Σχεδόν έντεκα μήνες έχουν περάσει από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία. Ο πόλεμος που προέκυψε, έγινε η πιο έντονη και μεγαλύτερης κλίμακας σύγκρουση των τελευταίων δεκαετιών και αυτή που ανέτρεψε πολλές προσδοκίες και στις δύο πλευρές.
Αναλυτές προσπάθησαν να εξαγάγουν και να συνοψίσουν τις παρατηρήσεις τους. Ορισμένες από τις γνώσεις τους, έχουν ήδη επηρεάσει τις αμυντικές δαπάνες, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη όπλων σε όλο τον κόσμο. Άλλα δεν πρέπει να ληφθούν ακόμη, ή ίσως κάποιες απορριφθούν λόγω της ταχέως μεταβαλλόμενης κατάστασης.
1. Δεν γίνονται όλοι οι πόλεμοι με αεροπορία
Κατά τις πρώτες ημέρες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, γινόταν λόγος ότι ο ρωσικός στρατός ήταν κυρίως στρατός πυροβολικού. Αυτό το χαρακτηριστικό γρήγορα αποκαλύφθηκε. Όταν τα μέτωπα σταθεροποιήθηκαν, η τότε προωθούμενη Ρωσία άρχισε να ξοδεύει εκπληκτικές ποσότητες οβίδων, ισοπεδώνοντας ουσιαστικά ολόκληρες πόλεις πριν τις καταλάβει. Η Ουκρανία, δεν είχε άλλη επιλογή από το να απαντήσει με τα δικά της μαζικά, αν και πιο ακριβή, φράγματα πυροβολικού.
Αεροπορικές επιδρομές μεγάλης κλίμακας, όπως αυτές που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ κατά τον Πόλεμο του Κόλπου 1990-1991, δεν φάνηκαν πουθενά. Αυτό, μας υπενθυμίζει για άλλη μια φορά ότι η συντριπτική αεροπορική ισχύς, δεν είναι ο μόνος τρόπος διεξαγωγής πολέμου, και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη. Κάποιοι στρατιωτικοί αναλυτές ζήτησαν να γίνουν προσπάθειες για να αντιστραφεί η «ατροφία» του πυροβολικού του ΝΑΤΟ, άλλοι επέκριναν μια τέτοια προσέγγιση ως αναποτελεσματική. Όποια πλευρά κι αν πάρουμε, ελάχιστα μπορούμε να αρνηθούμε ότι, ο πόλεμος της Ουκρανίας αύξησε την επίγνωση μιας μη αεροπορικής άποψης του πολέμου.
2. Η επίγεια αεράμυνα είναι σημαντική
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ανίκανη να ανταποκριθεί στο αεροπορικό πλεονέκτημα του ΝΑΤΟ, η Σοβιετική Ένωση διοχέτευσε τους πόρους της στην ανάπτυξη αποτελεσματικών συστημάτων αεράμυνας επίγειας άμυνας (GBAD). Δεκαετίες αργότερα, ορισμένα από αυτά τα συστήματα – όπως το S-300 και το Buk – εξακολουθούν να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αεράμυνας τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας.
Ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικά, δημιουργώντας ένα είδος αμοιβαίας άρνησης αεροπορικής υπεροχής: ούτε τα ρωσικά ούτε τα ουκρανικά αεροσκάφη είχαν καμία επιτυχία στο να σπάσουν αυτές τις άμυνες από τότε που ιδρύθηκαν τα δίκτυα GBAD τον Μάρτιο του 2022.
3. Οι δυνατότητες SEAD/DEAD δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες
Η καταστολή της αντιαεροπορικής άμυνας του εχθρού (SEAD) και η καταστροφή της αντιαεροπορικής άμυνας του εχθρού (DEAD), είναι δύο μέρη του τρόπου αντιμετώπισης του ΝΑΤΟ με τα αντιαεροπορικά όπλα του εχθρού. Είναι πολύπλοκες και επικίνδυνες επιχειρήσεις, που στοχεύουν συστήματα GBAD με ειδικά όπλα και τακτικές.
Οι προηγούμενοι πόλεμοι, όπως η Επιχείρηση Καταιγίδα της Ερήμου, είδαν εκτεταμένες εκστρατείες SEAD/DEAD ως μέρος της εναρκτήριας πράξης τους. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είχε κάτι παρόμοιο, υποδηλώνοντας ότι οι Ρωσικές Αεροδιαστημικές Δυνάμεις (VKS) έχουν περιορισμένες μόνο δυνατότητες, να στοχεύουν προηγμένες αντιαεροπορικές άμυνες. Η Ουκρανία είχε επίσης, περιορισμένη επιτυχία σε αυτό το έργο, παρά το γεγονός ότι προμηθεύτηκε πυραύλους αντι-ραντάρ αμερικανικής κατασκευής.
4. Οι εναέριες αποστολές μεγάλης κλίμακας είναι δύσκολες
Η εναέρια εκπαίδευση και μάχη του ΝΑΤΟ, συχνά περιλαμβάνει εκατοντάδες αεροσκάφη που εργάζονται σε συντονισμό, εκτελώντας ταυτόχρονα διάφορες αποστολές που περιλαμβάνουν αναγνώριση, εναέρια υπεροχή, επίγεια επίθεση και πολλά άλλα, με την υποστήριξη εναέριου ανεφοδιασμού και διαχείρισης αερομεταφερόμενων αποστολών.
Η Ρωσία δεν διεξήγαγε τέτοιες αποστολές στην Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι είχε τη δυνατότητα. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έκθεση RUSI, ο κύριος λόγος για αυτό, ήταν η αδυναμία της Ρωσίας να οργανώσει επιχειρήσεις μαζικού ανεφοδιασμού στον αέρα που απαιτούν διαθεσιμότητα δεξαμενόπλοιων, αυστηρή εκπαίδευση πιλότων και υψηλά επίπεδα συντονισμού.
5. Ο συνδυασμένος οπλικός πόλεμος δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένος
Η μάχη συνδυασμένων όπλων είναι μια στρατηγική που δίνει έμφαση στην ενσωμάτωση όλων των ειδών όπλων –όπως πεζικού, τεθωρακισμένων μονάδων, πυροβολικού και αεροπορίας– μεταξύ τους και στη χρήση τους έτσι ώστε οι αδυναμίες οποιουδήποτε σκέλους, να αντισταθμίζονται από τις δυνάμεις των άλλων.
Είναι ο προτιμώμενος τρόπος μάχης για τους περισσότερους σύγχρονους στρατούς, και τουλάχιστον στα χαρτιά, η Ρωσία έδειξε αριστεία σε αυτό κατά τη διάρκεια μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων που διοργανώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Όσον αφορά την επίδειξη συνδυασμένων όπλων στην Ουκρανία, οι επιδόσεις του ρωσικού στρατού ήταν αναμφισβήτητα ακαταμάχητες.
Όμως, αναφορές υπογράμμισαν την παραπαίουσα επικοινωνία μεταξύ χερσαίων και αεροπορικών δυνάμεων, ως έναν από τους κύριους λόγους της αποτυχίας. Από τις πρώτες μέρες, όταν η ρωσική τακτική αεροπορία απέτυχε να παράσχει στενή αεροπορική υποστήριξη στη δύναμη εισβολής, μέχρι την αδυναμία της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας να πολεμήσει κατά τις ουκρανικές προόδους το φθινόπωρο, εμφανιζόταν συνεχώς έλλειψη επικοινωνίας και συντονισμού.
6. Τα όπλα ακριβείας πρέπει να κατασκευάζονται σε επαρκείς ποσότητες
Η έλλειψη ικανότητας παραγωγής πυρομαχικών έχει αναμφισβήτητα ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο στο πυροβολικό, καθώς τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία, φέρονται να δαπανούν μη βιώσιμες ποσότητες οβίδων, εκτοξεύοντας τον ρυθμό παραγωγής ενός έτους σε ένα μήνα.
Αλλά αυτό το πρόβλημα είναι εξίσου, έντονο για τις ρωσικές και ουκρανικές αεροπορικές δυνάμεις.
Η Ρωσία προσπάθησε να ξεκινήσει την εγχώρια κατασκευή πυραύλων κρουζ, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην προμήθεια ηλεκτρονικών ειδών στη μαύρη αγορά. Ο αγώνας υπογραμμίζει την ιδέα που έχουν διερευνήσει πολλές αναφορές από την αρχή του πολέμου: ότι οι σύγχρονοι στρατοί, προσανατολισμένοι σε εκστρατευτικούς πολέμους μικρής κλίμακας, συχνά αγωνίζονται να συμβαδίσουν με μια μεγάλης κλίμακας σύγκρουση όταν πρόκειται για δαπάνες για πυρομαχικά.
7. Τα όπλα ακριβείας πρέπει να είναι φθηνότερα
Η μη βιωσιμότητα της μαζικής χρήσης δαπανηρών όπλων υψηλής τεχνολογίας, όπως οι κατευθυνόμενοι με λέιζερ βλήματα, έχει τονιστεί εδώ και δεκαετίες. Μεταξύ της χρήσης από την Ουκρανία, των πιο πρόσφατων συστημάτων αεράμυνας έναντι ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών χαμηλής τεχνολογίας και των δαπανών της Ρωσίας για πυραύλους κρουζ σε τακτικούς στόχους , η ιδέα ότι τα όπλα ακριβείας θα έπρεπε πραγματικά να είναι φθηνότερα γίνεται σαφής.
Η εναλλακτική λύση είναι η επιστροφή σε μη κατευθυνόμενα όπλα, ή τις λεγόμενες «χαζές βόμβες». Έχουν προταθεί αρκετές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ή την παραγωγή φθηνότερων όπλων ακριβείας, ακόμη και την παράδοσή τους στην Ουκρανία. Το Πεντάγωνο άρχισε να αξιολογεί την παραγωγή της GLSDB, μιας πανταχού παρούσας βόμβας GBU-39 τροποποιημένης με κινητήρα πυραύλων.
8. Τα drones έχουν τον τόπο και τον χρόνο τους
Η βαριά χρήση μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων, ήταν ένα εξέχον χαρακτηριστικό πολλών ένοπλων συγκρούσεων των προηγούμενων δεκαετιών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενίσχυσε ακόμη περισσότερο αυτή την τάση.
Ωστόσο, το γεγονός ότι τα drones είναι σημαντικά, είναι ένα μάθημα που έμαθαν οι στρατιώτες πριν από δεκαετίες. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, συμπλήρωσε αυτό το μάθημα με ένα άλλο: είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται τα drones με σύνεση.
Έχει γίνει κατανοητό εδώ και καιρό ότι τα μη κρυφά, μη αυτόνομα drones έχουν περιορισμένη εφαρμογή σε ένα πεδίο μάχης όπου η αεράμυνα είναι ενεργή, και ο πόλεμος στην Ουκρανία το απέδειξε για άλλη μια φορά. Η αυτονομία , η κληρονομικότητα και άλλα μέτρα μπορούν να το μετριάσουν σε κάποιο βαθμό, υποστηρίζουν οι αναλυτές, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι τα drones από μόνα τους, δεν είναι μια μαγική τεχνολογία που θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι πόλεμοι.
