Μία ανάσα από τη ψήφο που θα καθορίσει το μέλλον της Τουρκίας και τις εξελίξεις από εδώ και μπρος στην ευρύτερη περιοχή. Οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας την Κυριακή θα καλέσουν τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αντιμετωπίσει άνευ προηγουμένου προκλήσεις που θα μπορούσαν να τερματίσουν τη διακυβέρνησή του δύο δεκαετιών.
Οι ψηφοφόροι θα αποφασίσουν για την τύχη της δημοκρατίας της Τουρκίας λιγότερο από τρεις μήνες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου που σκότωσε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους και εκτόπισε περισσότερα από 5,9 εκατομμύρια στη νότια Τουρκία και τη βόρεια Συρία. Οι εκλογές πραγματοποιούνται επίσης εν μέσω μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης και αυτό που λένε οι αναλυτές είναι η δημοκρατική διάβρωση υπό την κυβέρνηση του Ερντογάν.
Οι αναλυτές προβλέπουν ρεκόρ προσέλευσης ψηφοφόρων φέτος και σφιχτή κούρσα μεταξύ του Ερντογάν και του υποψηφίου της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και προεδρικού υποψηφίου για το εξακομματικό μπλοκ Συμμαχίας του Έθνους.
Όπως αναφέρει το CNN σε σχετική του ανάλυση, τα δημογραφικά στοιχεία της Τουρκίας αναμένεται επίσης να παίξουν ρόλο. Οι περισσότερες από τις επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό του Φεβρουαρίου ήταν προπύργια του Ερντογάν και του Κόμματος ΑΚ. Ωστόσο, ο επικεφαλής του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) Αχμέτ Γενέρ είπε τον περασμένο μήνα ότι τουλάχιστον 1 εκατομμύριο ψηφοφόροι στις σεισμόπληκτες ζώνες αναμένεται να μην ψηφίσουν φέτος εν μέσω εκτοπισμού.
Και ακόμη κι αν ο Κιλιτσντάρογλου κερδίσει τις εκλογές, ορισμένοι αναλυτές λένε ότι ο Ερντογάν μπορεί να μην παραδώσει την εξουσία στον διάδοχό του χωρίς αγώνα.
Ποιοι είναι οι διεκδικητές;
Η δεξαμενή για τις φετινές προεδρικές εκλογές μειώθηκε σε τρεις υποψηφίους την Πέμπτη, όταν ο Μουχαρέμ Ιντζέ αποχώρησε από την κούρσα. Εκτός από τον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου, διεκδικεί την εξουσία και ο υποψήφιος της δεξιάς Συμμαχίας των Προγόνων Σινάν Ογκάν.
Ο ηγέτης του Κεντρώου Κόμματος Πατρίδας είπε ότι αποσύρθηκε μετά από μια «εκστρατεία συκοφαντίας» εναντίον του. Αντιμετώπισε βδομάδες χονδροειδών καταγγελιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην Τουρκία και η εισαγγελία της Άγκυρας δήλωσε την Πέμπτη ότι άνοιξε έρευνα για ενδεχόμενο εκβιασμό. Ωστόσο, το κόμμα του, η Πατρίδα, θα παραμείνει στη βουλευτική κούρσα.
Ο 59χρονος έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2018 αλλά έχασε από τον Ερντογάν. Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, αποσχίστηκε από το CHP του Κιλιτσντάρογλου και εντάχθηκε στην προεδρική κούρσα. Αρχικά απέρριψε τις εκκλήσεις του πρώην κόμματός του να αποχωρήσει εν μέσω ανησυχίας ότι θα αφαιρούσε ψήφους από τον αντίπαλο του Ερντογάν.
Ο Ιντζέ δεν υποστήριξε κανέναν από τους υπόλοιπους υποψηφίους και το όνομά του θα παραμείνει επίσης στο ψηφοδέλτιο. Η απόσυρσή του είναι μια πιθανή ώθηση για τον Κιλιτσντάρογλου.
Ο Κιλιτσντάρογλου εκπροσωπεί το κόμμα που δημιουργήθηκε πριν από 100 χρόνια από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας. Βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το κόμμα του Ερντογάν με ισλαμικές ρίζες και τη συντηρητική βάση του. Παρά τις κοσμικές του τάσεις, ωστόσο, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης και η συμμαχία του έχουν ορκιστεί ότι θα εκπροσωπούν όλες τις φατρίες της τουρκικής κοινωνίας, κάτι που σύμφωνα με τους αναλυτές αποδείχθηκε στον ποικίλο συνασπισμό του.
Τι θα σήμαινε μια αλλαγή στην ηγεσία για τους δεσμούς της Τουρκίας με τη Ρωσία;
Αντιδρώντας στην αποχώρηση του Ιντζέ από την κούρσα, ο Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε την Παρασκευή τη Ρωσία για παρέμβαση στην προεκλογική εκστρατεία. «Αγαπητοί Ρώσοι φίλοι, είστε πίσω από τα μοντάζ, τις συνωμοσίες, το ψεύτικο περιεχόμενο και τις κασέτες που αποκαλύφθηκαν χθες σε αυτή τη χώρα», έγραψε στο Twitter. «Αν θέλετε τη συνέχιση της φιλίας μας μετά τις 15 Μαΐου, πάρτε τα χέρια σας από το τουρκικό κράτος. Είμαστε ακόμα υπέρ της συνεργασίας και της φιλίας».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απέρριψε την κατηγορία σε μια ενημέρωση, αποκαλώντας όσους διαδίδουν τέτοιες φήμες «ψεύτες». «Η Ρωσία δεν παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις και τις εκλογικές διαδικασίες άλλων χωρών», είπε ο Πεσκόφ. «Δίνουμε μεγάλη αξία στις διμερείς μας σχέσεις με την τουρκική πλευρά, διότι η Δημοκρατία της Τουρκίας έχει λάβει μέχρι στιγμής μια πολύ υπεύθυνη κυρίαρχη και καλά μελετημένη θέση σε μια ολόκληρη σειρά περιφερειακών και παγκόσμιων προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε».
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ που διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, έχει ενισχύσει τους δεσμούς της με τη Ρωσία τα τελευταία χρόνια. Το 2019, αγόρασε ακόμη και όπλα από τη χώρα κόντρα στις ΗΠΑ. Ο Ερντογάν έριξε το γάντι στη Δύση συνεχίζοντας να διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία καθώς συνεχίζει την επίθεση στην Ουκρανία και έχει προκαλέσει πονοκέφαλο στα σχέδια επέκτασης του ΝΑΤΟ εμποδίζοντας την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας.
Όταν ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα Τζεφ Φλέικ επισκέφθηκε τον Κιλιτσντάρογλου τον Μάρτιο, ο Ερντογάν επιτέθηκε εναντίον του, αποκαλώντας την επίσκεψη του Αμερικανού διπλωμάτη «ντροπή» και προειδοποιώντας ότι η Τουρκία πρέπει «να δώσει στις ΗΠΑ ένα μάθημα σε αυτές τις εκλογές».
Οι αναλυτές είπαν ότι ακόμη και αν ο Ερντογάν εκδιωχθεί από τις δημοσκοπήσεις, η στροφή της εξωτερικής πολιτικής για την Τουρκία δεν είναι δεδομένη. Ενώ στοιχεία κοντά στην αντιπολίτευση έχουν δείξει ότι εάν νικήσει, θα επαναπροσανατολίσει την Τουρκία πίσω στη Δύση, άλλοι λένε ότι τα βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής είναι πιθανό να παραμείνουν αμετάβλητα.
Τι θα συμβεί αν χάσει ο Ερντογάν;
Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι εάν ο Ερντογάν χάσει την ψήφο με μικρή διαφορά, του ανοίγει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα. Και αν η εμπειρία του παρελθόντος είναι ένα μέτρο, τότε ο πρόεδρος και το ΑΚP μπορεί να μην δεχτούν ήττα χωρίς αντίδραση.
Κατά τη διάρκεια των εκλογών για τους δημάρχους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας το 2019, το ΑΚΡ έχασε τον έλεγχο του οικονομικού κέντρου και της πρωτεύουσας της χώρας, με αποτέλεσμα στελέχη του κόμματος και από τις δύο πόλεις να απορρίψουν τα αποτελέσματα, επικαλούμενοι παρατυπίες ψηφοφόρων.
Το προβάδισμα του CHP στην Κωνσταντινούπολη ήταν ιδιαίτερα στενό και τελικά οδήγησε στην απόφαση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) υπέρ μιας επανάληψης, στην οποία η αντιπολίτευση αντιτάχθηκε έντονα.
Στη συνέχεια, ο υποψήφιος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου, κέρδισε την επανάληψη των εκλογών, προκαλώντας πλήγμα στον Ερντογάν.
Μια έκθεση του 2023 από το Freedom House ανέφερε ότι οι δικαστές του YSK, οι οποίοι επιβλέπουν όλες τις διαδικασίες ψηφοφορίας, «διορίζονται από δικαστικά σώματα που κυριαρχούνται από το AKP και συχνά υποβάλλουν τις αποφάσεις τους». Η «θεσμική κυριαρχία» του Κόμματος AK στα μέσα ενημέρωσης και σε άλλους κλάδους της κοινωνίας «γέρνει τον εκλογικό αγωνιστικό χώρο» υπέρ του Ερντογάν, δήλωσε η ομάδα υπεράσπισης που εδρεύει στην Ουάσιγκτον.
