"Πόσο άσχημα είναι τα πράγματα μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ; Δεν μπορούν καν να συμφωνήσουν να συζητήσουν τις επιθεωρήσεις πυρηνικών όπλων.", είναι ο τίτλος άρθρου έγκριτου Διεθνούς ΜΜΕ, του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Αυτή την εβδομάδα, για πρώτη φορά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από περισσότερους από εννέα μήνες, υποτίθεται ότι θα συναντηθούν τεχνικοί εμπειρογνώμονες, μηχανικοί και διπλωμάτες από τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες για επιθεωρήσεις σε κεφαλές, πυραύλους και σιλό για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων σύμφωνα με την τελευταία εναπομείνασα συνθήκη START,για τα δύο μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια του κόσμου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κίνα: Θα συνεχίσουμε την ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία
Η συνάντηση δεν έγινε. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα γίνουν έλεγχοι. Και αυτό σημαίνει ότι οι ειδικοί στον έλεγχο των όπλων ανησυχούν ολοένα και περισσότερο όχι μόνο για την ανθεκτικότητα του υπάρχοντος συμφώνου αλλά και για το τι θα ακολουθήσει όταν λήξει σε λίγο περισσότερο από τρία χρόνια.
Στέλνει ένα πραγματικά ανησυχητικό μήνυμα σχετικά με την πολιτική βούληση να επιστρέψουμε σε μια νέα διάδοχη συνθήκη START», δήλωσε η Λιν Ράστεν, πρώην εμπειρογνώμονας στον έλεγχο όπλων του Λευκού Οίκου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που συμμετείχε στις σκληρές διαπραγματεύσεις για την αρχική συνθήκη, που υπογράφηκε το 2010.
«Θα είναι αδύνατο να γίνει μια νέα συζήτηση για μια νέα συνθήκη και στρατηγική σταθερότητα εάν οι Ρώσοι πρόκειται να εντάξουν την Ουκρανία στην ημερήσια διάταξη. Ανησυχώ ότι είναι κακός προάγγελος», είπε.
«Οι άνθρωποι ήταν χαρούμενοι που οι συναντήσεις συνεχίζονταν, και τώρα αυτό;» είπε ο Ντάριλ Κίνμπαλ, εκτελεστικός διευθυντής της Ένωσης Ελέγχου Όπλων, μιας δεξαμενής σκέψης της Ουάσιγκτον. «Δεν προμηνύεται καλό το μέλλον».
«Ένα πράγμα φαίνεται αρκετά ξεκάθαρα», είπε ο Νικολάι Σόκοφ, πρώην αξιωματούχος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος είναι τώρα συνεργάτης στο Κέντρο Αφοπλισμού και Μη Διάδοσης της Βιέννης. «Αυτή η απόφαση δεν προήλθε από το Υπουργείο Εξωτερικών.
Γεωπολιτικές πραγματικότητες
Το νέο START, το οποίο παρατάθηκε για πέντε χρόνια το 2021, θέτει ένα όριο στο μέγεθος των ρωσικών και αμερικανικών πυρηνικών κεφαλών και συστημάτων παράδοσης.
Καθορίζει επίσης ένα αυστηρά καθορισμένο σύνολο επιθεωρήσεων στις οποίες κάθε πλευρά μπορεί να ταξιδέψει στη χώρα της άλλης και να χρησιμοποιήσει φακούς, μετροταινίες, κάμερες και άλλο εξοπλισμό για να ελέγξει και να επαληθεύσει τη συμμόρφωση με τη συνθήκη.
Κάθε χώρα δέχεται 18 επιτόπιες επιθεωρήσεις κάθε χρόνο και οι δύο ανταλλάσσουν πληροφορίες, όπως δηλώσεις για τον αριθμό των αναπτυγμένων κεφαλών ή ανεπτυγμένων μέσων παράδοσης, όπως υποβρύχια, πύραυλοι και στρατηγικά βομβαρδιστικά,καθώς και δεδομένα τηλεμετρίας και ειδοποιήσεις για το πότε γίνεται μια δοκιμαστική εκτόξευση.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, οι δύο πλευρές έχουν πραγματοποιήσει 328 επιτόπιες επιθεωρήσεις μέχρι σήμερα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας : Η Ρωσία ή τελειώνει την Ουκρανία σε 48 ώρες ή πρέπει να είναι έτοιμη να πολεμήσει το ΝΑΤΟ
Αλλά η τελευταία φορά που έγινε επιθεώρηση ήταν στις αρχές του 2020, λίγο πριν η πανδημία COVID-19 βάλει τον κόσμο σε lockdown. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αναστείλουν τις επιθεωρήσεις.
Η συνθήκη προβλέπει επίσης συνεδριάσεις της Διμερούς Συμβουλευτικής Επιτροπής (BCC) δύο φορές το χρόνο, όπου συναντώνται τεχνικοί εμπειρογνώμονες ,συνήθως στη Γενεύη και συζητούν λεπτομέρειες της συνθήκης.
Η τελευταία φορά που συνεδρίασε η επιτροπή ήταν στα τέλη του περασμένου έτους, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ,πολύ πριν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διατάξει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, μια κίνηση που έστειλε τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον - Δύσης στο ναδίρ.
Είχαν ήδη χαρακτηριστεί από μερικές από τις υψηλότερες εντάσεις μεταξύ των 2 χωρών που παρατηρήθηκαν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ακόμη και εν μέσω της οξύτητας και της οργισμένης ρητορικής για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, Αμερικανοί και Ρώσοι διπλωμάτες σχεδίαζαν αθόρυβα να συγκαλέσουν ξανά το BCC, για να προσπαθήσουν να ξαναρχίσουν τις επιθεωρήσεις της Συνθήκης.
Αμερικανοί αξιωματούχοι συμφώνησαν μάλιστα να μεταφερθεί η συνάντηση από τη Γενεύη στο Κάιρο, λόγω των ρωσικών ισχυρισμών ότι η στάση της Ελβετίας στον πόλεμο της Ουκρανίας σήμαινε ότι δεν μπορούσε να θεωρηθεί ουδέτερο έδαφος.
Την παραμονή των συνομιλιών, ωστόσο, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι δεν θα παρευρεθεί, εκπλήσσοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε σχόλια που ανέφερε η εφημερίδα Kommersant στις 29 Νοεμβρίου, ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ είπε ότι η Ουκρανία ήταν στο επίκεντρο της απόφασης.
«Υπάρχει, φυσικά, η επίδραση αυτού που συμβαίνει στην Ουκρανία και γύρω από αυτήν», φέρεται να είπε. «Δεν θα το αρνηθώ. Ο έλεγχος των όπλων και ο διάλογος σε αυτόν τον τομέα δεν μπορεί να έχει ανοσία σε ότι υπάρχει γύρω του, και η ευρύτερη εικόνα η οποία είναι μάλλον περίπλοκη και συνολικά ανησυχητική, τον έχει επηρεάσει».
Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες, επικρίνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και υπονοώντας την εχθρότητα για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι συνομιλίες δεν μπορούσαν να διαχωριστούν από τη «γεωπολιτική πραγματικότητα», είπε η Μαρία Ζαχάροβα, και η απόφαση για αναβολή έλαβε υπόψη «την εξαιρετικά αρνητική κατάσταση στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις που δημιουργήθηκε από την Ουάσιγκτον και συνεχίζει να επιδεινώνεται σταθερά».
Αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαίωσαν την αναβολή και ο Λευκός Οίκος επιβεβαίωσε αργότερα ότι η Ρωσία προσπάθησε να προσθέσει την Ουκρανία στην ατζέντα, η οποία είχε τεθεί εβδομάδες νωρίτερα.
«Όλα τα θέματα που είχε θέσει η Ρωσία ήταν στην ημερήσια διάταξη της συνάντησης», δήλωσε ο εκπρόσωπος τύπου εθνικής ασφάλειας Τζον Κίρμπι σε ένα e-mail στη RFE/RL.
«Η αναβολή του BCC από τη Ρωσία ήταν μια επιλογή να παραιτηθεί από τη συζήτηση για όλα τα ζητήματα προτεραιότητας που είχαν εντοπισθεί και τεθεί στην ημερήσια διάταξη. Αυτές οι συζητήσεις αφορούν θέματα ελέγχου των εξοπλισμών, όχι για την Ουκρανία», είπε.
Ο Σόκοφ είπε ότι ο χαρακτήρας της ακύρωσης της τελευταίας στιγμής υποδηλώνει ότι η απόφαση για αναβολή της συνεδρίασης της 29ης Νοεμβρίου, χωρίς να οριστεί νέα ημερομηνία, προήλθε από την κυβέρνηση του Πούτιν.
Τα τεχνικά ζητήματα γίνονται πολιτικά
Επίσης υπάρχει και ένα περιστατικό το καλοκαίρι που αφορούσε ένα ρωσικό σχέδιο για τη διεξαγωγή επιτόπιων επιθεωρήσεων σε τοποθεσίες των ΗΠΑ, που δυσαρέστησε τους Ρώσους.
Σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα, η ρωσική προσπάθεια δεσμεύτηκε τον Ιούλιο λίγο πριν από την προγραμματισμένη έναρξη, όταν ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες δεν έδωσαν άδεια σε ένα ρωσικό αεροπλάνο που μετέφερε επιθεωρητές να πετάξει στον εναέριο χώρο τους καθ' οδόν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτό ήταν απαραίτητο, καθώς οι εμπορικές πτήσεις από και προς τη Ρωσία, τις οποίες χρησιμοποίησαν οι Ρώσοι επιθεωρητές στο παρελθόν, έχουν σχεδόν απαγορευτεί λόγω των δυτικών κυρώσεων.
Ο έλεγχος τελικά ματαιώθηκε.
Στη συνέχεια, τον Αύγουστο, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν τη δική τους επιθεώρηση σε ρωσικές τοποθεσίες. Η Μόσχα τελικά αρνήθηκε, αν και δεν είναι σαφές ποια ακριβώς εξήγηση δόθηκε στους αξιωματούχους των ΗΠΑ.
«Φυσικά, σε μια ιδιαίτερα φορτισμένη ατμόσφαιρα, τα τεχνικά ζητήματα γίνονται πολιτικά», είπε ο Σόκοφ.
Ωστόσο, όσον αφορά τη συνεδρίαση της BCC αυτής της εβδομάδας, η απόφαση της ενδέκατης ώρας για αναβολή υποδηλώνει ότι ήταν μια απόφαση που ελήφθη «σε πολιτικό επίπεδο», στη Ρωσία, είπε ο Kίνμπαλ, είτε στο Υπουργείο Εξωτερικών (MFA) είτε στο Κρεμλίνο.
«Αλλά δεν είναι σαφές εάν πρόκειται απλώς για καθυστέρηση ή για μια πιο σημαντική αλλαγή πολιτικής», είπε.
Πολλοί ειδικοί λένε ότι είναι πιθανό οι δύο πλευρές να βρουν έναν τρόπο να συναντηθούν, πιθανώς μετά την Πρωτοχρονιά, και τα ζητήματα που αφορούν τις υπερπτήσεις, τις βίζες και άλλες επιπλοκές που σχετίζονται με τις κυρώσεις θα διευθετηθούν.
Και τότε οι επιθεωρήσεις μπορούν να συνεχιστούν.
Ωστόσο, εάν αυτό δεν συμβεί, θα ασκήσει πίεση στην προσπάθεια διαπραγμάτευσης μιας συμφωνίας που θα διαδεχθεί το New START, το οποίο λήγει τον Φεβρουάριο του 2026 και δεν μπορεί να παραταθεί ξανά.
Ενώ η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έθεσε την παράταση του New START ως άμεση προτεραιότητα μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο του 2021, οι αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν στείλει πιο διφορούμενα μηνύματα σχετικά με τον επείγοντα χαρακτήρα μιας νέας συνθήκης.
«Το ευρύτερο ζήτημα είναι ότι ο Λευκός Οίκος δεν φαίνεται έτοιμος να διαπραγματευτεί» μια διάδοχη συνθήκη, είπε ο Ράστεν. «Θα μπορούσατε να κατηγορήσετε περισσότερο τις ΗΠΑ επειδή δεν ήταν έτοιμες να διαπραγματευτούν μια διάδοχη συνθήκη.
«Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να λήξει η συνθήκη και δεν θα υπάρξει διαθέσιμη διάδοχη συνθήκη», είπε.
«Ακόμη και στις χειρότερες στιγμές του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η Ρωσία μπόρεσαν να καθίσουν και να μιλήσουν για θέματα ελέγχου των εξοπλισμών», είπε ο Κίμπολ. "
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται η απόφαση της Ρωσίας να διασυνδέσει τις εξελίξεις στην Ουκρανία με τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων που προβλέπει η συμφωνία START για επιθεωρήσεις σε κεφαλές, πυραύλους και σιλό ΗΠΑ και Ρωσίας για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναμφίβολα έχει δημιουργήσει έναν νέο ψυχρό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, ο οποίος κατά την εκτίμησή μας θα διαρκέσει επί μακρόν.
Υπάρχουν βάσιμοι φόβοι ότι η εν λόγω Συνθήκη η ισχύς της οποίας λήγει σε 3 χρόνια περίπου, δεν θα αναθεωρηθεί από τις 2 Υπερδυνάμεις, εντείνοντας τους φόβους για ένα αβέβαιο μέλλον για όλη την ανθρωπότητα.
