"Θα δώσει η κυβέρνηση Μπάιντεν στον Ερντογάν κάποιο δώρο στις διαπραγματεύσεις επέκτασης του ΝΑΤΟ;", είναι ο προβληματισμός που διατυπώνεται σε άρθρο έγκριτου ΜΜΕ, του οποίου τα ενδιαφέροντα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Η Σουηδία και η Φινλανδία εγκατέλειψαν πρόσφατα την ιστορική τους ουδετερότητα και δήλωσαν την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Η τουρκική διγλωσσία
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιτάχθηκε αμέσωςδηλώνοντας ότι «οι Σκανδιναβικές χώρες είναι ξενώνες για τρομοκρατικές οργανώσεις», καθώς φιλοξενούν εξτρεμιστικές κουρδικές ομάδες και υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ιεροκήρυκα που εδρεύει στις ΗΠΑ, που η Τουρκία λέει ότι ήταν πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
Ο Ερντογάν ωστόσο δεν ανέφερε ότι η παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς έχει γραφείο στην Κωνσταντινούπολη.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ζήτησε εγγυήσεις ασφαλείας για την Τουρκία, την άρση των εμπάργκο όπλων κατά της Άγκυρας και την έκδοση ύποπτων μελών του ΡΚΚ και από τις δύο χώρες ,αν και μέχρι στιγμής έχουν αρνηθεί να το κάνουν.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ υποβάθμισαν κάθε κίνδυνο για την ταχεία ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας, προσθέτοντας ότι οι ανησυχίες της Τουρκίας μπορούν να αντιμετωπιστούν με διάλογο.
Ο ηγέτης της μειοψηφίας της Γερουσίας των ΗΠΑ Μιτς ΜακΚόνελ δήλωσε ότι η Γερουσία θα επικυρώσει τα νέα μέλη πριν από τις διακοπές του Αυγούστου.
Ο πρόεδρος της Φινλανδίας, Sauli Niinistö, ισχυρίστηκε ότι ήταν «έκπληκτος» από την αντίρρηση του Ερντογάν και η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Ann Linde, προσπάθησε να απειλήσει την Τουρκία υπενθυμίζοντας στην Άγκυρα τους ισχυρούς φίλους της Στοκχόλμης, λέγοντας:
«Αν αποφασίσουμε για αυτήν την επιλογή, νομίζω ότι θα πάρουμε πολύ , πολύ ισχυρή υποστήριξη από μεγάλες, σημαντικές χώρες που είναι μέλη της Συμμαχίας και με τις οποίες η Τουρκία ενδιαφέρεται να έχει καλές σχέσεις».
Μπορεί ο Ερντογάν να επηρεαστεί από τη λογική ή είναι έτοιμος για έναν γύρο του «Let’s Make a Deal;»
Τι θέλει ο Ερντογάν;
Εάν ο Ερντογάν θέλει να διαπραγματευτεί, μπορεί να θέλει εάν αξιοποιήσει τη μεσολάβηση της Τουρκίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και την προμήθεια οπλισμένων drones στην Ουκρανία;
Θα θέλει ο Ερντογάν κάτι στα χέρια του, αντί για «διαβεβαιώσεις» από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, που είναι δεσμεύσεις χωρίς προσφυγή στο veto
Πολύ πιθανό.
Η υπόθεση της Halkbank
Αρχικά, η Άγκυρα μπορεί να ζητήσει από την Ουάσιγκτον να σταματήσει τη δίωξη της κρατικής και μαστιζόμενης από τη διαφθορά τράπεζας "Halkbank" για ξέπλυμα 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το Ιράν.
Η δίωξη για συνωμοσία, απάτη και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος βρίσκεται σε αναμονή, καθώς η τράπεζα δίωκεται από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι η απόσυρση της δίωξης παρεμβαίνει στο δικαστικό σύστημα, αλλά υπάρχει ένα πολιτικό προηγούμενο, όπου η κυβέρνηση Τραμπ απέσυρε βιαστικά τη δίωξη του πρώην υπουργού Άμυνας του Μεξικού για κατηγορίες ναρκωτικών όταν ο Πρόεδρος Andrés Manuel López Obrador απείλησε να απελάσει Αμερικανούς πράκτορες ναρκωτικών από το Μεξικό.
Το θέμα των F-35 και των F-16
Τον Δεκέμβριο του 2020, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκική Προεδρία Αμυντικών Βιομηχανιών (SSB), τον Πρόεδρό της και άλλους ανώτατους αξιωματικούς, εκδίωξαν την Τουρκία από το πρόγραμμα πολεμικών αεροσκαφών F-35 και τερμάτισαν τις συμβάσεις F-35 με τουρκικές αμυντικές εταιρείες, για να τιμωρήσουν την Τουρκία η οποία αγόρασε το σύστημα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία.
Ως αποτέλεσμα, οι τουρκικές εταιρείες έχασαν 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε μελλοντικά συμβόλαια.
Θα ζητήσει η Τουρκία να ενταχθεί ξανά στο πρόγραμμα των F-35, να αρθούν όλες οι κυρώσεις κατά της SSB και των αξιωματικών της και να επανενταχθεί στην αλυσίδα εφοδιασμού των F-35 και να ανακτήσει μερικά από αυτά τα χαμένα 9 δισεκατομμύρια δολάρια;
Τον Οκτώβριο του 2021, η Τουρκία ζήτησε να αγοράσει 40 νέα F-16, 80 κιτ αναβάθμισης για τον τρέχοντα στόλο της των F-16 και όπλα, συνολικής αξίας 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η κυβέρνηση Μπάιντεν υποστηρίζει τη συμφωνία, αλλά η Τουρκία θα πρέπει να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις του Κογκρέσσου των ΗΠΑ.
Θα μπορέσει η Τουρκία να χρησιμοποιήσει τη μόχλευση της από τη φιλοξενία Ρωσο-Ουκρανών διαπραγματευτών για να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις του Κογκρέσου για την πώληση;
Και το F-16 έχει αντικαταστήσει το F-35 ως το κύριο μαχητικό αεροσκάφος της Τουρκίας;
Η έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν
Πιο κοντά στην σκέψη του Ερντογάν είναι η έκδοση από τις ΗΠΑ του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ιδρυτή του κινήματος Γκιουλέν και, σύμφωνα με τον Τουρκο Πρόεδρο, του σχεδιαστή της απόπειρας πραξικοπήματος εναντίον του το 2016.
Αυτό είναι ένα μακροχρόνιο ζήτημα με την Τουρκία και χαίρει ευρείας δημόσιας υποστήριξης , εκτός από τα αισθήματα προδοσίας του Ερντογάν από τον Γκιουλέν, τον άλλοτε πολιτικό σύμμαχό του.
Η έκδοση είναι μια νομική, όχι πολιτική διαδικασία, αλλά η τελική απόφαση για την έκδοση ενός ατόμου ανήκει σε έναν πολιτικό αξιωματούχο, τον Υπουργό Εξωτερικών.
Η άρση της "στήριξης" PKK-YPG
Τέλος, η Τουρκία μπορεί να ζητήσει από τις ΗΠΑ να σταματήσουν την υποστήριξη των Κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG) που πολεμούν στη Συρία. Οι ΗΠΑ θεωρούν το YPG την πιο αποτελεσματική ομάδα που πολεμά το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, αλλά η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το YPG είναι βραχίονας του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική ομάδα.
Το μόνο πράγμα που ενώνει τους φίλους και τους εχθρούς του Ερντογάν είναι το κοινό τους μίσος για το PKK.
Ο αγώνας κατά του PKK, που ξεκίνησε το 1978, ευθύνεται για περίπου 80.000 θανάτους και από τις δύο πλευρές και τον εκτοπισμό 3.000.000 ανθρώπων. Αν και το κουρδικό ζήτημα δεν βρίσκεται επί του παρόντος στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας στην Τουρκία, πιθανότατα θα αυξηθεί η βαρύτητά του καθώς πλησιάζουν οι γενικές εκλογές του Ιουνίου 2023.
Η Ουάσιγκτο ωστόσο θα είναι απρόθυμη να το υλοποιήσει, καθώς θα πρέπει να αναβάλει τα σχέδια για τη χρήση των κουρδικών δυνάμεων για την ανατροπή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Η Ρωσία
Για να αποσπάσει παραχωρήσεις, η Τουρκία έχει άλλες επιλογές εκτός από το βέτο της, όπως το κλείσιμο του τουρκικού εναέριου χώρου στα ρωσικά αεροσκάφη που κατευθύνονται προς τη Συρία να σταματήσει ή να επιτρέψει στα ρωσικά πολεμικά πλοία να διέλθουν από τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, τα οποία ήταν κλειστά για όλα τα πολεμικά πλοία τον Φεβρουάριο.
Η Ρωσία και η Τουρκία βρίσκονται σε διαφορετικές πλευρές του εμφυλίου πολέμου της Συρίας και της Λιβύης, αλλά ίσως ο Ερντογάν σκεφτεί ότι αξίζει τον κόπο να βοηθήσει τη Ρωσία, αν αυτό κάνει την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες να ξυπνήσουν.
Η Τουρκία θα εξισορροπήσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ των 2 σκανδιναβικών χωρών και τη σχέση της με τη Ρωσία, τον γείτονα και εταίρο της στη Μαύρη Θάλασσα , με τον αγωγό φυσικού αερίου Turkstream να τροφοδοτεί την Τουρκία και τη νότια Ευρώπη.
Η αντίρρηση στη Σουηδία και τη Φινλανδία είναι το σήμα του Ερντογάν στον Πούτιν ότι σκέφτεται μακροπρόθεσμα.
Αυτή η δημόσια διαπραγμάτευση δεν αφορά μόνο το ΝΑΤΟ, αλλά και άλλα τουρκικά παράπονα, όπως η καθυστερημένη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ,ενώ αυτή της Ουκρανίας μπορεί να είναι «ταχεία», οι ψυχρές σχέσεις με τον Λευκό Οίκο του Μπάιντεν
Οι εκκλήσεις των μέσων ενημέρωσης των ΗΠΑ για αποβολή της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ θα ενισχύσουν τη θέση της Άγκυρας "Εμείς εναντίον Αυτών".
Την Πέμπτη, ο Φινλανδός Πρόεδρος και ο Σουηδός Πρωθυπουργός συνάντησαν τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είπε ότι : «Πληρούν κάθε απαίτηση του ΝΑΤΟ », ενώ ο Φινλανδός Πρόεδρος Sauli Niinisto δήλωσε: «Θα δεσμευτούμε για την ασφάλεια της Τουρκίας, όπως η Τουρκία θα δεσμευτεί για την ασφάλειά μας», κάτι που πιθανότατα δεν θα αλλάξει γνώμη στην Άγκυρα.
Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν μέχρι τις υπογραφές. Οι Σκανδιναβοί δεν θα εκδώσουν υπόπτους του PKK στην Τουρκία και τα πράσινα κόμματά τους θα τους εμποδίσουν να αποθηκεύουν πυρηνικά όπλα, έτσι η Άγκυρα θα απεικονίσει τις σκανδιναβικές πρωτεύουσες ως τα εμπόδια για επιτυχία."
Επίλογος
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι υπάρχει μια μεγάλη γκάμα αιτημάτων από τον Ερντογάν, που θα ζητηθεί να ικανοποιηθούν από ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, προκειμένου η Τουρκία να μην ασκήσει veto στην επικείμενη ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στη Συμμαχία.
Το "ανατολίτικο παζάρι" ξεδιπλώνεται εκ νέου, δείχνοντας εμφατικά πλέον σε όσες εκ των χωρών του ΝΑΤΟ πίστευαν ότι η Τουρκία είναι αξιόπιστη σύμμαχος, τι ισχύει στην πραγματικότητα.
Η υπόθεση της Halkbank, το θέμα των κυρώσεων των F-35 και απόκτησης νέων F-16, η άρση της υποτιθέμενης "στήριξης" PKK-YPG από ΗΠΑ-Φινλανδία-Σουηδία, οι σχέσεις με τη Ρωσία, η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, οι κακές σχέσεις της με τις ΗΠΑ και το αίτημα έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν στην Τουρκία από τις ΗΠΑ αποτελούν τις κυριότερες απαιτήσεις της Άγκυρας.
Από αυτές, το θέμα απόκτησης 40 νέων F-16, και 80 κιτ αναβάθμισης για τον τρέχοντα στόλο της των F-16 και όπλα, συνολικής αξίας 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενδιαφέρουν τη χώρα μας.
Ωστόσο με βάση τα όσα ειπώθηκαν και διαδραματίστηκαν κατά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού μας στις ΗΠΑ, η πιθανότητα το Κογκρέσσο να δώσει την έγκριση προς πώληση των παραπάνω οπλικών συστημάτων φαντάζει πολύ μικρή έως απίθανη.
Εκτίμησή μας είναι ότι στο θέμα της ένταξης της Σουηδίας-Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, πως ο Ερντογάν θα το "πάει μέχρι τέλους".
