Πρόκειται για την ιστορία ενός τόπου που απασχολεί εδώ και δεκαετίες την ισραηλινή πολιτική, τα δικαστήρια και τη διεθνή διπλωματία. Ο λόγος για την περιοχή Μασαφέρ Γιάτα στη Δυτική Όχθη, η οποία στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ανακηρύχθηκε από τον ισραηλινό στρατό περιοχή στρατιωτικής εκπαίδευσης. Το 2022 το ανώτατο δικαστήριο του Ισραήλ ενέκρινε την κατεδάφιση περίπου 20 παλαιστινιακών χωριών, όπου διέμεναν συνολικά γύρω στους 1.000 κατοίκους. Η εξέλιξη αυτή ανησύχησε τη γερμανική κυβέρνηση, η οποία κάλεσε το Ισραήλ να μη συνεχίσει το συγκεκριμένο σχέδιο. Αυτά είναι τα γεγονότα.
Το ντοκιμαντέρ “No Other Land” («Καμία άλλη γη») μίας ομάδας που αποτελείται τόσο από Ισραηλινούς όσο και από Παλαιστινίους παρουσιάζει τη συναισθηματική πτυχή της υπόθεσης από τη σκοπιά των Παλαιστινίων κατοίκων.
Τις πρώτες εικόνες που προβάλλονται στην ταινία τις τράβηξε το 2019 ο Μπασέλ Άντρα, ένας νεαρός από τη Μασαφέρ Γιάτα. Σε αυτές φαίνονται κάποιες γυναίκες, οι οποίες προσπαθούν να διασώσουν τα υπάρχοντά τους από το σπίτι τους, προτού το κατεδαφίσει μία μπουλντόζα υπό την επιτήρηση ομάδας στρατιωτών. Οικογένειες Παλαιστινίων ψάχνουν καταφύγιο σε μία σπηλιά κουβαλώντας τα πλυντήρια και τους καναπέδες τους. «Όταν βλέπω τι γίνεται, με πιάνει τέτοιος θυμός που θέλω να ρίξω πέτρες», λέει ο πατέρας του Άντρα. «Αλλά συγκρατούμαι».
«Τι σε νοιάζει;»
Ο Γιουβάλ Αμπραχάμ, ένας Ισραηλινός δημοσιογράφος, έρχεται στην περιοχή. Μιλάει άπταιστα αραβικά και θέλει να γράψει για τα όσα κάνει ο ισραηλινός στρατός – για τα «εγκλήματα», όπως λέει. Σε μία σκηνή της ταινίας ένας στρατιώτης τον ρωτάει: «Τι σε νοιάζει εσένα;». Και ο Αμπραχάμ απαντάει: «Με νοιάζει, γιατί όλα αυτά γίνονται στο όνομά μου».
Ο Άντρα και ο Αμπραχάμ γίνονται φίλοι και γυρνούν μαζί το ντοκιμαντέρ. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2023 γίνονται μάρτυρες του ίδιου μαρτυρίου ξανά και ξανά: μπουλντόζες, κατεδαφίσεις, στρατιώτες, κάποιοι άνθρωποι να προσπαθούν να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους στα κρυφά, άλλοι να αντιστέκονται, άλλοι να συλλαμβάνονται.
Μία ταινία που προκάλεσε ντόρο στην Μπερλινάλε
Το “No Other Land”, που έρχεται τώρα στους κινηματογράφους, τιμήθηκε με το Βραβείου Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και το Βραβείο Κοινού στη φετινή Μπερλινάλε. Με τον ντόρο που δημιουργήθηκε όμως γύρω από την ταινία, τα βραβεία πέρασαν σε δεύτερη μοίρα.
Αρκετοί σκηνοθέτες άσκησαν ανοιχτά κριτική στο Ισραήλ – με τη στάση τους αυτή να χαρακτηρίζεται από άλλους ως μεροληπτική και αντισημιτική. Το Κεντρικό Συμβούλιο των Εβραίων έκανε λόγο για «ιδεολογικό μίσος ενάντια στο Ισραήλ και τους Εβραίους». Η βία εναντίον των Ισραηλινών, ιδίως η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς λίγους μήνες πριν, δεν αναφέρθηκε σχεδόν καθόλου στην εκδήλωση. Ακόμη και ο Αμπραχάμ, ο οποίος μίλησε για «μία κατάσταση απαρτχάιντ» ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστινίους, κατηγορήθηκε για αντισημιτισμό. Ο δημοσιογράφος απέρριψε τις κατηγορίες ως εντελώς παράλογες, τονίζοντας πως μέλη της οικογένειας του παππού του είχαν δολοφονηθεί από τους Γερμανούς στο Ολοκαύτωμα.
Μία διαφορετική οπτική
Το “No Other Land” πάντως ρίχνει φως μονάχα σε μία πτυχή της σύγκρουσης Ισραηλινών και Παλαιστινίων παρουσιάζοντας με τρόπο ξεκάθαρο ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός της ιστορίας. Παρ’ όλα αυτά η ταινία μάς επιτρέπει να δούμε τα πράγματα μέσα από μία διαφορετική οπτική, μία οπτική που συχνά παραμερίζεται. Ένα ντοκιμαντέρ που σε φέρνει σε άβολη θέση – έστω και για μόλις 90 λεπτά.
