Ένα από τα εμβληματικά έργα της ανανεωμένης συμμαχίας Ρωσίας- Τουρκίας, είναι ο ρωσικής κατασκευής πυρηνικός σταθμός Akkuyu. Στη συνάντηση Πούτιν και Ερντογάν, οι δύο ηγέτες συζήτησαν περαιτέρω συνεργασία, ιδίως στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας.
Πριν από την αντιπροσωπεία του ΑΚΡ στο Σότσι για να συναντηθεί με τον Πούτιν, ο Ερντογάν ανέφερε σε δήλωσή του ότι: 13.000 άτομα εργάζονταν στο εργοστάσιο, το οποίο θα ξεκινήσει να λειτουργεί το 2022 (η πλήρης λειτουργία αναμένεται έως το 2023). Περίπου 10.000 από αυτούς ήταν Τούρκοι, είπε, και όλοι είχαν σταλεί στη Ρωσία για εκπαίδευση.
Το ίδιο ισχυρίστηκαν και αξιωματούχοι του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), ότι Τούρκοι υπάλληλοι είχαν εκπαιδευτεί στη Ρωσία για τη λειτουργία του εργοστασίου.
Ωστόσο, ένας τούρκος μηχανικός του εργοστασίου που μίλησε ανώνυμα, είπε στον δημοσιογράφο Ατακλί ότι αυτό ήταν αναληθές. Είπε ότι μόνο Τούρκοι μηχανικοί είχαν εκπαιδευτεί στη Ρωσία, όχι όλοι οι εργαζόμενοι, και ανεξάρτητα από την εκπαίδευσή τους, κανένας από αυτούς τους μηχανικούς δεν επιτρεπόταν στον πυρήνα του εργοστασίου.
«Σχεδόν κανένας Τούρκος μηχανικός, που εργάζεται στο ρωσικής κατασκευής πυρηνικό εργοστάσιο Akkuyu στη νότια Τουρκία, επιτρέπεται να εισέλθει στον πυρήνα του εργοστασίου», έγραψε ο δημοσιογράφος Can Ataklı στη στήλη του στην καθημερινή Korkusuz την 1η Οκτωβρίου.
Ο μηχανικός που πήρε συνέντευξη ο δημοσιογράφος Ataklı, ωστόσο, αντέκρουσε με την σειρά του αυτόν τον ισχυρισμό του Ερντογάν. Σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο Τούρκοι μηχανικοί, όχι όλοι οι 10.000 υπάλληλοι, στάλθηκαν στη Ρωσία για εκπαίδευση. Επιπλέον, παρά την εκπαίδευση αυτή, οι περισσότεροι Τούρκοι μηχανικοί δεν επιτρέπονται στον πυρήνα του εργοστασίου, όπου βρίσκεται ο αντιδραστήρας, με άλλα λόγια, δεν επιτρέπονται στο πιο κρίσιμο μέρος του εργοστασίου. Επιτρέπονται μόνο Ρώσοι μηχανικοί, με λίγες τουρκικές εξαιρέσεις.
«Η συντριπτική πλειοψηφία του προσωπικού μηχανικών, είναι Ρώσοι», είπε. «Μέχρι 2.000 Ρώσοι μηχανικοί θα εργαστούν στο κεντρικό τμήμα του σταθμού παραγωγής ενέργειας και δεν θα μπορούμε να πάμε εκεί». συνέχισε
Ο μηχανικός του εργοστασίου τόνισε περαιτέρω, ότι αυτό έρχεται σε αντίθεση με το σύνθημα του AKP του «Yerli, Milli» - που σημαίνει «τοπικό, εθνικό» - το οποίο ενθαρρύνει την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών στην εγχώρια αγορά. Με την εγκατάσταση στο Akkuyu, το πιο κρίσιμο μέρος του εργοστασίου θα διευθύνεται από ξένους υπηκόους και όχι Τούρκους πολίτες.
«Όταν ανοίξει ο σταθμός παραγωγής ενέργειας, θα υπάρχουν μόνο Ρώσοι στο πιο κρίσιμο μέρος του εργοστασίου, με έναν ή δύο συμπατριώτες μας», είπε ο μηχανικός. «Αυτό σημαίνει ότι οι Ρώσοι θα έχουν τον πλήρη έλεγχο του εργοστασίου. Μιλούν πάντα για «τοπικό και εθνικό», αυτός ο σταθμός παραγωγής ενέργειας δεν θα είναι ποτέ τοπικός ή εθνικός ». είπε
Υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα, ποιος πραγματικά θα ασκήσει πολιτική και οικονομική πίεση, μέσω του εργοστασίου του Ακουγιού; Η Ρωσία προς την Τουρκία, ή η Τουρκία προς τη Ρωσία;
Σε δύο χρόνια, ο πρώτος πυρηνικός σταθμός της Τουρκίας “Akkuyu”, που βρίσκεται στις νότιες ακτές της, θα ξεκινήσει να λειτουργεί .
Πριν λίγους μήνες οι πρόεδροι Πούτιν και Ερντογάν, εγκαινίασαν επίσημα την κατασκευή της τρίτης μονάδας ισχύος. Όλα φαίνονται ωραία και φιλικά, αλλά αυτό το έργο προκαλεί διφορούμενα αισθήματα στους Ρώσους.
Ας ξεκινήσουμε με τις θετικές πτυχές αυτού του έργου. Όσον αφορά τις παραμέτρους του, το Akkuyu είναι εντυπωσιακό. Θα διαθέτει τέσσερις μονάδες ισχύος με συνολική χωρητικότητα 4.800 μεγαβάτ, η οποία θα καλύψει έως και το 10% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της Τουρκίας.
Πιστεύεται ότι λόγω της περαιτέρω αστικοποίησης έως το 2035, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία, θα αυξηθεί από 290 δισεκατομμύρια kWh που είναι τώρα σε 500 δισεκατομμύρια kWh.”
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εκατοντάδες ρωσικές και τουρκικές εταιρείες συμμετέχουν στην κατασκευή, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη των οικονομιών και των δύο χωρών. Πάνω από 11 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί.
Η διάρκεια ζωής, ενός σύγχρονου πυρηνικού σταθμού είναι περίπου 100 χρόνια. Πρόκειται για 60 χρόνια λειτουργίας πυρηνικών αντιδραστήρων γενιάς 3+ VVER-1200, και στη συνέχεια μπορεί να παραταθεί για άλλα 20 χρόνια και, στη συνέχεια, οι μονάδες ισχύος θα πρέπει να παροπλιστούν και να απορριφθούν σταδιακά. Για όλη αυτή την περίοδο, η Τουρκία θα εξαρτηθεί από τις υπηρεσίες της Rosatom και την προμήθεια ρωσικού πυρηνικού καυσίμου από την TVEL. Έτσι, η Μόσχα θα διαθέτει ένα “μοχλό πίεσης” για την Άγκυρα. Αλλά εδώ τελειώνει το θετικό.
”Αρχικά, το “Rostatom” αντιτάχθηκε στην καθιερωμένη παγκόσμια πρακτική, εφαρμόζοντας στην περίπτωση του “Akkuyu” ένα επιχειρηματικό μοντέλο που ονομάζεται “build-own-operator” ( BOO).
Συνήθως, ένας πυρηνικός σταθμός που τίθεται σε λειτουργία, γίνεται ιδιοκτησία του πελάτη και ο εργολάβος αναλαμβάνει τη λειτουργία ενός τεχνικού συμβούλου και παρέχει επίσης καύσιμα, εξαρτήματα και άλλα αναλώσιμα.
Αντίθετα, η ρωσική κρατική εταιρεία δημιούργησε στην Τουρκία τη θυγατρική της Akkuyu Nuclear JSC, η οποία κατέχει το 99,2% του έργου, και ως εκ τούτου όχι μόνο θα το κατασκευάσει, αλλά θα κατέχει και θα πουλάει ηλεκτρισμό στους Τούρκους. Κατά συνέπεια, όλη την ευθύνη για όλα τα πιθανά περιστατικά θα την φέρει αυτή.
Δεύτερον, από αυτό προκύπτει ότι η Ρωσία, που εκπροσωπείται από την κρατική της εταιρεία, είναι ο μόνος επενδυτής στην τουρκική μονάδα παραγωγής ενέργειας. Το κόστος του εκτιμάται σε 22 δισεκατομμύρια δολάρια και όλα τα έξοδα είναι στο αμερικανικό νόμισμα.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι, δεδομένης της πτώσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρούβλι έναντι του αμερικανικού δολαρίου, η κατασκευή γίνεται πολύ ακριβή, ενώ και οι προοπτικές απόδοσης της επένδυσης, δεν είναι και πολύ σαφείς.
Εδώ η Rosatom αποφάσισε και πάλι να ακολουθήσει το «αήττητο» μονοπάτι. Εάν, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια κατασκευής σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, οι επενδυτές θέσουν μια προϋπόθεση για την κυβέρνηση να αγοράσει ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε μια συγκεκριμένη σταθερή τιμή για να εγγυηθεί την απόδοση της επένδυσης, τότε αποδείχθηκε διαφορετικά με την Τουρκία.
Η Άγκυρα συμφώνησε μόνο στο γεγονός ότι κατά τα πρώτα 15 χρόνια λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού, το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας από τις δύο μονάδες ισχύος της θα είναι με σταθερό τιμολόγιο 12,35 σεντ ΗΠΑ ανά κιλοβατώρα και μόνο το 30% από τα άλλα δύο. Οι υπόλοιποι όγκοι θα πωληθούν στην αγοραία αξία. Επιπλέον, οι Τούρκοι κατάφεραν να ξεπεράσουν την προϋπόθεση ότι μετά την απελευθέρωση του “Akkuyu” για αποπληρωμή, θα λάβουν το 20% του καθαρού κέρδους της. Ορίζεται επίσης ότι έως και το 49% του μεριδίου του πυρηνικού σταθμού μπορεί να μεταβεί σε Τούρκους ή άλλους διεθνείς επενδυτές.
Τρίτον, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η Άγκυρα είναι ένας εξαιρετικά απρόβλεπτος και σκληρός συνεργάτης για τη Μόσχα. Η Τουρκία αντιμετωπίζει τη Ρωσία σε πολλές ένοπλες συγκρούσεις ταυτόχρονα: στη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, υπάρχει η προοπτική της εισόδου της στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας κ.λπ.
Ανά πάσα στιγμή, “ο Σουλτάνος” Ερντογάν μπορεί, βάσει «περιβαλλοντικής σκοπιμότητας» , να αποφασίσει να κλείσει τον πυρηνικό σταθμό στη χώρα του, όπως, για παράδειγμα, η Γερμανία. Και τίποτα δεν μπορεί να γίνει γι αυτό: 22 δισεκατομμύρια ρωσικά δολάρια προϋπολογισμού απλά θα πεταχτούν στον αέρα.
Υπάρχει λοιπόν ένα μεγάλο ερώτημα, ποιος πραγματικά θα ασκεί πολιτική και οικονομική πίεση σε ποιόν, μέσω του εργοστασίου του Ακουγιού;
