Οι Αμερικανοί είναι αυτοί που έχουν συμβάλει τα μέγιστα στο σημερινό όραμα του stealth: να είσαι αόρατος σε οποιοδήποτε ραντάρ. Πράγματι, έκαναν το stealth την αιχμή του δόρατος της νέας γενιάς αεροσκαφών που εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 90 και στις αρχές του 2000.
Πρώτα με τα βομβαρδιστικά F-117 και B-2 Spirit, μετά με το F-22 Raptor και τέλος το F-35 Lighting II. Για αυτά τα δύο τελευταία αεροσκάφη, το stealth είναι το μόνο σημαντικό χαρακτηριστικό που τα χωρίζει από την προηγούμενη γενιά μαχητικών αεροσκαφών (πέρα από τα ενεργά ραντάρ κεραίας και τη διασύνδεση).
Τι σημαίνει όμως πραγματικά «αεροσκάφος stealth»; Είναι ένα F-22 ή ένα F-35 απολύτως αόρατο σε οποιοδήποτε ραντάρ;
Για να μάθουμε εάν το stealth είναι αποτελεσματικό, πρέπει πρώτα να μάθουμε πώς πρέπει να λειτουργεί. Και για αυτό, πρέπει να θυμάστε πώς λειτουργεί ένα ραντάρ: εκπέμπει πακέτα κυμάτων σε τακτά χρονικά διαστήματα ενώ «ακούει», προκειμένου να γνωρίζει εάν ένα ή περισσότερα πακέτα κυμάτων έχουν ανακλαστεί και επιστραφεί από ένα αντικείμενο. Στη συνέχεια, μπορούμε να προσδιορίσουμε τη θέση και την ταχύτητα αναλύοντας τη διαφορά φάσης μεταξύ του μεταδιδόμενου κύματος και του κύματος που επιστρέφει μετά την ανάκλαση.
Για να παρακάμψετε μια κάμερα ταχύτητας, υπάρχουν διάφορες πιθανές λύσεις. Το αμερικανικό δόγμα βασίζεται σε δύο αρχές:
- Η γεωμετρία των συσκευών, μελετάται για τη διασπορά των κυμάτων του ραντάρ σε κατεύθυνση διαφορετική από την κατεύθυνση πρόσπτωσης, επιστρέφει μικρό κύμα ή καθόλου κύμα στο ραντάρ, γεγονός που εμποδίζει τον εντοπισμό του αεροπλάνου,
- Η χρήση ειδικής επίστρωσης που απορροφά τα κύματα, ώστε και πάλι να μην επιστρέφουν κύματα στο ραντάρ.
Σήμερα οι αμερικανικές συσκευές, είναι βελτιστοποιημένες για κύματα με συχνότητα μεταξύ 9 και 10 GHz και είναι σχετικά αποτελεσματικές, για συχνότητες που κυμαίνονται από 6 έως 18 GHz. Πέρα από αυτό το εύρος συχνοτήτων, οι συσκευές των ΗΠΑ είναι τόσο ορατές όσο και συσκευές ίδιου μεγέθους χωρίς καμία προστασία.
Σε τι αντιστοιχούν αυτές οι συχνότητες και τι σημαίνουν;
Αυτές οι συχνότητες δεν επιλέχθηκαν τυχαία: είναι συχνότητες που χρησιμοποιούνται από ραντάρ ελέγχου πυρός (ραντάρ που κλειδώνει έναν στόχο) και ραντάρ αυτοκατευθυνόμενων βλημάτων (για βλήματα που καθοδηγούνται μόνοι τους αντί να καθοδηγούνται από GPS, υπέρυθρες ή σταθμό ελέγχου πυρκαγιάς). Έτσι, η εικόνα του stealth που έχουμε είναι πολύ υπερβολική σε σύγκριση με την πραγματικότητα, εν μέρει από την αμερικανική επικοινωνία. Πράγματι, όλα τα ραντάρ που λειτουργούν στη ζώνη V/UHF (δηλαδή από 0,03 έως 3 GHz) είναι ικανά να ανιχνεύσουν ένα F-22 ή ένα F-35.
Έτσι, όλα τα ραντάρ πολιτικού ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας στον κόσμο ανιχνεύουν, τουλάχιστον εν μέρει, αεροσκάφη stealth. Χειρότερα: αυτές οι συχνότητες που χρησιμοποιούνται ευρέως για τηλεπικοινωνίες, οι συσκευές stealth θα αντανακλούν αυτά τα σήματα και τα παθητικά ραντάρ (ένας τύπος ραντάρ που δεν στέλνει κύμα αλλά εξακολουθεί να "ακούει" για να γνωρίζει εάν τα κύματα έχουν ανακλαστεί πίσω στην κατεύθυνσή τους από ένα ξένο αντικείμενο ), μπορούν να ανιχνεύσουν τέλεια τα λεγόμενα αεροσκάφη stealth.
Στην αμερικανική λογική, αυτό δεν είναι πρόβλημα, επειδή αυτή η ζώνη συχνοτήτων δεν καθιστά δυνατό να λάβουμε με αρκετή ακρίβεια τη θέση του αντικειμένου που αντανακλά τα κύματα: η τάξη μεγέθους είναι 200 μέτρα ακρίβειας σε απόσταση 300 χιλιομέτρων. Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να δίνει μια καλή εκτίμηση της θέσης, για παράδειγμα επαρκή για την καθοδήγηση ενός άλλου αεροσκάφους με σκοπό την αναχαίτιση.
Έτσι, η χρήση ενός πολυεπίπεδου αμυντικού συστήματος με ευρεία ζώνη συχνοτήτων, όπως το σύστημα American Patriot ή τα ρωσικά συστήματα s-300 και s-400, καθιστά δυνατή την ανίχνευση των λεγόμενων αεροσκαφών stealth.
Το ίδιο ισχύει και για τα μαχητικά αεροπλάνα που αλλάζουν τη λειτουργία του ραντάρ τους για να μεταβούν από συχνότητα 1 GHz σε 10 GHz ανάλογα με το αν βρίσκονται στη φάση ανίχνευσης ή ελέγχου πυρός.
Η Γαλλική περίπτωση, η εμπλοκή του ελέγχου πυρός πρώτα
Ακόμα κι αν το Rafale σχεδιάστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με το F-22 Raptor, το δόγμα που υιοθετήθηκε για την αποφυγή του ελέγχου πυρός είναι πολύ διαφορετικό. Στο μυαλό των μηχανικών της Dassault, καθώς δεν είναι δυνατό να αποφευχθεί η ανίχνευση σε όλες τις πιθανές συχνότητες, είναι απλούστερο να δημιουργηθεί ένα σύστημα που εμποδίζει τον αποτελεσματικό έλεγχο των πυρών στον εχθρό.
Αυτό το σύστημα ονομάζεται SPECTRA «Σύστημα Προστασίας και Αποφυγής Πυροδοτικών Γραμμών του Rafale», παλαιότερα «Σύστημα Ηλεκτρονικής Προστασίας ενάντια σε Όλες τις Δυσμενείς Ακτινοβολίες», που λειτουργεί σε συχνότητα από 1 έως 20 GHz. Η λειτουργία του SPECTRA, βασίζεται σε μια αρχή διαφορετική από αυτές που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο μέρος, για να παραπλανηθούν τα ραντάρ: εάν το κύμα που επιστρέφει στο ραντάρ έχει εσκεμμένα αλλοιωθεί, τότε το ραντάρ θα συναγάγει μια λανθασμένη θέση για το αντικείμενο.
Έτσι, το SPECTRA βασίζεται σε ένα σύνολο αισθητήρων και παρεμβολών, που προσφέρουν κάλυψη 360° στο Rafale. Η ιδέα είναι να ανιχνεύσουμε από πού προέρχεται το κύμα του ραντάρ και να στείλουμε προς την κατεύθυνσή του (όπως και τις άλλες κατευθύνσεις για να παραπλανηθούν τα παθητικά ραντάρ), το ίδιο σήμα αλλά εκτός φάσης για να παραπλανηθούν τα ηλεκτρονικά του ραντάρ. Με άλλα λόγια, ο εχθρός θα πιστέψει ότι λαμβάνει την ηχώ του κύματος που αποστέλλεται, ενώ είναι μια εικονική ηχώ που στέλνεται πίσω από τον πομπό Rafale και η οποία θα επιτρέψει την παραπλάνηση του εχθρικού ραντάρ στη θέση και τη στάση του Rafale.
Για τα αυτοκατευθυνόμενα ραντάρ πυραύλων, η ιδέα είναι η ίδια. Αλλά επιπλέον, η ηλεκτρική ισχύς των πυραύλων είναι πιο αδύναμη από αυτή των ραντάρ στο έδαφος, καθίσταται δυνατός ο κορεσμός του ραντάρ τους, το οποίο γενικά προκαλεί μια πρόωρη «έκρηξη» της συσκευής, με τα ηλεκτρονικά της να καταλήγουν σε αστοχία της λειτουργίας του ραντάρ επί του σκάφους.
Το SPECTRA δεν είναι ένα μοναδικό σύστημα στον κόσμο, επομένως στα αγγλικά ονομάζεται DAS for Defensive Aids System . Το EuroFighter έχει το Praetorian DASS και το F-35 από το AN/AAQ37. Ωστόσο, μόνο το Rafale βασίζεται τόσο πολύ σε αυτό το σύστημα: το SPECTRA ζυγίζει συνολικά 250 κιλά και αντιπροσωπεύει έως και το ένα τρίτο της τιμής ενός νέου Rafale. Ανανεώνεται τακτικά, είναι αναμφίβολα το πιο προηγμένο DAS σε πτήση σήμερα.
Σήμερα, ωστόσο, το καθαρό stealth δεν φαίνεται πλέον να ικανοποιεί τους Αμερικανούς που επενδύουν σε αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου, δηλαδή σε αεροσκάφη ειδικά σχεδιασμένα για παρεμπόδιση ραντάρ όπως το F-18 Growler, και που ανακοινώνουν ότι η νέα γενιά αεροσκαφών μαχητικών 6ης γενιάς (το οποίο ονομάζεται NGAD στις ΗΠΑ), θα έχει αυτόνομα ιπτάμενα drones (το συνεργατικό μαχητικό αεροσκάφος της USAF διαμορφώνεται), εξ ολοκλήρου αφιερωμένο σε αυτήν την αποστολή εκτός από το βασικό stealth των συστημάτων, που προφανώς δεν είναι πλέον αρκετό.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι τα ραντάρ δεν είναι το μοναδικό μέσο ανίχνευσης, υπάρχει επίσης παρακολούθηση υπέρυθρων ή IRST, ένα όλο και πιο αποτελεσματικό σύστημα, σχεδόν αδύνατο να μπλοκάρει και για το οποίο είναι πολύ δύσκολο να είσαι κρυφός. Αυτός ο τύπος ανιχνευτή, εξοπλίζει το Rafale αλλά όχι το F-22.
