Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν τονίσει τη σημασία της διαφοροποίησης των ενεργειακών πόρων. Η υπερβολική εξάρτηση της Ευρώπης από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους και η χρήση ενεργειακών όπλων από τη Ρωσία για περαιτέρω εκμετάλλευση της γεωπολιτικής διάστασης οδήγησε στο ζήτημα της εξεύρεσης εναλλακτικής λύσης στις ρωσικές πηγές ενέργειας, μετά τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και την πιθανότητα η Ρωσία να χρησιμοποιήσει εξαγωγές ενέργειας κατά της Ευρώπης.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ευρώπη εισάγει σήμερα το 40% του φυσικού αερίου της και καλύπτει το 26% της κατανάλωσης πετρελαίου της από τη Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπερδιπλασίασαν τις εξαγωγές τους φυσικού αερίου στην Ευρώπη πέρυσι και τις διπλασίασαν ξανά τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους σε πάνω από 180 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως. Εάν οι εξαγωγές συνεχιστούν σε αυτό το επίπεδο, θα ισοδυναμούν με 65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, ή το ένα τρίτο των συνολικών εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας στην Ευρώπη. Το Κατάρ, το οποίο πουλά περίπου 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Ευρώπη, έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να αυξήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές χώρες κατά 15%.
Πρόσφατα, ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου, Javad Owji, ανακοίνωσε ότι «το Ιράν είναι έτοιμο να βοηθήσει στην επίλυση της ενεργειακής κρίσης στον κόσμο το συντομότερο δυνατό, και η συμβουλή μου στους Αμερικανούς και Ευρωπαίους λήπτες αποφάσεων είναι να διδαχθούν από την τρέχουσα κατάσταση και να βοηθήστε να μετριαστεί αυτό».
Ο υπουργός Πετρελαίου του Ιράν λέει ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες επενδύσεις στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Από την άλλη πλευρά, για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας, το Ιράν πρέπει να επενδύσει 160 δισ. δολάρια σε αυτόν τον τομέα. Η μείωση των επενδύσεων στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν την τελευταία δεκαετία και η έλλειψη συμμετοχής ξένων εταιρειών στην ανάπτυξη κοιτασμάτων έχουν προκαλέσει στη χώρα έλλειμμα 200 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου την ημέρα. Επιπλέον, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής και ο βιομηχανικός τομέας θα πρέπει να χρησιμοποιούν μαζούτ αντί για φυσικό αέριο.
Το Ιράν έχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, αλλά το υψηλό επίπεδο εγχώριας κατανάλωσης και η έλλειψη επενδύσεων και προηγμένης τεχνολογίας τις τελευταίες δεκαετίες εμπόδισαν το Ιράν να γίνει σημαντικός παίκτης.
Το τεράστιο κοίτασμα South Pars είναι ένας σημαντικός προμηθευτής ιρανικού φυσικού αερίου. Αυτό το κοίτασμα, το οποίο είναι κοινό με το Κατάρ, παράγει περίπου το 70% του φυσικού αερίου του Ιράν, το οποίο θα φτάσει στο δεύτερο μισό της ζωής του τον επόμενο χρόνο και, εάν οι σημερινές πλατφόρμες των 1.500 τόνων δεν αντικατασταθούν με πλατφόρμες 20.000 τόνων ικανές να μεταφέρουν συμπιεστές, η παραγωγή της δεξαμενής θα μειώνεται κατά 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κάθε χρόνο.
Αυτή η τεχνολογία βρίσκεται στα χέρια μερικών ευρωπαϊκών κολοσσών. Φαίνεται ότι η Total France υπέγραψε σύμβαση για την κατασκευή τέτοιων πλατφορμών για τη φάση 11 του South Pars, αλλά εγκατέλειψε το έργο με ζημία 45 εκατομμυρίων ευρώ μετά τις αμερικανικές κυρώσεις. Για να διατηρήσει την παραγωγή του South Pars, το Ιράν χρειάζεται τουλάχιστον 15 πλατφόρμες 20.000 τόνων, καθεμία από τις οποίες κοστίζει 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ και τη Διοίκηση Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ, το 80% των ενεργών κοιτασμάτων πετρελαίου του Ιράν βρίσκονται στη δεύτερη ζωή τους, με την παραγωγή να μειώνεται κατά 8% έως 12% κάθε χρόνο. Το Ιράν χρειάζεται τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να διατηρήσει μόνο την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα τελευταία τρία χρόνια, η μέση ετήσια επένδυση στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν ήταν 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με Ιρανούς ειδικούς, τα αποθέματα πετρελαίου στη χώρα, τα οποία συνήθως κοστίζουν λιγότερο από άλλες χώρες, χρειάζονται μια επένδυση μεταξύ 20 και 30 χιλιάδων δολαρίων ανά βαρέλι χωρητικότητας, εάν πρόκειται να αυξηθεί η χωρητικότητα κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια. Το Ιράν χρειάζεται επενδύσεις μεταξύ 20 και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Για ένα καλό πεδίο στο South Pars, πρέπει να επενδύσουμε δύο δισεκατομμύρια δολάρια ανά 30 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Το Ιράν θα μπορούσε να επεκτείνει τις εξαγωγές στο Πακιστάν, το Ιράκ, την Τουρκία και ακόμη και την Ευρώπη. Έχοντας τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, το Ιράν είχε τη δυνατότητα να γίνει περιφερειακός κόμβος, αλλά δεν μπορούσε. Σύμφωνα με την Πολιτική Look-East, η ιρανική κυβέρνηση σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το κεφάλαιο και την τεχνολογία κινεζικών και ρωσικών εταιρειών για την αύξηση του πετρελαίου και παραγωγή φυσικού αερίου, εάν δεν επιτευχθεί πυρηνική συμφωνία.
Τον Φεβρουάριο, ο υπουργός Πετρελαίου Javad Owji είπε ότι οι Κινέζοι επενδυτές στην 25ετή συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών θα επενδύσουν περίπου 15 έως 20 δισεκατομμύρια δολάρια στα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν. Ο Owji εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι τέτοιες επενδύσεις θα γίνουν από τη Ρωσία.
Ωστόσο, αξιωματούχοι λένε ότι απαιτούνται τουλάχιστον 160 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις για την ανάπτυξη της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πετρέλαιο και 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την επίτευξη των στόχων παραγωγής φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τον υπουργό Πετρελαίου, το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από την πώληση πετρελαίου εισπράττεται σε μετρητά και ένα μικρό μέρος διακανονίζεται μέσω του καθαρισμού.
Η τρέχουσα σύμβαση για την εξαγωγή ιρανικού φυσικού αερίου στην Τουρκία θα λήξει το 2026 και οι διαπραγματεύσεις για την παράταση αυτής της σύμβασης δεν έχουν μέχρι στιγμής επιτυχία. Το Ιράν χάνει την τουρκική αγορά ενέργειας μετά τη διακοπή της εξαγωγής φυσικού αερίου προς το Ιράκ και την Τουρκία. Τους τελευταίους μήνες, η ιρακινή κυβέρνηση έχει σχεδιάσει να κατασκευάσει αιολικά πάρκα με την επένδυση της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών και να μειώσει την εξάρτησή της από τους ενεργειακούς πόρους του Ιράν.
Τον περασμένο Ιανουάριο, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου σημείωσαν νέο ρεκόρ, φθάνοντας τουλάχιστον τους 8,1 εκατομμύρια τόνους. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 37 τερματικοί σταθμοί για εισαγωγές στην Ευρώπη.
Εάν επιτευχθεί συμφωνία στις συνομιλίες για τα πυρηνικά του Ιράν, πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα το έδαφος για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και τεχνολογίας και να εγκριθεί η ένταξη στη FATF.
Η εξωτερική πολιτική πρέπει να κινηθεί προς την αποκλιμάκωση, τον επαναπροσδιορισμό της ενεργειακής διπλωματίας και τη σοβαρή προσοχή στον ρόλο των εξαγωγών ενέργειας του Ιράν.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Ευρώπη επενδύει ταχύτατα στη διαδικασία ενεργειακής μετάβασης και με την επίλυση της τρέχουσας κρίσης, η εστίασή της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αυξηθεί. Οι ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια έχουν δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη συζήτηση για την ενεργειακή μετάβαση και τη μείωση του μεριδίου των ορυκτών καυσίμων στο ενεργειακό τους χαρτοφυλάκιο. Η τάση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην ήπειρο έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
