Ειδικοί αμυντικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το νέο κανάλι της Κωνσταντινούπολης το οποίο έχει θέσει σε εφαρμογή αργά αλλά σταθερά ο Ερντογάν, θα προκαλέσει τεκτονικές αλλαγές και σφοδρές αντιδράσεις στην Μόσχα.
Οι ίδιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η κατασκευή του καναλιού της Κωνσταντινούπολης θα υπονόμευε αποτελεσματικά τους κανόνες της σύμβασης του Μοντρέ.
Ίσως για την Τουρκία, της οποίας ο πρόεδρος τον περασμένο μήνα δήλωσε ξεκάθαρα, "Δεν έχουμε καμία προσπάθεια ούτε πρόθεση να αποχωρήσουμε από τη Σύμβαση του Montreux", το έργο να αποτελεί μια αναγκαία υποδομή που θα παρέχει προσοδοφόρες οικονομικές προοπτικές.
Ωστόσο, δεδομένης της στρατιωτικής παρουσίας της Ρωσίας στην περιοχή, ιδιαίτερα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και την πρόσφατη συγκέντρωση δύο στρατιών και τριών αερομεταφερόμενων μεραρχιών για «ασκήσεις μάχης» στην ίδια Χερσόνησο, τα σχέδια για το νέο Kανάλι αποτελούν πλέον μέγα κίνδυνο.
Ιστορικά, η Τουρκία έκλεινε τα στενά στη ρωσική ναυτιλία όποτε αυτή έκρινε αναγκαίο. Ωστόσο, οι μέρες του Εύξεινου Πόντου ως «οθωμανική λίμνη» έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε την πρόθεσή του να κατασκευάσει αυτό που είναι γνωστό ως κανάλι της Κωνσταντινούπολης ως εναλλακτική θαλάσσια διαδρομή προς το Βόσπορο.
Από τότε το σχέδιο βρίσκεται σε αναμονή λόγω των διαδοχικών οικονομικών κρίσεων που υπέστη η Τουρκία. Ωστόσο, με τις εκλογές του 2023 στον ορίζοντα, το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο, ειδικά όταν 104 εν αποστρατεία Τούρκοι Ναύαρχοι έστειλαν επιστολή,προειδοποιώντας την κυβέρνηση να μην τροποποιήσει τη Σύμβαση του Μοντρέ, η οποία διέπει το στενό του Βοσπόρου.
Αν και η πρόσβαση στον Εύξεινο Πόντο αφορά ιστορικά κυρίως τη Ρωσία και την Τουρκία, μια πρόσφατη αξιοσημείωτη στρατιωτική συγκέντρωση στην περιοχή επέστησε τη διεθνή προσοχή στο σχέδιο της διώρυγας της Κωνσταντινούπολης.
Η προτεινόμενη υδάτινη οδός 45 χιλιομέτρων θα συνδέσει τον Εύξεινο Πόντο με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και, επομένως, με τη Μεσόγειο.
Επισήμως, ο δηλωμένος σκοπός του έργου είναι να μειώσει την κίνηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας στο Βόσπορο και, κατά συνέπεια, να ελαχιστοποιήσει τους σχετικούς κινδύνους. Κάθε χρόνο, 41.000 πλοία διέρχονται από το στενό, συμπεριλαμβανομένων 8.000 δεξαμενόπλοιων που μεταφέρουν 145 εκατομμύρια τόνους αργού πετρελαίου.
Η διεθνής πίεση για αύξηση της χωρητικότητας της θαλάσσιας κυκλοφορίας μέσω των Στενών του Βοσπόρου αυξάνεται, φέρνοντας μαζί της σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια.
Οι περιβαλλοντολόγοι, φοβούνται ότι το έργο θα καταστρέψει το φυσικό περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης και θα διαβρώσει τον εφοδιασμό με πόσιμο νερό, αλλά η τουρκική κυβέρνηση τους αγνοεί και συνεχίζει το έργο.
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει κατασκευάσει ένα από τα μεγαλύτερα αεροδρόμια του κόσμου στην Κωνσταντινούπολη, μια φιλόδοξη σήραγγα κάτω από το Βόσπορο, καθώς και μία από τις μεγαλύτερες κρεμαστές γέφυρες του πλανήτη.
Αν και είναι δημοφιλή αυτά τα έργα, είχαν μεγάλο κόστος, τόσο μεγάλο, που οι τουρκικές τράπεζες απέφυγαν να χρηματοδοτήσουν το νέο σχέδιο της Άγκυρας. Παρά την διστακτικότητα των τραπεζών, η τουρκική κυβέρνηση παραμένει πεπεισμένη ότι το έργο θα προσελκύσει το ενδιαφέρον σε ξένους επενδυτές.
Ο εκπρόσωπος και σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε πρόσφατα ότι το έργο «σίγουρα» θα προσελκύσει επενδυτές, με την Κίνα να κάνει το πρώτο βήμα.Το κανάλι θα μπορούσε να επιτρέψει την είσοδο μεγάλων πολεμικών σκαφών από χώρες εκτός περιοχής στον Εύξκεινο Πόντο.
Το σχέδιο για το κανάλι, φαίνεται πολύ πιθανό πλέον να προχωρήσει, αλλά είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις στρατιωτικές επιπτώσεις.Το ρωσικό υπουργείο άμυνας τον περασμένο μήνα ανακοίνωσε ότι είχε αποκλείσει τη ναυσιπλοΐα σε τμήματα του Εύξεινου Πόντου σε ξένα πολεμικά πλοία μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
Αυτό οδήγησε την διεθνή κοινότητα να ανησυχεί όλο και περισσότερο για την πρόκληση κρίσης μεγάλων διαστάσεων στην θάλασσα αυτή, ανάμεσα σε ΝΑΤΟ και Ρωσία.
Για πολλούς, η Σύμβαση του Μοντρέ, η οποία υπεγράφη το 1936, ήταν επέκταση της συνθήκης της Λωζάνης.
Παρά το γεγονός ότι επέτρεψε στον τουρκικό στρατό να ανακτήσει τις θέσεις του σε αυτόν τον στρατηγικό τομέα, εντούτις, περιόρισε τον αριθμό και το εκτόπισμα των πολεμικών πλοίων από δυνάμεις εκτός Μαύρης Θάλασσας, που θα μπορούσαν να εισέλθουν στον Εύξεινο Πόντο μέσω του Βοσπόρου.
Η συνεχιζόμενη αποστρατικοποίηση των στενών, σύμφωνα με τη συμφωνία, επιτρέπει στα πολιτικά σκάφη να περνούν ελεύθερα βάσει ορισμένων κανονισμών.
Αν και οι κανόνες της συνθήκης του Montreux δίνουν στην Τουρκία το προβάδισμα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, συμβάλλουν επίσης και στη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα στην περιοχή. Ένα νέο κανάλι θα το άλλαζε αυτό ολοκληρωτικά, ίσως με τραγικές συνέπειες όχι μόνο για Τουρκία και Ρωσία, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή.
