Η αμφιλεγόμενη χρήση των δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου, πληροφοριών και παρεμβολών, αποτελεί μια σημαντική πτυχή των στρατιωτικών εξελίξεων που προκύπτουν της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, καθώς συγκεχυμένες πληροφορίες κάνουν λόγο για έλλειψη αυτών των δυνατοτήτων στο ουκρανικό μέτωπο, υπό το πρίσμα των εκστρατειών παραπληροφόρησης, κατασκοπείας και κυβερνοπολέμου των ρωσικών δυνάμεων.
Παρόλες τις δυνατότητες της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον ηλεκτρονικό πόλεμος και την κατασκοπεία, οι Ρώσοι, σύμφωνα με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, φέρονται να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξοπλισμό εμπορικής/πολιτικής κατηγορίας για επικοινωνία και πλοήγηση, και οποιαδήποτε παρεμβολή θα υποβάθμιζε σοβαρά αυτές τις ικανότητες.
Οπλικά συστήματα αυτού του τύπου δεν εντοπίστηκαν στο Χάρκοβο, στην Οδησσό, στο Κίεβο και στη Μαριούπολη, ωστόσο από τις 4 Μαρτίου, παρατηρήθηκε ένα κύμα ηλεκτρονικών παρεμβολών από την Ουκρανία μέχρι τις χώρες της Βαλτικής.
Ακολουθεί ένα βίντεο που δείχνει πώς η περιοχή της Βαλτικής δεν αντιμετώπιζε προβλήματα παρεμβολών GPS για αρκετές εβδομάδες και, στη συνέχεια, ξεκίνησε ένας ηλεκτρονικός πυρετός κατά μήκος της ανατολικής Ευρώπης.
Τις τελευταίες 3 ημέρες φαίνεται να υπάρχει σημαντική παρεμβολή GPS γύρω από το Καλίνινγκραντ, επηρεάζοντας αεροσκάφη πάνω από την Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λετονία και τη Βαλτική Θάλασσα.
Η Ρωσία είναι ευρέως γνωστό πως διαθέτει έναν από τους πιο ικανούς τεχνολογικά στρατούς στον πλανήτη. Έχουν προηγμένες δυνατότητες πληροφοριών, πληροφοριακού πολέμου, κυβερνοπολέμου και ηλεκτρονικού πολέμου.
Η Ρωσία χρησιμοποίησε αυτές τις τεχνολογίες τα τελευταία χρόνια σε μάχες στη Συρία και στην περιοχή του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία, και τις χρησιμοποιεί στην τρέχουσα εισβολή της στην Ουκρανία.
Οι όροι «νοημοσύνη», «πληροφορία», «κυβερνοχώρος» και «ηλεκτρονικό» υποδηλώνουν διακριτά αλλά επικαλυπτόμενα πεδία. Ένας καθηγητής πρακτικής ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, ο Justin Pelletier, εξηγεί τι είναι και πώς τα χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία.
Ο ρόλος της νοημοσύνης είναι να αποκτήσει μια εικόνα για τη δραστηριότητα του εχθρού. Ο ρόλος της αντικατασκοπείας είναι να τυφλώνει τον εχθρό ή να διαστρεβλώνει τις πληροφορίες του. Η αυτοματοποίηση στην επιτήρηση και αναγνώριση πληροφοριών - βασικές λειτουργίες της νοημοσύνης στον πόλεμο - έχει γίνει μια κοινή πρακτική για τους σύγχρονους στρατούς.
Οι υπηρεσίες πληροφοριών συλλέγουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων από νοημοσύνη ανοιχτού κώδικα (OSINT) – πληροφορίες που συλλέγονται από ειδήσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες δημόσια διαθέσιμες πηγές – καθώς και μυστικές πηγές, και χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για την ανάλυση των πληροφοριών.
Η Ρωσία φέρεται να έχει προχωρήσει ταχύτερα στην ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στα συστήματα πληροφοριών από ό,τι περίμεναν οι ΗΠΑ. Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ποιες πληροφορίες έχει συλλέξει η Ρωσία, αλλά η πρόσβασή της σε OSINT, κατασκοπευτικούς δορυφόρους, πρακτορεία στην Ουκρανία, ισχυρούς υπολογιστές και έμπειρους αναλυτές, καθιστά πιθανό ότι η Ρωσία έχει εκτεταμένες πληροφορίες για τη στρατιωτική και πολιτική κατάσταση της Ουκρανίας.
Ο πόλεμος πληροφοριών είναι η μάχη που δίνεται στα μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ενισχυθεί η λαϊκή υποστήριξη, να πείσει και να προκαλέσει τη συμπάθεια των πιθανών συμμάχων και ταυτόχρονα να σκορπίσει σύγχυση, αβεβαιότητα και δυσπιστία στον πληθυσμό του εχθρού.
Η Ρωσία χρησιμοποίησε και είναι πιθανό να συνεχίσει να χρησιμοποιεί κυβερνοεπιχειρήσεις για να ανατρέψει την ουκρανική κυβέρνηση. Για παράδειγμα, τις εβδομάδες που προηγήθηκαν τόσο των εισβολών του 2014 όσο και του 2022, οι Ουκρανοί στρατιώτες έγιναν στόχος παραπληροφόρησης με σκοπό να σπείρουν σύγχυση και αταξία σε περίπτωση επίθεσης.
Τα ρωσικά μηνύματα σχετικά με την «απελευθέρωση» τμημάτων της Ουκρανίας είναι η παραπληροφόρηση που πιθανότατα στοχεύει σε ένα διεθνές κοινό και εκτιμάται ότι οι προσπάθειες νομιμοποίησης των ενεργειών της Ρωσίας θα συνεχιστούν.
Υπάρχει ένας συνεχής διαγωνισμός για τον έλεγχο του αφηγήματος του τι συμβαίνει στην Ουκρανία. Η Ρωσία διεξάγει μια ενεργή εκστρατεία παραπληροφόρησης και πιστεύεται από τους ειδικούς ότι χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να βρει και να δημιουργήσει περιεχόμενο με γρήγορους ρυθμούς.
Ορισμένες πληροφορίες που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το βίντεο που υποτίθεται ότι δείχνει ρωσικά βομβαρδιστικά πάνω από την Ουκρανία, έχει αποδειχθεί ότι είναι πλαστές. Αυτό υπογραμμίζει πόσο δύσκολο είναι να αποδειχθεί η αλήθεια, ανάμεσα σε έναν τόσο μεγάλο όγκο πληροφοριών που αλλάζουν γρήγορα σε μια συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση, όπως ο πόλεμος.
Ο κυβερνοπόλεμος συνεπάγεται διείσδυση και διακοπή των συστημάτων υπολογιστών του εχθρού. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία επιθέσεων άρνησης υπηρεσίας για τον αποκλεισμό της πρόσβασης σε ιστότοπους, την παραβίαση συστημάτων υπολογιστών για την κλοπή ή την καταστροφή δεδομένων και τον έλεγχο των συστημάτων υπολογιστών για τη διακοπή της κρίσιμης υποδομής, όπως τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφεραν στις 23 Φεβρουαρίου 2022 ότι χάκερ με έδρα τη Ρωσία, είχαν εξαπολύσει ένα ισχυρό νέο είδος κακόβουλου λογισμικού εναντίον στόχων στην Ουκρανία. Οι επιθέσεις φαίνεται ότι είχαν στόχο την ουκρανική κυβέρνηση και εγκαταστάσεις τηλεπικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Εσωτερικών, και περιλαμβάνουν κλοπή και καταστροφή δεδομένων.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε προηγηθεί από αρκετές εβδομάδες κυβερνοεπιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης που δημοσίευσε ένα ψεύτικο ransomware και στη συνέχεια κατέστρεψε δεδομένα. Αυτές οι επιθέσεις ήταν μέρος μιας πολυετούς εκστρατείας κυβερνοπολέμου κατά της Ουκρανίας, η οποία περιελάμβανε επιθέσεις σε τμήματα του ηλεκτρικού δικτύου της χώρας.
Μια ομάδα ταχείας απόκρισης εμπειρογνωμόνων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κινητοποιηθεί για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί έναντι των κυβερνοεπιθέσεων εντοπίζοντας πότε συμβαίνουν επιθέσεις. Η ουκρανική κυβέρνηση κάλεσε επίσης την ουκρανική κοινότητα χάκερ να βοηθήσει στην υπεράσπιση της χώρας, προστατεύοντας συστήματα υπολογιστών που ελέγχουν κρίσιμες υποδομές όπως το ηλεκτρικό δίκτυο.
Ο ηλεκτρονικός πόλεμος περιγράφει προσπάθειες διακοπής ή εσφαλμένης διεύθυνσης των ηλεκτρονικών συστημάτων του εχθρού, όπως τα ραντάρ και τα δίκτυα επικοινωνιών. Μπορεί να περιλαμβάνει μπλοκάρισμα ραδιοφωνικών σημάτων, εξ αποστάσεως καταστροφή κυκλωμάτων υπολογιστή και πλαστογράφηση σημάτων GPS για διακοπή της πλοήγησης.
Η Ρωσία έχει μακρά ιστορία στον έλεγχο του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Λόγω των προηγμένων δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου της Ρωσίας, η δύναμή της μπορεί να είναι σε θέση να καταρρίψει το Διαδίκτυο και τους πύργους κινητής τηλεφωνίας χρησιμοποιώντας μια σειρά τεχνικών.
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει συστήματα που παρεμποδίζουν τη λήψη σήματος από δορυφόρους στην ανατολική Ουκρανία. Αυτά τα συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εμποδίσουν τις επικοινωνίες και να διακόψουν τον έλεγχο των drones, καθιστώντας και τα τουρκικά Bayraktar παιχνίδομηχανές.
Το παλιό παιχνίδι της κατασκοπείας έχει υιοθετήσει νέες τεχνολογίες, αλλά εκτιμάται ότι είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι η ικανότητα να κερδίζεις πολέμους κατά τη διάρκεια επαναστάσεων σε στρατιωτικές υποθέσεις καθορίζεται γενικά από την ικανότητα ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών στις στρατιωτικές και μυστικές επιχειρήσεις μιας χώρας.
Αν και ο ρωσικός στρατός έχει επιδείξει μερικές ενδιαφέρουσες τεχνολογικές καινοτομίες τα τελευταία χρόνια, δεν είναι σαφές εάν έχει κατακτήσει αυτόν τον νέο τρόπο διεξαγωγής πολέμου, καθώς η έκταση των επιχειρήσεων αυτού του τύπου στο μέτωπο της Ουκρανίας.
