η μεγαλύτερη περίκλειστη θάλασσα του κόσμου, ενώ από πολλούς θεωρείται λίμνη. Είναι πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι πέντε χώρες που μοιράζονται την Κασπία, δεν κατάφεραν να μοιράσουν την θαλάσσια περιοχή, ούτε να καθορίσουν το νομικό της καθεστώς.
Χρειάστηκαν περισσότερα από 20 χρόνια και πάνω από 50 συναντήσεις της ομάδας εργασίας, μέχρι να φτάσουμε στη σύμβαση που καθορίζει το νομικό καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας. Πλέον, οι 5 παράκτιες χώρες ανοίγουν νέο κεφάλαιο συνεργασίας στους τομείς των μεταφορών, του εμπορίου, της ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η Ρωσία προτείνει τη μορφή 3+3 με την Τουρκία, το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία, τη Γεωργία στον Καύκασο.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι η Μόσχα προτείνει τη δημιουργία μιας νέας μορφής στον Καύκασο, που θα περιλαμβάνει τρία καυκάσια κράτη - την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία - και τους τρεις «μεγάλους γείτονές» τους - τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν.
Το σχήμα θα αντιμετωπίσει τα θέματα ασφάλειας, τον αποκλεισμό των οικονομικών και μεταφορικών δεσμών, δήλωσε ο Λαβρόφ σε συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση με τον Ιρανό ομόλογό του Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν στη Μόσχα.
«Η κοινή δήλωση (από Ρώσους, Αρμένιους και του Αζερμπαϊτζάν ηγέτες που έθεσαν τέλος στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ), περιείχε τις αρχές που καθορίζουν κοινά βήματα για την προώθηση του διακανονισμού, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας για τον αποκλεισμό όλων των επικοινωνιακών μεταφορών, τον αποκλεισμό όλων των οικονομικών δεσμών σε αυτήν την περιοχή, από την οποία θα επωφεληθούν όχι μόνο η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αλλά και η Γεωργία».
«Το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία, ως οι πλησιέστεροι γείτονες αυτών των τριών δημοκρατιών, θα επωφεληθούν επίσης από αυτό», είπε ο υπουργός.
Σύμφωνα με τον Λαβρόφ, το Ιράν έχει ήδη εκφράσει τη θετική του στάση απέναντι στην πρωτοβουλία, που συμπίπτει με την ίδια αντίδραση της Ρωσίας από την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν.
«Συνεργαζόμαστε με τους Αρμένιους συναδέλφους μας. Ελπίζουμε ότι η Γεωργία, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, θα μπορέσει να δει το θεμελιώδες ενδιαφέρον της για τη δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού διαβουλεύσεων και συντονισμού λύσεων, για την επιταχυνόμενη ανάπτυξη αυτής της περιοχής, η οποία εμποδίζει την ανάπτυξή της εδώ και πολύ καιρό λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων εδώ », είπε.
Στη συνέχεια ο Λαβρόφ προέτρεψε τον Αμπντολοχιάν, να επικυρώσει τη Σύμβαση για το νομικό καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας, επιμένοντας ότι θα διασφαλίσει τη μη ανάμειξη ξένων κρατών στις περιφερειακές υποθέσεις.
«Η Σύμβαση για το νομικό καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας, απαγορεύει άμεσα την παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων οποιωνδήποτε κρατών, εκτός Κασπίας στην Κασπία Θάλασσα. Η Σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ μόλις ληφθεί το τελευταίο έγγραφο κύρωσης », δήλωσε ο Λαβρόφ.
Να υπενθυμίσουμε ότι στις διαπραγματεύσεις με τις μετα-σοβιετικές χώρες, η Τεχεράνη επέμεινε είτε στον διαχωρισμό της θαλάσσιας περιοχής σε πέντε ίσα τμήματα ή στην από κοινού ανάπτυξη όλων των φυσικών πόρων της Κασπίας. Καμία από τις γειτονικές χώρες δεν συμφώνησε με αυτές τις προτάσεις. Η Ρωσία, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν, ουσιαστικά μοίρασαν τη βόρεια Κασπία ανάμεσά τους χρησιμοποιώντας διαχωριστικές γραμμές.
Ένα άλλο ζήτημα είναι το ζήτημα της ασφάλειας το οποίο αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, καθώς αντιμετωπίζονται σοβαρές απειλές και πρέπει τα κράτη να δώσουν την κατάλληλη λύση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κασπία Θάλασσα, βρίσκεται πολύ κοντά σε εμπόλεμες ζώνες, αλλά και σε περιοχές με έντονη τρομοκρατική δραστηριότητα όπως στη Μέση Ανατολή και στο Αφγανιστάν.
Από την πλευρά του, ο Υπουργός Αμπντολαχιάν δήλωσε ότι το Ιράν ανησυχεί για τις στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποίησε το Αζερμπαϊτζάν.
Είπε ότι όσον αφορά τον Νότιο Καύκασο, το Ιράν έχει ανησυχίες. Δήλωσε ότι το Ιράν είναι δυσαρεστημένο με τη δήλωση ενός γείτονα, «πιστεύουμε ότι οι γείτονες του Ιράν πρέπει να ανταποκριθούν θετικά στην πολιτική μας, που στοχεύει στην ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας. Δεν θα ανεχτούμε αλλαγές γεωπολιτικών και χαρτών στον Καύκασο. Και έχουμε σοβαρές ανησυχίες, για την παρουσία τρομοκρατών και Σιωνιστών σε αυτήν την περιοχή».
«Το Αζερμπαϊτζάν πραγματοποίησε έξι στρατιωτικές ασκήσεις με ξένες χώρες, νομίζω ότι αυτές είναι προκλητικές ενέργειες. Ένας τέτοιος όγκος ασκήσεων δεν προκαλεί θετικά συναισθήματα. Το Ιράν πραγματοποίησε μόνο μία άσκηση εντός του εδάφους του και ενημέρωσε, όλες τις χώρες της περιοχής μέσω διπλωματικών διαύλων », είπε.
Το Ιράν είναι υπέρ του διαλόγου με τις χώρες της περιοχής ως εργαλείο, για την αποφυγή εξωτερικών παρεμβάσεων, σημείωσε ο Αμπντολοχιάν.
«Ελπίζω ότι στο εγγύς μέλλον, θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου δεν θα υπάρχουν παρεξηγήσεις και εντάσεις, συγκρούσεις στην περιοχή», είπε.
Βεβαίως, υπάρχουν ακόμα ζητήματα που προκαλούν διαφωνίες και διαιρέσεις. Τα πέντε κράτη δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν στο πως θα μοιράσουν τον πετρελαιοφόρο πυθμένα, το υπέδαφος της Κασπίας Θάλασσας.
Η οριοθέτηση του θαλάσσιου βυθού, ήταν το ζήτημα που οδηγούσε πάντα τη διαδικασία σε αδιέξοδο. Κάθε κράτος καταθέτει τις δικές του προτάσεις. Ωστόσο, η σύμβαση προσφέρει διέξοδο και σε αυτό το ακανθώδες ζήτημα. Η οριοθέτηση του θαλάσσιου βυθού, θα ολοκληρωθεί μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών που μοιράζονται κοινά, χερσαία σύνορα.
