"Ποιος είναι ο λόγος πίσω από την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη;" , είναι ο τίτλος άρθρου Διεθνούς ΜΜΕ του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα εξής:
"Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου κατά τη διάρκεια της ημέρας θα συναντηθεί με πολλούς αξιωματούχους της Β-Ε. Στην πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, μπροστά από το κτίριο της Προεδρίας, πραγματοποιήθηκε τελετή υποδοχής με τις υψηλότερες στρατιωτικές τιμές.
Τον Ερντογάν υποδέχτηκε στην επίσημη τελετή ο Πρόεδρος της Προεδρίας της Β-Ε, Šefik Džaferović και το μέλος της Προεδρίας Željko Komšić, την οποία ακολούθησε συνάντηση επισήμων, στην οποία έφτασε και το μέλος της Προεδρίας Milorad Dodik.
Ο Τούρκος πρόεδρος έρχεται στη Β-Ε λίγες μέρες μετά την έναρξη της εκστρατείας για τις γενικές εκλογές στη Β-Ε, που έχουν προγραμματιστεί για τις 2 Οκτωβρίου.
Όσον αφορά την οικονομική συνεργασία μεταξύ Β-Ε και Τουρκίας, η Τουρκία δεν συγκαταλέγεται στις δέκα πρώτες χώρες όσον αφορά τις άμεσες επενδύσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας και του Οργανισμού Προώθησης Ξένων Επενδύσεων, από το τέλος του πολέμου το 1995 έως το τέλος του 2021, οι τουρκικές εταιρείες επένδυσαν περίπου 347,5 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με στοιχεία του Επιμελητηρίου Εξωτερικού Εμπορίου, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει εξάγει αγαθά αξίας ελαφρώς άνω των 900 εκατομμυρίων ευρώ στην Τουρκία τα τελευταία έξι χρόνια. Ηλιέλαιο, ρινίσματα σιδήρου, καθίσματα, βοδινό κρέας, χαρτόνια και όπλα και πυροκροτητές εξάγονταν κυρίως.
Την ίδια περίοδο, αγαθά αξίας κοντά στο 1,9 δισ. ευρώ εισήχθησαν από την Τουρκία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, δηλαδή ένα δισ. ευρώ περισσότερα από αυτά που εξήχθησαν.
Μιλώντας για τις τελευταίες πολιτικές ειδήσεις, ο Bakir Izetbegović, ο ηγέτης των Βόσνιων, αρνείται ότι συμφωνήθηκε με πρωτοβουλία του Κροάτη Προέδρου Zoran Milanović και μετά τη συνάντηση μεταξύ του Σέρβου Προέδρου Aleksandar Vučić και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ερντογάν, οι χώρες να ενεργούσαν ως μεσολαβητές στις συνομιλίες μεταξύ των εθνικών ηγετών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης για τη βελτίωση των πολιτικών σχέσεων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, οι ακριβείς μεταφρασμένες δηλώσεις μετά τη συνάντηση μεταξύ Βούτσιτς και Ερντογάν το διαψεύδουν σαφώς.
Συγκεκριμένα, μετά τη συνάντηση Βούτσιτς-Ερντογάν, ο Ιζετμπέγκοβιτς είπε ότι «δεν υπάρχει συμφωνία για τη διεξαγωγή συνάντησης μεταξύ των ηγετών των τριών εθνών στη Β-Ε με τους προέδρους της Τουρκίας της Σερβίας και της Κροατίας», τονίζοντας ότι πρόκειται για παρερμηνεία.
«Είναι, στην πραγματικότητα, ένα πολυσυμφωνημένο τριμερές μεταξύ Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Σερβίας και Τουρκίας. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα εκπροσωπείται από θεσμούς, όχι από εκπροσώπους κομμάτων ή εθνών», δήλωσε ο Izetbegović.
Σύμφωνα με τον ίδιο, μια τέτοια τριμερής συνάντηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σύντομα και η Β-Ε θα εκπροσωπηθεί από την Προεδρία της Β-Ε, στην οποία δεν εκπροσωπείται ο κροατικός λαός.
Ωστόσο, οι δηλώσεις μετά τη συνάντηση Βούτσιτς - Ερντογάν διαψεύδουν τον Ιζετμπέγκοβιτς.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, μετά τη συνάντηση με τον Βούτσιτς, ο Ερντογάν είπε τα εξής:
«Μετά από αυτές τις (σερβικές) εκλογές, θέλουμε να συγκεντρώσουμε τους ηγέτες των τριών εθνών και να κάνουμε μια συνάντηση μαζί τους. Με αυτή τη συνάντηση, θα λάβουμε μέτρα για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Θέλουμε να συγκεντρώσουμε τους τρεις ηγέτες, Βόσνιους, Κροάτες και Σέρβους και να πετύχουμε αυτόν τον στόχο. Οι συνομιλίες θα μπορούσαν να γίνουν στην Κωνσταντινούπολη ή στο Βελιγράδι».
Η Svetlana Cenić είπε ότι έχει γίνει ήδη σύνηθες φαινόμενο να έρχεται ή να πηγαίνει ο Ερντογάν να τον δει κατά τη διάρκεια των εκλογών, όπως μια τακτική εκδήλωση, μια συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Πρόεδρο της Ρωσίας
«Έχουμε συνηθίσει ήδη σε αυτό. Δεν ξέρω τι πρέπει να ερμηνευτεί εκτός από το ότι πηγαίνει στα εγκαίνια του τζαμιού στο Σισάκ και ότι θα υπάρχει αντιπροσωπεία από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Θα υπάρχουν λοιπόν πολλές φωτογραφίες, πολλά από όλα, πολλές συναισθηματικές στιγμές, και όλα αυτά είναι στοχευμένα για την καμπάνια. Και αυτό είναι πιο κοινή γνώση, δεν ξέρω ποιος εκπλήσσεται», είπε ο Cenić.
Πρόσθεσε ότι θα ήταν έκπληκτη αν ήταν διαφορετικά.
«Θα ήμουν σοκαρισμένος αν δεν συνέβαινε αυτό. Αυτό είναι ένα καθιερωμένο πράγμα εδώ και χρόνια», είπε ο Cenić.
Η τελευταία φορά που ο Ερντογάν επισκέφθηκε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν τον περασμένο Αύγουστο. Τότε, εκτός από κρατικά καθήκοντα, ήταν κουμπάρος στον γάμο της Jasmina Izetbegović, κόρης του προέδρου του Κόμματος Δημοκρατικής Δράσης (SDA), Bakir Izetbegovi.
Ωστόσο το έγκριτο ΑL MONITOR αναφορικά με την τριήμερη περιοδεία Ερντογάν στα Βαλκάνια, την αποδίδει στην προσπάθεια διαμεσολάβησης σε μια κρίση που απειλεί νέες συγκρούσεις μεταξύ των πρώην γιουγκοσλαβικών κρατών, αναφέροντας:
Ο πρώτος σταθμός του Ερντογάν ήταν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου πολιτικοί από τη Σερβοκρατούμενη Δημοκρατία της Σέρπσκα μία από τις δύο πολιτικές οντότητες που αποτελούν τη χώρα έχουν κάνει εκκλήσεις ώστε ο θύλακας να διευθύνει τις δικές του υποθέσεις και να σχηματίσει στρατό.
Με επικεφαλής τον Μίλοραντ Ντόντικ, το φιλο-Κρεμλίνο Σέρβο μέλος της τριμερούς προεδρίας της Βοσνίας, οι Σέρβοι της χώρας έχουν παραπονεθεί ότι είναι περιθωριοποιημένοι από τους μουσουλμάνους Βόσνιους, οι οποίοι αποτελούν τη μεγαλύτερη εθνική ομάδα.
Η στάση του Ντόντικ έχει οδηγήσει στην παράλυση πολλών κυβερνητικών λειτουργιών και έχει εγείρει φόβους για τη διάλυση της Βοσνίας.
Η χώρα έχει χωριστεί μεταξύ μιας Βοσνιακής-Κροατικής ομοσπονδίας και της Δημοκρατίας Σέρπσκα από το 1995, μετά από έναν θρησκευτικό πόλεμο που άφησε περίπου 100.000 νεκρούς στον απόηχο της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας.
Η Βοσνία αντιμετωπίζει εκλογές στις 2 Οκτωβρίου που θα αποφασίσουν τη σύνθεση της προεδρίας καθώς και τις εθνικές, περιφερειακές και καντονιακές κυβερνήσεις.
Μιλώντας στην Άγκυρα πριν από την πτήση του για το Σεράγεβο, ο Ερντογάν τόνισε τη φήμη της Τουρκίας σε μια περιοχή στην οποία έχει ιστορικούς δεσμούς.
«Η ισορροπημένη και δίκαιη στάση της χώρας μας εκτιμάται από όλους τους λαούς σε αυτήν τη γεωγραφία», είπε σε συνέντευξη Τύπου στο αεροδρόμιο Esenboga.
«Θα συνεχίσουμε αυτή τη στάση και το επόμενο διάστημα. Η κύρια ατζέντα της επίσκεψής μου θα είναι οι προσπάθειες επίλυσης της πολιτικής κρίσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η οποία διαρκεί περισσότερο από ένα χρόνο. Σε όλες τις επαφές μου, θα επισημάνω ότι το έδαφος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης είναι ζωτικής σημασίας για την ειρήνη και τη σταθερότητα των Βαλκανίων. Θα τονίσω την υποστήριξή μας για την ακεραιότητα και την κυριαρχία της».
Οι ισχυροί δεσμοί της Τουρκίας με τα δυτικά Βαλκάνια δημιουργήθηκαν μετά την οθωμανική κατάκτηση του 15ου και 16ου αιώνα, διαδίδοντας το Ισλάμ στην περιοχή. Πιο πρόσφατα, η Τουρκία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ανεξαρτησία της Βοσνίας το 1992 και συνήψε διπλωματικές σχέσεις την ίδια χρονιά.
Τρία χρόνια αργότερα, ο Τούρκος πρόεδρος Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ βοήθησε στη μεσολάβηση της κοινής αμυντικής συμφωνίας μεταξύ της Βοσνίας και της Κροατίας κατά των σερβικών δυνάμεων.
Τουρκικές επιχειρήσεις επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στη χώρα, ιδιαίτερα στον κατασκευαστικό τομέα. Τούρκοι οικοδόμοι έχουν βοηθήσει στην ανοικοδόμηση ιστορικών τζαμιών που καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπως το Bascarsija Mosquein Sarajevo.
Η Τουρκία συμμετέχει επίσης σε μεγάλο βαθμό στην κατασκευή και τη χρηματοδότηση ενός αυτοκινητόδρομου μεταξύ Σεράγεβο και Βελιγραδίου. «Αυτό το έργο είναι ένα έργο ειρήνης που συνδέει όχι μόνο τις χώρες της περιοχής αλλά και τους λαούς», δήλωσε ο Ερντογάν στη Βοσνιακή πρωτεύουσα.
Ο Admir Mulaosmanovic, επίκουρος καθηγητής στη σχολή πολιτικών επιστημών του Διεθνούς Πανεπιστημίου του Σεράγεβο, είπε ότι η δύναμη του Ερντογάν θα μπορούσε να φέρει κοντά τις διαφορετικές πλευρές.
«Η στάση που πήρε και τηρεί η Άγκυρα στην ουκρανική κρίση,η συνεργασία με τη Μόσχα σε πολλούς τομείς, προσπαθώντας να αμβλύνει την κατάσταση αλλά και να παίξει θετικό ρόλο, είναι κάτι που μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμο για τα Βαλκάνια», είπε.
Αναφερόμενος στις σερβικές εθνικιστικές εκκλήσεις για ένωση των πρώην Γιουγκοσλαβικών εδαφών που κατέχονται από Σέρβους, συμπεριλαμβανομένης της Δημοκρατίας Σέρπσκα της Βοσνίας, ο Μουλαοσμάνοβιτς πρόσθεσε:
«Με την εισβολή στην Ουκρανία από ρωσικές δυνάμεις, οι φωνές της Μεγάλης Σερβίας υψώθηκαν και μιλούν για τον αποναζισμό των Βαλκανίων, που ήταν η αφήγηση της Μόσχας τον Φεβρουάριο. Όμως η διαμεσολαβητική θέση της Άγκυρας θα γίνει σεβαστή από το Βελιγράδι και τους πολιτικούς της Μεγάλης Σερβίας. Θα κατανοήσουν τη θέση της Άγκυρας και την ανάγκη να αμβλυνθούν οι εντάσεις και να μετριαστεί η βαριά αφήγηση που έχουμε δει τον τελευταίο μήνα περίπου. Πιστεύω σε αυτόν τον θετικό ρόλο στα Βαλκάνια για την Άγκυρα και τον Πρόεδρο Ερντογάν, διότι στο πλαίσιο της Ουκρανίας, βλέπουμε ότι η Άγκυρα προσπαθεί να σώσει την πιθανότητα ειρήνης».
Είναι επίσης πιθανό ο Ερντογάν να αναφερθεί στην πρόσφατη διαμάχη με το Κοσσυφοπέδιο, όπου η Άγκυρα έχει επίσης στενές σχέσεις. Μια διαμάχη για έγγραφα ταυτότητας μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα τον Ιούλιο οδήγησε σε διαδηλώσεις σε περιοχές του βόρειου Κοσσυφοπεδίου, όπου οι Σέρβοι είναι η πλειοψηφία.
«Αυτή η προοπτική από την Άγκυρα για τις πολιτικές εντάσεις και τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, και ειδικά στη χώρα μας, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, είναι κρίσιμη για την επόμενη περίοδο, ιδιαίτερα τις εκλογές του Οκτωβρίου», είπε ο Μουλαοσμάνοβιτς¨"
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Ο πρόσφατος ρόλος του Ερντογάν στη διασφάλιση της επιτυχημένης συμφωνίας για τα σιτηρά με την Ουκρανία, η οποία επιτρέπει την αποστολή γεωργικών προμηθειών που συγκρατείται από τη ρωσική εισβολή, έχει εξωραΐσει περαιτέρω τη φήμη του ως δυνητικού μεσολαβητή.
Αυτό δίνει άλλο αέρα στα σχέδια και στις κινήσεις Ερντογάν στα Βαλκάνια, όπου έχει αδελφά κράτη το Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη (Β-Ε)και Αλβανία.
Είναι επίσης γνωστό ότι στα Βαλκάνια δύο χώρες κυρίως αντιτάσσονται ανέκαθεν στα τουρκικά σχέδια,οι Ορθόδοξες στο θρήσκευμα Ελλάδα και Σερβία.
Επιδίωξη των Τούρκων είναι να σπάσει ο άξονας Αθήνας-Βελιγραδίου ή τουλάχιστον να μετριαστεί η σημασία του.
Επιχειρεί παράλληλα ο Τούρκος Πρόεδρος να δημιουργήσει υποτιθέμενα καλές σχέσεις με τη Σερβία στη διαμάχη που υπάρχει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη προκειμένου να χρησιμοποιήσει το Βελιγράδι ανάλογα με τα συμφέροντα της και εξηγώ.
Η Ρωσία του Πούτιν τα βρίσκει με τον Ερντογάν στη βάση του win-win σε Συρία, Λιβύη, Ναγκόρνο Καραμπάχ, συνυπάρχοντας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν διαφορές μεταξύ τους.
Τη Ρωσία τη συμφέρει οπωσδήποτε το άνοιγμα ενός θερμού μετώπου στα Βαλκάνια στην παρούσα φάση, αφού αυτό θα αποσπούσε το αποκλειστικό ενδιαφέρον των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Εδώ μπαίνει ο "δούρειος ίππος" για τη Δύση που λέγεται Τουρκία, η οποία όπως προαναφέραμε έχει τις δικές της επιδιώξεις και συμφέροντα στα Βαλκάνια.
Έτσι εάν η Άγκυρα υποδαυλίσει την ένταση στη Β-Ε, "παίζει το χαρτί" του Πούτιν στα Βαλκάνια, αν από την άλλη η Τουρκία παίξει το ρόλο του ειρηνοποιού και κατευναστούν οι εντάσεις μεταξύ ΣέρβωνΒοσνίων, τότε θα το πουλήσει σε ΗΠΑ-ΕΕ-ΝΑΤΟ.
Εκτίμησή μας είναι ότι και στην περίπτωση Β-Ε η Τουρκία θα επιδιώξει παίρνοντας επαμφοτερίζουσες θέσεις , προκειμένου το θέμα να "σέρνεται", έτσι ώστε να εκμαιεύσει ανταλλάγματα από τη Σερβία-Κόσοβο, Ρωσία, ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ
Ο ρόλος της Ελλάδας
Ωστόσο η Ελλάδα θα πρέπει να παίξει το ρόλο της ηγέτιδας δύναμης στα Βαλκάνια, ενθαρρύνοντας την ένταξη των Βαλκανικών χωρών στην ΕΕ
Μόνο έτσι θα καταλαγιάσουν οι πολλές Εθνικιστικές και εθνοτικές τάσεις που ευδοκιμούν στις Βαλκανικές χώρες, τις οποίες μαζί με τις θρησκευτικές αντιθέσεις, μπορούν να εκμεταλλευθούν για ίδιο όφελος η Τουρκία, Ρωσία και άλλες χώρες, προκαλώντας αναταραχή και συγκρούσεις στα Βαλκάνια
