Η εφημερίδα Wall Street Journal σε δημοσίευμα των Joe Parkinson Drew Hinshaw, James Marson και Aruna Viswanatha παρουσιάζει την Τουρκία ως χώρα μεσολάβησης ανταλλαγής ομήρων τρίτων χωρών.
Ειδικότερα, παρουσιάζει με πολλές λεπτομέρειες την ανταλλαγή ομήρων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας στο αεροδρόμιο Εσενμπόγκα της Άγκυρας στις 27Απριλίου 2022, με δύο τζετ- ένα αμερικανικό και ένα ρωσικό – στον ίδιο αεροδιάδρομο. Επρόκειτο για την ανταλλαγή του Konstantin Yaroshenko, ενός Ρώσου πιλότου που καταδικάστηκε για λαθρεμπόριο κοκαΐνης στις Η.Π.Α. και του πρώην πεζοναύτη των ΗΠΑ Trevor Reed.
Η παράδοση της 27ης Απριλίου 2022, που περιγράφεται με αποκλειστικές λεπτομέρειες από Τούρκους και Αμερικανούς αξιωματούχους και άλλο άτομο που ήταν παρόν, ήταν η πρώτη από τις πολλές ανταλλαγές ομήρων που φιλοξένησε η Τουρκία—μεταξύ αυτών μια ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας τον Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους που ήταν η πιο σημαντική και ευαίσθητη από την εισβολή της Μόσχας.
Η Τουρκία βοήθησε πιο πρόσφατα το Κατάρ να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, για να προσπαθήσει να αποσπάσει τους περίπου 200 Ισραηλινούς και ξένους ομήρους, συμπεριλαμβανομένων περίπου δώδεκα Αμερικανών, που απήχθησαν κατά την εισβολή των μαχητών από τη Γάζα.
Από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, τόσοι πολλοί Αμερικανοί δεν κρατήθηκαν ως διαπραγματευτικά χαρτιά από εχθρικά κράτη. Μεταξύ αυτών που κρατούνται στη Ρωσία είναι ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal, Evan Gershkovich και ο πρώην πεζοναύτης των ΗΠΑ, Paul Whelan, οι οποίοι και οι δύο κρατούνται με κατηγορίες κατασκοπείας, τις οποίες αρνούνται κατηγορηματικά τόσο οι ίδιοι όσο και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Η αυξανόμενη πρακτική της ομηρίας από αντίπαλα κράτη έχει γίνει τόσο διαδεδομένη που η κυβέρνηση Biden την έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Και όμως οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιεί τώρα η Αμερική για να βοηθήσουν στην πλοήγηση σε αυτόν τον πειρατικό κόσμο των απαγωγών και των πληρωμών λύτρων είναι πολύ εξοικειωμένες με το παιχνίδι.
Το 2018, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στους υπουργούς Εσωτερικών και Δικαιοσύνης της Τουρκίας για την «άδικη κράτηση» του Andrew Brunson, ενός πάστορα από τη Βόρεια Καρολίνα, διαγράφοντας τους από τον κατάλογο μετά την απελευθέρωσή του.
Πέρυσι, όταν αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας και των Η.Π.Α συζήτησαν ποια χώρα θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανταλλαγή κρατουμένων, δεδομένων των ταξιδιωτικών περιορισμών πολλών χωρών σε Ρώσους αξιωματούχους, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι μπορούσαν να εμπιστευτούν την Τουρκία.
«Τα πάντα έχουν να κάνουν με την εμπιστοσύνη», είπε ένας ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος. «Είναι διπλωματία μυστικών πληροφοριών».
Αν κάποτε ήταν η Ζυρίχη, η Βιέννη και η λεγόμενη Γέφυρα των Κατασκόπων που συνέδεε το Ανατολικό και το Δυτικό Βερολίνο παρέχοντας έδαφος για ανταλλαγές κατασκόπων και συμφωνίες ομήρων, αυτός ο μανδύας έχει μετατοπιστεί σαφώς στα ανατολικά.
Η Ρωσία πρόσθεσε την Ελβετία και την Αυστρία, δύο ιστορικά ουδέτερα κράτη, στον «Κατάλογο μη φιλικών χωρών», αφότου εντάχθηκαν στις ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Αντίθετα, η Τουρκία – μέλος του ΝΑΤΟ που εξακολουθεί να προμηθεύει στρατιωτικά αγαθά στη Ρωσία και πουλάει μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάχης στην Ουκρανία που αναπτύχθηκαν από τον γαμπρό του Προέδρου Ερντογάν – βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ομάδας που κινούν τα νήματα της Μέσης Ανατολής και συγκεντρώνουν διπλωματική επιρροή, φιλοξενώντας ανταλλαγές κρατουμένων, ειρηνευτικές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις μέσω ανεπίσημων καναλιών.
Το Κατάρ, σύμμαχος των ΗΠΑ που φιλοξενεί το πολιτικό γραφείο της Χαμάς, βοήθησε στη διαμεσολάβηση για την ανταλλαγή πέντε φυλακισμένων Αμερικανών τον Σεπτέμβριο με αρκετούς Ιρανούς κρατούμενους και πρόσβαση σε έσοδα 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από παγωμένο πετρέλαιο.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ένας από τους στενότερους στρατιωτικούς εταίρους της Αμερικής στη Μέση Ανατολή – και τώρα κόμβος για το ρωσικό εμπόριο πετρελαίου – φιλοξένησαν την περσινή ανταλλαγή της Αμερικανίδας χρυσής Ολυμπιονίκης του μπάσκετ Brittney Griner και του καταδικασμένου Ρώσου εμπόρου όπλων Viktor Bout.
Η Σαουδική Αραβία -η οποία έχει συνεργαστεί με την Τουρκία για να βοηθήσει στην απελευθέρωση των πολιτών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου που αιχμαλωτίστηκαν ενώ πολεμούσαν τις ρωσικές δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία- έχει επίσης φυλακίσει Αμερικανούς πολίτες για μακροχρόνιες ποινές, επειδή επέκριναν το καθεστώς του πρίγκιπα διαδόχου Mohammed Bin Salman. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον έχει ευχαριστήσει τη Σαουδική Αραβία για τον ρόλο της στη διευκόλυνση των ανταλλαγών κρατουμένων με τη Ρωσία.
Στην πραγματικότητα, η εξάρτηση της Αμερικής από την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία ή τα Η.Α.Ε. για να βοηθήσουν στην επίλυση κρίσεων ομήρων και άλλων διαφορών έχει θέσει σε δεύτερη μοίρα τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των χωρών ή το ανθηρό εμπόριο τους με τη Ρωσία. Πριν από τον πόλεμο, ο Βiden απέκλεισε την Τουρκία από τη Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία το 2021 και είχε προειδοποιήσει ότι η σχέση της με τις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από τις ελευθερίες της στο εσωτερικό της χώρας.
Τον επόμενο χρόνο -αφού η Τουρκία άρχισε να μεσολαβεί μεταξύ των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Μόσχας- ο Biden επαίνεσε τον Ερντογάν σε μια σύνοδο κορυφής ηγετών του ΝΑΤΟ. «Εννοώ, κάνεις εξαιρετική δουλειά», είπε.
«Είμαστε πάντα ευγνώμονες όταν μια χώρα μάς βοηθάει και μερικές φορές χρειάζεται μια χώρα που μιλάει με τους κακούς παράγοντες», είπε αξιωματούχος της κυβέρνησης Biden.
Το κρυφό χέρι της διπλωματίας των ομήρων της Τουρκίας
Ένα κρυφό χέρι της διπλωματίας των ομήρων της Τουρκίας είναι ο Hakan Fidan, βετεράνος αρχηγός της κατασκοπίας, που ο Ερντογάν αποκαλεί «προστάτη των μυστικών». Ελάχιστα γνωστός εκτός Μέσης Ανατολής, ο Fidan έγινε γνωστός ως επικεφαλής της MIT, όπου διαμόρφωσε την περιφερειακή στρατηγική της Τουρκίας για υποστήριξη των Σύριων ανταρτών που πολεμούν το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Στη συνέχεια βοήθησε τον Ερντογάν να ακυρώσει μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
Πρώην αξιωματικοί της CIA που συνεργάστηκαν με τον Fidan είπαν ότι έχτισε ένα δίκτυο που διέσχιζε γεωπολιτικά ρήγματα, ενισχύοντας στενές επαφές στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα. Επισημαίνεται ότι δύο μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι ΗΠΑ και η Ρωσία έστειλαν αιτήματα στο γραφείο του Fidan (για την ανταλλαγή των ομήρων που αναφέρθηκε ανωτέρω).
Ο Fidan απάντησε ότι η Τουρκία θα βοηθούσε — αλλά είπε ότι ένα απομονωμένο τμήμα του αεροδρομίου στην πρωτεύουσα, Άγκυρα, θα ήταν καλύτερο. Η Τουρκία δεν είχε κανονίσει ποτέ μια τέτοια ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ μεγάλων δυνάμεων και η χώρα δεν είχε καθιερωμένο πρωτόκολλο. Ο Fidan παρέδωσε το αίτημα στον Ερντογάν, ο οποίος απάντησε αμέσως θετικά.
Οι αρχηγοί κατασκοπείας των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην Άγκυρα μετέβησαν στο απομακρυσμένο αρχηγείο της MIT, έκτασης 5.000 στρεμμάτων στην κορυφή του λόφου, γνωστό ως «το φρούριο», για να διαπραγματευτούν τις παραμέτρους για την ανταλλαγή. Μέσα σε λίγες μέρες, η MIT έστειλε και στις δύο πλευρές ένα μήνυμα που περιέγραφε τις λεπτομέρειες: ακριβείς ώρες και τοποθεσίες, πού θα προσγειωθούν οι πτήσεις, πόσα άτομα θα επιβαίνουν και τους κανόνες εμπλοκής.
Πέντε μήνες αργότερα, ένας Τούρκος αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών ανέβηκε ξανά στον πύργο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, για να καθοδηγήσει ένα άλλο τζετ από τη Ρωσία στον αεροδιάδρομο της Άγκυρας, για την πιο περίπλοκη ανταλλαγή ομήρων από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Ένα αεροπλάνο έφερνε στην Άγκυρα μερικούς από τους πιο πολύτιμους αιχμαλώτους πολέμου της Ρωσίας: πέντε Ουκρανούς διοικητές που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας από τη Ρωσία ενός εργοστασίου χάλυβα στην ανατολική πόλη της Μαριούπολης. Ανάμεσά τους ήταν ο συνταγματάρχης Denys Prokopenko, διοικητής του Συντάγματος Αζόφ.
Στην Πολωνία, ένα αεροπλάνο περίμενε να απογειωθεί για την Άγκυρα με τον Viktor Medvedchuk, έναν φιλορώσο Ουκρανό πολιτικό και στενό προσωπικό φίλο του Πούτιν, ο οποίος είχε συλληφθεί από την υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας αφού διέφυγε από τον κατ’ οίκον περιορισμό στην αρχή του πολέμου.
Σε μία τρίτη πτήση, δέκα Βρετανοί και Αμερικανοί ξένοι μαχητές, που αιχμαλωτίστηκαν στα πεδία μάχης της Ουκρανίας από τη Ρωσία, βρέθηκαν να ταξιδεύουν με προορισμό την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας. Στο αεροπλάνο, ο Shaun Pinner, ένας Βρετανός κρατούμενος, παρατήρησε μια διασημότητα, τον Roman Abramovich.
Ο Ρώσος μεγιστάνας και ιδιοκτήτης της λονδρέζικης ποδοσφαιρικής ομάδας Chelsea, εργαζόταν ως μεσολαβητής, παρακολουθώντας ειρηνευτικές συνομιλίες στην Τουρκία, οι οποίες του επέτρεπαν να ελλιμενίζει με ασφάλεια το σούπερ γιοτ του εκεί, μακριά από ευρωπαϊκές κυρώσεις.
