Η Τουρκία παρακολουθεί στενά τις ταραχές και τις εξελίξεις στο Καζακστάν και ο Ερντογάν ήταν ένας από τους πρώτους που τηλεφώνησε στον Καζακστάν ομόλογό του Kassym-Jomart Tokayev για να εκφράσει τη συμπαράστασή του.
Η στήριξη της Τουρκίας προς το Καζακστάν
Λίγες μέρες αργότερα, το τουρκικό κοινοβούλιο εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία εξέφρασε την αλληλεγγύη του στον λαό του Καζακστάν. Για μία φορά, το ψήφισμα ψηφίστηκε από όλα τα κόμματα, εκτός από το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών HDP.
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, η Τουρκία πραγματοποίησε διαδικτυακή συνάντηση με τα μέλη του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (OTS). Υπενθυμίζουμε ότι η εν λόγω ένωση ιδρύθηκε το 2009 και συγκεντρώνει χώρες που μοιράζονται τους ίδιους γλωσσικούς και θρησκευτικούς δεσμούς.
Αν και λιγότερο ισχυρός από τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), το OTS κατάφερε να δημιουργήσει συνέργειες τα τελευταία χρόνια μεταξύ των μελών του, ιδίως της Τουρκίας, του Καζακστάν, του Αζερμπαϊτζάν και της Κιργιζίας.
Ο πρώην πρόεδρος του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, μαζί με τον Ερντογάν, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη σύσταση της οργάνωσης. Ο συγκεκριμένος αν και κυβέρνησε το έθνος της Κεντρικής Ασίας από το 1990 έως το 2019, έγινε ο κύριος στόχος της αναταραχής που έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα.
Το Καζακστάν είναι σημαντικός εταίρος για την Τουρκία. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών έχει ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια. Η Τουρκία εισάγει κυρίως ενεργειακούς πόρους και πρώτες ύλες, ενώ εξάγει κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και κυρίως αγροτικά προϊόντα, τα οποία χρειάζεται απολύτως το Καζακστάν.
Οι τουρκικές επενδύσεις στο Καζακστάν έχουν αυξηθεί και η Τουρκία έχει υποστηρίξει την προσπάθεια του Καζακστάν να ενταχθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Ωστόσο εκτός από τις οικονομικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες μεταξύ των δύο χωρών, τα γεωπολιτικά οφέλη είναι εκείνα που έχουν υποκινήσει σε μεγάλο βαθμό τις ενέργειές της Τουρκίας.
Ενώ η ανάπτυξη υποδομών ήταν στο προσκήνιο , οι θρησκευτικοί δεσμοί συνέχισαν να έχουν μεγάλη βαρύτητα στις μεταξύ τους σχέσεις. Το 2015 ο Ερντογάν και ο Ναζαρμπάγιεφ εγκαινίασαν ένα τέμενος στο Καζακστάν το οποίο διαχειρίζεται η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, πιο γνωστό ως Diyanet.
Τα τελευταία 15 χρόνια, οι δύο ηγέτες ανέπτυξαν στενές σχέσεις, βοηθώντας την Τουρκία να επεκτείνει την επιρροή της σε όλη την περιοχή, διαβρώνοντας εν μέρει, αυτή της Ρωσίας.
Η παρέμβαση της Ρωσίας αλλάζει τα δεδομένα
Για τον Ερντογάν, τα άσχημα νέα είναι ότι οι πρόσφατες αναταραχές στο Καζακστάν έχουν αποδυναμώσει ουσιαστικά τον Ναζαρμπάγιεφ με σοβαρές συνέπειες.
«Μέσα σε ορισμένα όρια, το καθεστώς του Ναζαρμπάγιεφ ακολούθησε μια πολιτική οικοδόμησης εθνών όσο το δυνατόν πιο μακριά από τη ρωσική επιρροή, σίγουρα πιο κοντά στην Τουρκία», δήλωσαν στο AsiaNews ακαδημαϊκές πηγές της πρωτεύουσας του Καζακστάν Νουρ-Σουλτάν.
Ενώ ο Ερντογάν πίστευε ότι θα αποκόμιζε οφέλη καθώς η χώρα του διείσδυε ολοένα και περισσότερο στο Καζακστάν, τώρα βρίσκεται πλέον βρίσκεται σε θέση άμυνας αφού είναι αναγκασμένος να προστατεύσει όσα κέρδισε τα τελευταία χρόνια και αυτό τελικά μπορεί να μην λειτουργήσει.
Ο λόγος είναι ότι απέναντί του βρίσκεται ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Ρώσος πρόεδρος.
Αν και η Ρωσία είναι κατ' όνομα ισχυρός σύμμαχος της Τουρκίας, οι εντάσεις μεταξύ τους υπάρχουν και απομακρύνουν τις δύο χώρες αποό το να είναι πραγματικοί "εταίροι".
«Το γεγονός ότι ο Τοκάγιεφ στράφηκε στον CSTO σημαίνει ότι χρειάζεται τη βοήθεια της Ρωσίας ως εγγυητή της σταθερότητας της χώρας», δήλωσε ο Alexander Dubowy, ειδικός για την Κεντρική Ασία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, μιλώντας στο AsiaNews.
«Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τις γειτονικές χώρες, το Καζακστάν διατηρούσε πάντα άριστες σχέσεις τόσο με τη Δύση όσο και με την Κίνα», εξήγησε ο Dubowy.
Επιπλέον, «Η προσφυγή στον CSTO σημαίνει αποδοχή της παρέμβασης της Ρωσίας στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας και την επιρροή της».
Θα βρεθεί ισορροπία Ρωσίας-Τουρκίας στο Καζακστάν;
Ο Τούρκος πρόεδρος κινδυνεύει να ξεκινήσει τώρα από την αρχή, μέσα σε μια συγκυρία και συνθήκες που ευνοούν τη Ρωσία
Ωστόσο οι ρωσοτουρκικές σχέσεις παρά τα σκαμπανεβάσματα μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι μπορούν να ισσοροπούν, χάρη στη συνεννόηση λυκοφιλίας Πούτιν- Εντογάν
Τουρκία και Ρωσία μοιράζονται πάρα πολλά συμφέροντα για να έρθουν σε αννοικτή αντιπαράθεση μεταξύ τους, αφού σε άλλα μέρη όπου είναι παρόντες, όπως στη Συρία και τη Λιβύη, τελικά συνυπάρχουν έστω και δύσκολα.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Παρόλο που η αναταραχή στο Καζακστάν είναι καθαρά εσωτερική, θα μπορούσε να δοκιμάσει ξανά τη σχετική ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των δύο.
Βαρόμετρο θα αποτελέσει και η πορεία της "κόντρας" ΗΠΑ-Ρωσίας για την Ουκρανία, αφού οι εξελίξεις μπορεί να έχουν απρόβλεπτες και καταστροφικές συνέπεις για την Τουρκία αλλά και την Ευρώπη
Σε πρόσφατο άρθρο μας είχαμε επισημάνει τέλος για την προσπάθεια του Ερντογάν για δημιουργία Τουρκικού ΝΑΤΟ και ενιαίου στρατού από τα κράτη του "Οργανισμού Τουρκικού κόσμου". Αυτό όπως αντιλαμβανόμαστε μετά τη ρωσική παρέμβαση στο Καζακστάν, τουλάχιστον μετατίθεται χρονικά
Η συμμετοχή της Τουρκίας στον πόλεμο πέρυσι στο Ναγκόρνο Καραμπάχ μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων, είχε ως απώτερο σκοπό την επικοινωνία του Ανατολικού με το Δυτικό Αζερμπαϊτζάν με την κατάληψη του στρατηγικής σημασίας διαδρόμου του Ζangezur, και κατ' έπέκταση της Τουρκίας μέσω Αζερμπαϊτζάν με την Κασπία θάλασσα και μέσω αυτής με το Καζακστάν.
Η αφαίρεση της ρωσικής γλώσσας από κρατική γλώσσα, η μετάβαση στο λατινικό αλφάβητο και η επέκταση της Ένωσης τουρκικών κρατών στο Καζακστάν, αλλά και γενικότερα στην υπερκαυκασία ενοχλούν πολύ τον Πούτιν.
Η Ρωσία επιθυμεί να κάνει η ίδια κουμάντο στην αυλή της. Αυτό διαφαίνεται άλλωστε και από τους όρους που θέτει ο Πούτιν στο ΝΑΤΟ-ΗΠΑ, αναφορικά με την ειρηνική διευθέτηση για την Ουκρανία, σύμφωνα με τους οποίους επιθυμεί την μη ένταξη στο μέλλον Ουκρανίας και Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, καθώς και την στρατιωτική άμπωτη της Συμμαχίας από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που ανήκαν στο πρώην Σύμφωνο της Βαρσοβίας.
Τέλος Κίνα και ΗΠΑ έχουν επίσης αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα στο Καζακστάν , όπου για την μεν πρώτη αποτελεί χώρα μέσω της οποίας διέρχεται η βόρεια διαδρομή του "δρόμου του μεταξιού" που οδηγεί από το Πεκίνο στις Βρυξέλλες, για τις δεύτερες είναι η χώρα που φράσσει αυτή την οδό.
