Τον καταλύτη που «ξύπνησε» σε σημαντικό βαθμό την Ευρώπη αποτέλεσε ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που μέχρι εκείνο το σημείο θεωρούσε ένα πόλεμο στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, κάτι το μακρινό. Λόγω αυτής της πεποίθησης πολλά κράτη μεταξύ των οποίων, μεγάλα όπως η ίδια η Γερμανία, που είχε φτάσει σε σημείο να μην έχει ούτε έστω την στοιχειώδη διαθεσιμότητα μαχητικών στην Πολεμική της Αεροπορία.
Η χώρες της ΕΕ στην συντριπτική τους πλειοψηφία, εκτός της Γαλλίας και όσο και αν φανεί απίστευτο και της Ελλάδας που δαπανούσε και δαπανά λόγω της τουρκικής απειλής πάνω από το 2% του ΑΕΠ της για την άμυνά της, είχαν εναποθέσει σε σημαντικό βαθμό την προάσπισή τους στις ΗΠΑ.
Η ρωσική εισβολή αν και δεν αποτέλεσε την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση μαζικής χρήσης αεροπορικών επιχειρήσεων αλλά βαλλιστικών πυραύλων και drone συγκλόνισε της χώρες της Ευρώπης και της ΕΕ που άρχισαν εσπευσμένα να αναζητούν λύσεις για μια αποτελεσματική αντιαεροπορική αντιβαλλιστική και αντιdrone άμυνα.
Τον Αύγουστο του 2022 με αρχική πρωτοβουλία του Γερμανού Καγκελαρίου Όλαφ Σόλτς τέθηκαν οι βάσεις για το πρόγραμμα ESSI (European Sky Shield Initiative) ενός επίγειου ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος αεράμυνας που περιλαμβάνει ικανότητα αντιβαλλιστικών πυραύλων. Από τον Απρίλιο του 2024, είκοσι ένα ευρωπαϊκά κράτη συμμετέχουν στην πρωτοβουλία.
Τον Οκτώβριο του 2022, δεκαπέντε ευρωπαϊκά κράτη (Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ρουμανία, Ηνωμένο Βασίλειο) υπέγραψαν δήλωση προσχώρησης στη γερμανική πρωτοβουλία καθώς η συνεχιζόμενη «βροχή» των ρωσικών 9K720 Iskander είχε σπείρει τον τρόμο στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Τον Φεβρουάριο του 2024, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία θα συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία κι ενώ σε σημαντικό βαθμό και η δημοσιονομική κατάσταση ευρωπαϊκών χωρών να αναπτύξουν τους απαιτούμενους «θόλους» δυσκολεύει το εγχείρημα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα υποστηρίξει την έκκληση των πρωθυπουργών της Πολωνίας και της Ελλάδας για μια «ευρωπαϊκή ασπίδα αεράμυνας» εάν εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία στο τιμόνι της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ.
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σύνθεση Υπουργών Άμυνας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες την Τρίτη 28 Μαΐου 2024 δήλωσε σχετικά:
«Σ’ αυτό το πλαίσιο θέλω να υπογραμμίσω την εξαιρετική πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού Μητσοτάκη και του Πολωνού πρωθυπουργού Τουσκ για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αντιαεροπορικού θόλου. Η Ελλάδα έχει να προσφέρει σε αυτό και ήδη εμείς προχωράμε στη δημιουργία του δικού μας αντι-drone και αντιαεροπορικού θόλου».
Η Αθήνα έχοντας σε σημαντικό βαθμό τις βάσεις αυτών των…«θόλων» καθώς όπως προαναφέραμε η τουρκική απειλή την είχε αναγκάσει να τους αναπτύξει και το τελευταίο χρονικό διάστημα και με την πολύτιμη συμβολή του Ισραήλ να ανεβάζει στο επόμενο επίπεδο την αποτελεσματικότητά τους, προσφέρθηκε να μοιραστεί το…«know how» με τους Ευρωπαίους, με την ελπίδα το κόστος να μοιραστεί (σ.σ όπως ίσως θα έπρεπε εδώ και χρόνια μιας και θεωρητικά η Ελλάδα προασπίζεται και τα ευρωπαϊκά σύνορα).
Η εμπειρία που προσφέρει η Ελλάδα στους ευρωπαίους βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στο ότι η αεράμυνά της στο πλαίσιο των αντιαεροπορικών, αντιβαλλιστικών και αντιdrone θόλων που δημιουργεί, συνδυάζει αμερικανικά και ισραηλινά συστήματα που κατά την πρόσφατη επίθεση από το Ιράν απέδειξαν την αποτελεσματικότητά τους.
Το ζητούμενο είναι στον υπο δημιουργία ευρωπαϊκό θόλο να συνδυαστεί και το γαλλο-ιταλικό σύστημα SAMP-T καθώς λόγω της μέχρι τώρα εξαίρεσής του, η Γαλλία αμφισβητεί την πρωτοβουλία, επικαλούμενη υπερβολική εξάρτηση από τα τρέχοντα σχέδια σε μη ευρωπαϊκό εξοπλισμό και τεχνολογία.
