Όπως είναι φυσικό η Τουρκία λόγω των σεισμών και των τρομακτικών απωλειών σε ανθρώπινες ζωές και υλικές καταστροφές που υπέστη, έχει επικεντρωθεί 100% στην αντιμετώπιση των τεράστιων αυτών προβλημάτων που της προέκυψαν από την μια στιγμή στην άλλη.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα στην παρούσα φάση η τουρκική εξωτερική πολιτική να έχει στρέψει την προσοχή της στην εξασφάλιση ανθρωπιστικής βοήθειας για την πληγωμένη από τους σεισμούς χώρα, από όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη και για την αρωγή των Διεθνών Οργανισμών στους οποίους είτε ανήκει η Τουρκία, όπως ΟΗΕ-ΝΑΤΟ- G-20-Οργανισμός Τουρκικών κρατών και Χωρών Ισλαμικής διάσκεψης, είτε διασυνδέεται όπως η ΕΕ και άλλοι διεθνείς Οργανισμοί.
Συνεπώς τα τουρκικά αντανακλαστικά και ενδεχομένως παρεμβάσεις στην Λιβύη, την τρέχουσα χρονική περίοδο έχουν ελαχιστοποιηθεί.
Η Ιταλική διείσδυση στην Λιβύη
Παράλληλα η Ιταλία με την πρόσφατη εκλεγείσα κυβέρνηση της, επιχειρεί μια άνευ προηγουμένου για την ίδια διείσδυση στην Λιβύη, με τον Ιταλό υπουργό Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι να δηλώνει "ότι η χώρα του συνεργάζεται με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) για τη διαχείριση των θεμάτων της Λιβύης, για τη σταθερότητα της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες επιρροές από την Τουρκία και την Αίγυπτο στη χώρα."
Σύμφωνα με το ιταλικό πρακτορείο Nova, ο Ταγιάνι ανέφερε ότι "η Τουρκία έχει μεγαλύτερη επιρροή στην « περιοχή της Τρίπολης», ενώ οι Αιγύπτιοι έχουν επιρροή στην «Κυρηναϊκή», λέγοντας ότι η Λιβύη βιώνει μια διαφορετική κατάσταση από ότι πριν από έξι μήνες."
Από άρθρο έγκριτου ΜΜΕ της Λιβύης, σχετικού με το θέμα επισημαίνουμε τα παρακάτω κύρια σημεία κατά την εκτίμησή μας:
"Η Ιταλίδα πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Τρίπολη στην προσπάθειά της να ενισχύσει νέες διαμεσογειακές ενεργειακές συνδέσεις, αλλά οι επικριτές λένε ότι η Λιβύη δεν είναι σε θέση να είναι ένας σταθερός ενεργειακός εταίρος για την Ευρώπη.
Η Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μελόνι βρέθηκε στη Λιβύη για να προωθήσει τη Ρώμη ως κόμβο φυσικού αερίου που συνδέει τους παραγωγούς της Βόρειας Αφρικής με την Ευρώπη και να ανακόψει τη ροή μεταναστών στη Μεσόγειο.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της, η ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία Eni και η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) υπέγραψαν συμφωνία παραγωγής φυσικού αερίου 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο την ενίσχυση του εφοδιασμού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Η συμφωνία λέγεται ότι είναι η μεγαλύτερη επένδυση στον ενεργειακό τομέα της Λιβύης εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα και ένδειξη ότι η Ιταλία αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στην εξόρυξη φυσικού αερίου στη Βόρεια Αφρική, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να βρει εναλλακτικές λύσεις στη ρωσική ενέργεια μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Όμως, με τη Λιβύη να βρίσκεται ακόμα στο χάος μια δεκαετία μετά την εξέγερση που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ που ανέτρεψε και σκότωσε τον μακροχρόνιο δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι, οι αναλυτές λένε ότι η χώρα δεν είναι αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος, αφού πριν καν η Μελόνι εγκαταλείψει την ταραγμένη χώρα, ο υπουργός Πετρελαίου της Λιβύης είχε κατηγορήσει τη συμφωνία ορόσημο για το φυσικό αέριο ως «παράνομη».
Δύο υπεράκτια πεδία προς ανάπτυξη
Εάν όλα πάνε καλά, η συμφωνία της Eni θα αυξήσει τόσο την παραγωγή φυσικού αερίου για την εγχώρια αγορά της Λιβύης όσο και τις εξαγωγές στην Ευρώπη, σε μεγάλο βαθμό μέσω της ανάπτυξης δύο υπεράκτιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Σε ανακοίνωσή της, η ιταλική εταιρεία είπε ότι η παραγωγή θα ξεκινήσει το 2026 και θα φτάσει σε επίπεδο των 750 m κυβικών ποδιών την ημέρα. «Αυτή η συμφωνία θα επιτρέψει σημαντικές επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα της Λιβύης, συμβάλλοντας στην τοπική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενισχύοντας παράλληλα τον ρόλο της Eni ως κορυφαίας εταιρείας στη χώρα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Claudio Descalzi.
Το σύμφωνο Ιταλίας-Λιβύης βασίζεται σε μια ισχυρή προϋπάρχουσα συνεργασία πετρελαίου και φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών, που υποστηρίζεται από τον αγωγό GreenStream, ο οποίος συνδέει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της δυτικής Λιβύης με το νησί της Σικελίας και μπορεί να μεταφέρει 11 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.
Ο αγωγός άνοιξε το 2004, αλλά η προσφορά έχει πέσει κατακόρυφα από τότε που η Λιβύη ξέσπασε σε χάος πριν από μια δεκαετία. Έκτοτε, η Αλγερία, την οποία επισκέφτηκε η Μελόνι πριν από την Τρίπολη , έχει ξεπεράσει τη Λιβύη ως ο κύριος βορειοαφρικανικός ενεργειακός εταίρος της Ιταλίας και ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου. Η Ιταλία δεσμεύεται επίσης για μελλοντικές εισαγωγές φυσικού αερίου από την Αίγυπτο, την Αγκόλα, τη Δημοκρατία του Κονγκό και τη Μοζαμβίκη.
Σε πιο στρατηγικό επίπεδο, η Ρώμη βλέπει επίσης έναν ρόλο για τον εαυτό της ως σύνδεσμο μεταξύ των παραγωγών φυσικού αερίου της Βόρειας Αφρικής και της βόρειας Ευρώπης, βασιζόμενη σε ισχυρές σχέσεις στην περιοχή και ελπίζει να οικοδομήσει έναν ενεργειακό διάδρομο προς τη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία.
Σε μια δήλωση προθέσεων σε στρογγυλή τράπεζα στην Τρίπολη, η Μελόνι είπε ότι ενώ η Ιταλία θέλει να επεκτείνει το προφίλ της στην περιοχή, δεν επιδιώκει έναν «αρπακτικό» ρόλο αλλά αντίθετα θέλει να βοηθήσει τα αφρικανικά έθνη «να αναπτυχθούν και να γίνουν πλουσιότερα».
Η Λιβύη σε καμία περίπτωση δεν είναι αξιόπιστος εταίρος
Η Λιβύη, επίσης, θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτή τη στροφή. Ωστόσο, οι αναλυτές έσπευσαν να ρίξουν κρύο νερό στη σημασία της συμφωνίας Eni, δεδομένης της χρόνιας αστάθειας της Λιβύης, των υποεπενδύσεων, της υψηλής εγχώριας ζήτησης και της έλλειψης εξαγωγών από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος το 2011.
Για χρόνια η Λιβύη βρίσκεται υπό τον έλεγχο αντίπαλων κυβερνήσεων, μια στην Τρίπολη στα δυτικά, την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU), η οποία υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και την άλλη , με έδρα τη Βεγγάζη στα ανατολικά της χώρας, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Khalifa Haftar, ο οποίος έχει κερδίσει την υποστήριξη των κρατών του Κόλπου.
Η συμφωνία με την Eni είναι πιθανό να βαθύνει τη ρήξη μεταξύ των αντίπαλων διοικήσεων, όπως συνέβη με τις πετρελαϊκές και στρατιωτικές συμφωνίες μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, και έχει ήδη αποκαλύψει τις εσωτερικές μάχες στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού GNU Abdul Hamid Dbeibeh.
Ο Mohamed Oun, υπουργός πετρελαίου και φυσικού αερίου της Dbeibeh, δεν παρευρέθηκε στην υπογραφή της συμφωνίας Eni, αλλά την επέκρινε στην τοπική τηλεόραση, λέγοντας ότι τέτοιες συμφωνίες πρέπει να γίνονται από το υπουργείο και όχι από την NOC.
Το ανατολικό κοινοβούλιο απέρριψε κατηγορηματικά τον διορισμό του Farhat Bengdara ως προέδρου της NOC και κατ' επέκταση οποιεσδήποτε συμφωνίες θα μπορούσε να κάνει αυτή ή η Τρίπολη με ξένες εταιρείες και κράτη.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ αντίπαλων διοικήσεων και οι περίοδοι βίαιων συγκρούσεων οδήγησαν σε αποκλεισμό και παύση λειτουργίας πετρελαϊκών εγκαταστάσεων τα τελευταία χρόνια, εμποδίζοντας την ανάπτυξη του κλάδου."
Η στάση της Ελλάδας
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι η Ιταλία κινείται ταχύτατα για μεγιστοποίηση των εξαγωγών φυσικού αερίου από την Λιβύη βάσει συμφωνίας που υπέγραψε με την παράνομη κυβέρνηση Dbeibeh. Ωστόσο αυτή η συμφωνία θα έχει πολλαπλά ενεργειακά οφέλη για την ΕΕ, γεγονός που κατά την εκτίμησή μας συνεπάγεται πολύ δύσκολα μελλοντικά ακύρωσή της.
Η Τουρκία από την άλλη έχει προβεί σε ανάλογη συμφωνία την οποία ελέω σεισμών και των τρομερών συνεπειών τους δεν αναμένουμε να υλοποιήσει τους επόμενους μήνες.
Το ερώτημα μας είναι γιατί η Ελλάδα δεν κινείται σε συνεργασία με την Αίγυπτο και τον Χαφτάρ για υπογραφή ανάλογης συμφωνίας με την κυβέρνηση της Βεγγάζης, αφού σε τέτοια περίπτωση και σε συγκερασμό με την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ μας δυτικότερα του 28ου μεσημβρινού με την Αίγυπτο, θα μπορούσε η χώρα μας να διεξάγει έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων στην θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κρήτης εντός της Ελληνικής αλλά και της Λιβυκής ΑΟΖ, προλαβαίνοντας αρνητικές εξελίξεις μεταγενέστερα από την Τουρκία.
