Η τρέχουσα Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ, που με το κατευθυντήριο έγγραφο της Συμμαχίας υιοθετήθηκε από το 2010 είναι θλιβερά ξεπερασμένη.
Το μήνυμά του είναι μιας περασμένης εποχής σχετικής σταθερότητας, όπου η Ρωσία είχε το ρόλο της αντίπαλη υπερδύμανης που επανακάμπτει και η Κίνα θα συνέχιζε να αναπτύσσεται ως περιφερειακή δύναμη και «υπεύθυνος ενδιαφερόμενος φορέας» στην διεθνές σύστημα.
Οι στρατιωτικές εντάσεις και οι στρατιωτικές δυνάμεις θα μειωνόταν και οι αυξανόμενες αλληλεξαρτήσεις θα μείωναν τις συγκρούσεις και θα προκαλούσαν μεγαλύτερη ασφάλεια και ευημερία. «Ο ευρωατλαντικός χώρος βρίσκεται σε ειρήνη και ο κίνδυνος μιας συμβατικής επίθεσης κατά του εδάφους του ΝΑΤΟ είναι χαμηλός», αναφέρει το έγγραφο.
Οι προκλήσεις για τη διατλαντική ασφάλεια φάνηκε να προέρχονται μακριά από την επικράτεια της ΕΕ και συγκεκριμένα από τη Μ.Ανατολή , η οποία αντιμετώπιζε αρκετές εντάσεις καθώς και το πρόβλημα της τρομοκρατίας.
Τα παραπάνω δεν ισχύουν σήμερα.
Η σημερινή κατάσταση
Το ΝΑΤΟ και άλλοι ευρωπαϊκοί και ευρωατλαντικοί θεσμοί πρέπει να επανατοποθετηθούν για να αντιμετωπίσουν μια πιο ασταθή εποχή αναταραχής. Οι κρίσιμες κοινωνικές λειτουργίες των δημοκρατιών μας είναι όλο και πιο ευαίσθητες σε αναταραχές, και διακοπές λειτουργίας.
Οι νέες αναδυόμενες τεχνολογίες αλλάζουν τη φύση του ανταγωνισμού και των συγκρούσεων. Η ταχύτητα της καινοτομίας καθιστά το ρυθμό τόσο σημαντικό όσο το διάστημα για την ευρωατλαντική ασφάλεια. Οι ψηφιακοί μετασχηματισμοί ανατρέπουν τα θεμέλια της διπλωματίας και της άμυνας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που έχουν συνηθίσει να προστατεύουν την περιοχή πρέπει να εξετάσουν πώς να προστατεύσουν τη συνδεσιμότητα μας. Η κλιματική αλλαγή και οι ενεργειακές μεταβάσεις θέτουν διλήμματα ασφάλειας για τα οποία η Συμμαχία παραμένει απροετοίμαστη.
Η περιφέρεια της Ευρώπης έχει μετατραπεί από δαχτυλίδι φίλων σε δαχτυλίδι φωτιάς.
Μέσω της προσάρτησης της Ουκρανικής χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσία, της στρατιωτικής της επέμβασης στην ανατολική Ουκρανία και της χρήσης της ενέργειας, του κυβερνοχώρου και άλλων μέσων ως πολιτικών εργαλείων, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε ένα σαφές τρίπτυχο μήνυμα:
(1) η σκληρή δύναμη έχει σημασία.
(2) Τα σύνορα στην Ευρώπη μπορούν ακόμα να αλλάξουν με τη βία και
(3) Η Ρωσία σκοπεύει να επεκτείνει την αρένα του ανταγωνισμού για να διαταράξει και να βλάψει τις κρίσιμες λειτουργίες άλλων κοινωνιών.
Η οικονομική εμβέλεια της Κίνας, η ταχεία τεχνολογική της πρόοδος και οι αυξανόμενες στρατιωτικές της ικανότητες, η παγκόσμια διπλωματία της προσαρμοσμένη σε πολύ διαφορετικούς κανόνες και οι τεράστιες ανάγκες της σε πόρους, την καθιστούν αμφισβητία παγκόσμιας κλάσης.
Οι επενδύσεις της σε στρατηγικές βιομηχανίες και λιμάνια, οι προκλήσεις της για τα παγκόσμια κοινά και η σύμβασή της με τη Ρωσία, η οποία περιλαμβάνει συνεργασία σε όπλα και θαλάσσιες ασκήσεις στη Μεσόγειο και τη Βαλτική Θάλασσα, την έχουν "φέρει" στην ίδια την Ευρώπη.
Εκτός από αυτές τις προκλήσεις, οι Ευρωπαίοι αναρωτιούνται για τη δέσμευση των ΗΠΑ στη Συμμαχία.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την τρέχουσα αναθεώρηση Στρατηγικής Αντίληψης για να καθησυχάσει τους συμμάχους της Αμερικής σχετικά με την παραμονή της ισχύος των ΗΠΑ, να δημιουργήσει νέα ενότητα και να ενημερώσει τα καθήκοντα και τα εργαλεία του ΝΑΤΟ για την εποχή της αναστάτωσης.
Τι πρέπει να περιλαμβάνει η νέα Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ
Στην παρούσα φάση η προσέγγιση της κυβέρνησης Μπάιντεν σε μια νέα Στρατηγική Αντίληψη συνεχίζει να εξελίσσεται. Υπάρχει μια γενική αίσθηση ότι τα τρία «βασικά καθήκοντα» της Συμμαχίας, η συλλογική άμυνα, η διαχείριση κρίσεων και η συνεργατική ασφάλεια, που περιέχονται στο Concept του 2010, παραμένουν σημαντικά και πρέπει να διατηρηθούν.
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της διοίκησης γνωρίζουν πολύ καλά ότι καθένα από τα τρία βασικά καθήκοντα πρέπει να εξελιχθεί για να αντιμετωπίσει τις απειλές που προκαλούν αναστάτωση και μια σειρά από νέες προκλήσεις για τη Συμμαχία.
Υπάρχει επίσης μια αναγνώριση ότι η Συμμαχία πρέπει να είναι σε θέση να εκτελεί καθένα από αυτά τα βασικά καθήκοντα ενσωματώνοντας στρατιωτικά εργαλεία σε ένα ευρύτερο φάσμα διπλωματικών, πολιτικών και οικονομικών μέσων.
Αυτό περιλαμβάνει τη διασφάλιση ότι η Συμμαχία είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μια επιθετική Ρωσία.
Εκτός από τις στρατιωτικές της επεμβάσεις σε γειτονικές χώρες και τις συμβατικές και πυρηνικές συσσωρεύσεις της, τα τελευταία χρόνια η Μόσχα κατασκευάζει σταθερά μια σειρά από φυλάκια κατά της πρόσβασης/απαγόρευσης περιοχής, από τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα έως τη Μεσόγειο, που μπορούν να προσφέρουν στη Μόσχα φθηνότερη εκδοχή του «στρατηγικού βάθους» από αυτή που παρείχε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η προώθηση της ικανότητας της Συμμαχίας να αποτρέπει και να υπερασπίζεται ,σημαίνει επίσης ιεράρχηση τρόπων αντιμετώπισης αντισυμβατικών συγκρούσεων, που μπορεί να βρίσκονται ακριβώς κάτω από το κατώφλι της αμοιβαίας άμυνας του Άρθρου 5 , όπως για παράδειγμα ορισμένοι τύποι κυβερνοεπιθέσεων, ενεργειακός εκφοβισμός, εκλογικές παρεμβάσεις και εκστρατείες παραπληροφόρησης.
Αυτή η δυναμική θα πρέπει να λάβει υπόψη τις άμεσες ανησυχίες των εκτεθειμένων συμμάχων και τις ευρύτερες παγκόσμιες ανησυχίες που επηρεάζουν όλους τους συμμάχους, όπως η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας.
Τα ενισχυμένα μέτρα αποτροπής και άμυνας θα πρέπει να ενισχυθούν από την ετοιμότητα του ΝΑΤΟ να εμπλακεί με τη Μόσχα.
Αυτά περιλαμβάνουν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αποφυγή επεισοδίων στη θάλασσα, στη στεριά, στον αέρα και στο διάστημα. Το ΝΑΤΟ πρέπει επίσης να εξετάσει τον συντονιστικό του ρόλο σε μια ευρύτερη στρατηγική σε σχέση με τις επιχειρήσεις επιρροής της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των επιλογών «δεύτερου χτυπήματος» της Μόσχας για κυρώσεις, όπως η διακοπή των ροών ενέργειας σε βασικούς συμμάχους του ΝΑΤΟ, που μπορεί να δημιουργήσει μη στρατιωτικές πιέσεις που θα μπορούσαν να παγώσουν το ΝΑΤΟ από το να ενεργήσει σε μια κρίση.
Διαχείριση κρίσεων
Η Συμμαχία πρέπει να συνεχίσει να είναι σε θέση να μειώνει τις απειλές, να αποτρέπει και να ανταποκρίνεται σε κρίσεις στην άμεση γειτονιά της και να βοηθά στην αντιμετώπιση κρίσεων εκτός του πεδίου ευθύνης της που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα συμφέροντα της Συμμαχίας.
Αυτό το βασικό καθήκον κυριάρχησε στις εργασίες της Συμμαχίας για το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Περιλαμβάνει επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και τη Λιβύη, εκπαιδευτικές αποστολές στο Ιράκ, επιχειρήσεις κατά του ISIS, επιχειρήσεις καταπολέμησης της πειρατείας στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας, ναυτικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων προσφυγικών ροών που έρχονται στην Ευρώπη από το νότο και αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στο Μεσόγειος Θάλασσα.
Σε πολλούς από αυτούς τους τομείς, η ΕΕ και οι μεμονωμένοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους και έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ακόμη περισσότερα. Οι ΗΠΑ και ο Καναδάς δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για μια πιο ικανή Ευρώπη που μπορεί να αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις.
Σε δύο δηλώσεις μαζί με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επιβεβαίωσε την υποστήριξη των ΗΠΑ για «μια ισχυρότερη και πιο ικανή ευρωπαϊκή άμυνα που συμβάλλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ»
Έχοντας αυτό κατά νου, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα πρέπει να καθορίσουν ένα ευρωπαϊκό επίπεδο φιλοδοξίας εντός του ΝΑΤΟ και να ευθυγραμμίσουν τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, έτσι ώστε η Ευρώπη να μπορεί να είναι ο «πρώτος ανταποκρινόμενος» όταν πρόκειται για επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων εντός και κατά μήκος της περιφέρειάς της.
Το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να εμπλέκεται όπως χρειάζεται, αλλά η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει το προβάδισμα.
Συνεταιριστική ασφάλεια
Η Συμμαχία έχει ορίσει τη συνεργατική ασφάλεια κυρίως από την άποψη της εργασίας για κοινές προκλήσεις ασφάλειας μαζί με άλλους εταίρους. Αυτό το καθήκον παραμένει σημαντικό. Το ΝΑΤΟ έχει περισσότερους εταίρους παρά μέλη. Οι εταίροι παρέχουν σημαντική πολιτική υποστήριξη στη Συμμαχία και μπορούν επίσης να συνεισφέρουν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις. Οι εταίροι του ΝΑΤΟ είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα που μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητες της Συμμαχίας με χαμηλό κόστος. Οι βασικές συνεργασίες με τη Σουηδία και τη Φινλανδία μπορούν να εξελιχθούν περαιτέρω.
Έχοντας αυτό υπόψη, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο συμπλήρωσης της Ενισχυμένης Επιχειρησιακής Συνεργασίας του με την Αυστραλία με παρόμοιες ρυθμίσεις με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.
Οι συνεργασίες με την Ουκρανία και τη Γεωργία βρίσκονται σε ροή, με κάθε εταίρο να επιδιώκει την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά χωρίς συμμαχική συναίνεση για να κάνει ένα τέτοιο βήμα. Η Συμμαχία θα πρέπει να εξετάσει βαθύτερες πρωτοβουλίες αποτροπής και ανθεκτικότητας που κάνουν αυτές τις εταιρικές σχέσεις πιο λειτουργικές.
Μια νέα Στρατηγική Αντίληψη έχει τη δυνατότητα να εδραιώσει μια επιχειρησιακή εταιρική σχέση με την ΕΕ που θα αξιοποιήσει πρόσθετους πόρους για τη Συμμαχία, θα τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει μια σειρά πολιτικοστρατιωτικών και αντισυμβατικών προκλήσεων, θα στηρίξει τα δημοκρατικά πρότυπα και την κοινή ανθεκτικότητα και ίσως ακόμη και να οδηγήσει σε ένα «στρατιωτικό Σένγκεν», που διευκολύνει τις διασυνοριακές μετακινήσεις, αντικατοπτρίζοντας την πολιτική ζώνη Σένγκεν της ίδιας της ΕΕ.
Σήμερα, ωστόσο, η συνεργατική ασφάλεια πρέπει να εξελιχθεί πέρα από την προηγούμενη κατανόηση για να καλύψει τις προκλήσεις για τα παγκόσμια κοινά.
Η Συμμαχία είναι ένας σημαντικός παράγοντας σε τουλάχιστον τέσσερις παγκόσμιες διαστάσεις :
(1) προστασία της ελευθερίας των θαλασσών.
(2) διατήρηση των παγκόσμιων κοινών πληροφοριών
(3) διασφάλιση της ασφάλειας και των κανόνων ειρηνικής συμπεριφοράς στο διάστημα και
(4) προστασία των μετοχών της Συμμαχίας στην ασφάλεια της Αρκτικής.
Οι δραστηριότητες της Κίνας θέτουν προκλήσεις και στους τέσσερις τομείς. Τέτοιες προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο σε συνεργασία με μια σειρά μη ΝΑΤΟϊκών κρατικών και μη φορέων. Σε ορισμένους τομείς, το ΝΑΤΟ δεν θα είναι ο κύριος θεσμός, αλλά μπορεί να προσφέρει εξειδικευμένες δυνατότητες. Σε άλλους τομείς, για παράδειγμα για την προστασία της ελευθερίας ναυσιπλοΐας, πρέπει να εξοπλιστεί για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο.
Ένα νέο βασικό καθήκον είναι η συνολική ανθεκτικότητα
Ο Τζο Μπάιντεν κάλεσε τις ΗΠΑ «να ηγηθούν των δημοκρατικών συμμάχων και εταίρων τους στην αύξηση της ανθεκτικότητάς τους». Η αυξανόμενη ανάγκη για επιχειρησιακή εφαρμογή της έννοιας της ανθεκτικότητας ,η ικανότητα πρόβλεψης, πρόληψης και εάν είναι απαραίτητο, προστασίας από διαταραχές σε κρίσιμες λειτουργίες των κοινωνιών μας, έχει γίνει μια πρόκληση εφάμιλλη με τα άλλα βασικά καθήκοντα του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο δεν έχει ενσωματωθεί επαρκώς σε συμμαχικό σχεδιασμό ή επιχειρησιακές δραστηριότητες πέρα από τις βασικές απαιτήσεις ανά χώρα. Οι προσπάθειες του ΝΑΤΟ μέχρι στιγμής προδίδουν μια στατική κατανόηση της ανθεκτικότητας, η οποία περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δυναμικών διασυνδέσεων. Η διοίκηση επιθυμεί να αναπτύξει περαιτέρω την ιδέα. και εδώ υπάρχει ευκαιρία για νέα σκέψη.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ΝΑΤΟ πρέπει να υιοθετήσει συνολική ανθεκτικότητα ως τέταρτο βασικό καθήκον.
Η Συμμαχία πρέπει να κινηθεί από μια στατική προσέγγιση ανά χώρα προς την ανθεκτικότητα και να εφαρμόσει δύο ακόμη δυναμικές έννοιες.
Το πρώτο είναι η «κοινή ανθεκτικότητα». Δεδομένων των βαθιών διασυνδέσεων της Ευρώπης, δεν έχει σημασία πόσο ανθεκτικός είναι ένας σύμμαχος εάν δεν είναι ο γείτονάς του.
Η δεύτερη έννοια είναι η «προσωρινή ανθεκτικότητα». Οι Σύμμαχοι έχουν συμφέρον να προβάλουν ικανότητες ανθεκτικότητας σε αδύναμες γειτονικές χώρες εταίρους, όπως η Ουκρανία, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και τα κράτη κατά μήκος της νότιας πλευράς του ΝΑΤΟ.
Οι διαβρωτικές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο, οι διακοπές στις αλυσίδες εφοδιασμού που σχετίζονται με την άμυνα και η πανδημία COVID-19 έχουν υπογραμμίσει την ανάγκη για τη Συμμαχία να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τις αντισυμβατικές προκλήσεις για την ανθρώπινη ασφάλεια.
Η συνολική ανθεκτικότητα θα περιλαμβάνει επίσης προσπάθειες για να αντισταθούν υβριδικές επιθέσεις στις κοινωνίες του ΝΑΤΟ και την πολιτική βούληση. Το ΝΑΤΟ θα επηρεαστεί επίσης από την υπερθέρμανση του πλανήτη και οι προσπάθειες για την αντιμετώπισή της μπορεί τελικά να απαιτήσουν τις δυνατότητες των στρατιωτικών του ΝΑΤΟ για πράγματα όπως η έκτακτη διάσωση και η υλικοτεχνική υποστήριξη.
Αυτός είναι επίσης ένας τομέας στον οποίο μπορεί να συμβάλει μια πιο αποτελεσματική εταιρική σχέση ΝΑΤΟ-ΕΕ. Η ανθεκτικότητα είναι δουλειά για το ΝΑΤΟ, αλλά δεν χρειάζεται να είναι δουλειά μόνο του ΝΑΤΟ.
Η ενισχυμένη συνεργασία ΝΑΤΟ-ΕΕ προσφέρει ένα μέσο για την αξιοποίηση των συνδυασμένων πόρων και των δύο οργανισμών για κοινό σκοπό.
