Νεκροί είναι, όπως αναμενόταν, οι επιβαίνοντες στο ιρανικό ελικόπτερο τύπου 212 που συνετρίβη τελικά κοντά στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν και μεταξύ των οποίων βρίσκονταν ο πρόεδρος του Ιράν Ιμπραχίμ Ραΐσι και ο υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν, καθώς και ο εκπρόσωπος Τύπου και άλλοι αξιωματούχοι.
Αυτή είναι μια ευαίσθητη στιγμή για το Ιράν. Ο πρόεδρος Ραϊσί είναι ο δεύτερος πιο σημαντικός άνθρωπος στο Ιράν, μετά τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Ο θάνατός του θα έχει εκτεταμένες συνέπειες, γράφει το Sky News.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ολονύκτιο θρίλερ: Εντοπίστηκε απανθρακωμένο το ελικόπτερο του Ιρανού Προέδρου Ραΐσι – «Κανένα σημάδι ζωής» στο σημείο συντριβής (Βίντεο)
Ο Εμπραχίμ Ραΐση, 63 ετών, ένας σκληροπυρηνικός κληρικός, εξελέγη πρόεδρος του Ιράν το 2021 όταν διαδέχθηκε τον μετριοπαθή Χασάν Ροχανί. Κατά τη θητεία του ως πρόεδρος, έχει ηγηθεί στρατηγικής για την επέκταση της περιφερειακής επιρροής της χώρας του, υποστηρίζοντας αντιπροσώπους μαχητών σε όλη τη Μέση Ανατολή και επισπεύδοντας τα πυρηνικά προγράμματα της χώρας.
Ο Ραΐσι θεωρούνταν ως ο πιθανός διάδοχος του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ του ανώτατου ηγέτη, της υψηλότερης πολιτικής και θρησκευτικής θέσης στην Ισλαμική Δημοκρατία.
Ανέλαβε τα ηνία μιας χώρας που βρισκόταν σε βαθιά κοινωνική κρίση και μιας οικονομίας κατεστραμμένης από τις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Τεχεράνης για το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Στο άμεσο διάστημα, ο αντιπρόεδρός του Μοχάμαντ Μοχμπέρ θα αναλάβει τον έλεγχο και θα διεξαχθούν εκλογές εντός 50 ημερών.
Μετά από χρόνια αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί το 2022, αυτή μπορεί να είναι η στιγμή που το κίνημα διαμαρτυρίας θα αναγεννηθεί ξανά, κατά τον ανταποκριτή του βρετανικού ΜΜΕ.
Υπάρχουν επίσης πολλές ομάδες αντιφρονούντων και μέσα στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένου ενός παρακλαδιού του Ισλαμικού Κράτους, που θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από αυτή την κατάσταση.
Ο Ραΐσι δεν ήταν καθολικά δημοφιλής στο Ιράν. Έγινε πρόεδρος το 2021 τη δεύτερη φορά και μόνο με ποσοστό συμμετοχής 41%, το χαμηλότερο από την επανάσταση του 1979.
Ποιος αναμένεται να είναι ο διάδοχος του Ιρανού προέδρου Ραϊσί
Ο διάδοχος του Ραΐσι θα είναι πιθανότατα ο εκλεκτός υποψήφιος του ανώτατου ηγέτη και σίγουρα ένας άλλος υπερσυντηρητικός σκληροπυρηνικός.
Μακροπρόθεσμα, ο θάνατος του Ραϊσί θα είχε συνέπειες για τον ανώτατο ηγέτη. Θεωρούνταν ο ένας από τους δύο επικρατέστερους υποψήφιους για να διαδεχθεί τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ μετά το θάνατό του, ο άλλος ήταν ο γιος του Χαμενεΐ, ο Μοτζταμπά.
Guardian: Αβεβαιότητα
Σε τροχιά πολιτικών ανακατατάξεων, το εύρος και η κατεύθυνση των οποίων δεν μπορεί να προβλεφθεί έχει εισέλθει το Ιράν μετά το θάνατο του προέδρου και του υπουργού Εξωτερικών, καθώς ο Ραΐσι θεωρούνταν επίσης διάδοχος του Χομενεΐ, ο οποίος αναμενόταν είτε να πεθάνει, είτε να αποσυρθεί από την ενεργό δράση.
Όπως σημειώνει ο Guardian ο θάνατος του Ραϊσί θα ενισχύσει την αίσθηση μιας χώρας που βρίσκεται ήδη σε πολιτική μετάβαση. Η βρετανική εφημερίδα υπενθυμίζει ότι «ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο εξελέγη μόλις την 1η Μαρτίου, κατά την οποία η συμμετοχή σε ορισμένες περιφέρειες έπεσε κάτω από το 10%, και συνολικά η συμμετοχή σε εθνικό επίπεδο έφτασε μόλις το 41% - ένα χαμηλό ρεκόρ».
«Μεταρρυθμιστές ή μετριοπαθείς πολιτικοί είτε αποκλείστηκαν είτε ηττήθηκαν κατά κράτος με αποτέλεσμα το νέο κοινοβούλιο του Ιράν να είναι διχασμένο ανάμεσα στους παραδοσιακούς σκληροπυρηνικούς και την υπερσυντηρητική ομάδα γνωστή ως Paydari ή Μέτωπο Σταθερότητας» συνεχίζει στην ανάλυσή του ο Guardian.
Στο πλαίσιο αυτό, προστίθεται στην ανάλυση, γίνεται πιο έντονη η αίσθηση ότι το Ιράν μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά μετά τον ουσιαστικό αποκλεισμό των μεταρρυθμιστών από τη συμμετοχή στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά από το 1979.
Η αναστάτωση αυτή, σημειώνει ο Guardian, έρχεται σε μια εποχή που το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει τέτοια αβεβαιότητα, καθώς αντιμετωπίζει προκλήσεις από τη Δύση σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, μια οικονομία σε κακή κατάσταση και τεταμένες σχέσεις με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Η εικόνα της αστάθειας επιτείνεται από την απώλεια του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, μιας χώρας που μέχρι σήμερα υπερηφανευόταν για τον έλεγχο και την προβλεψιμότητα. Σύμφωνα με τον Guardian ο πιθανότερος νέος υπουργός Εξωτερικών του Ιράν θα είναι ο Αλί Μπαγκερί, αλλά οι σκληροπυρηνικοί της χώρας μπορεί να τον θεωρήσουν υπερβολικά πρόθυμο να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Την κατάσταση επιδεινώνει το γεγονός ότι το Ιράν πρέπει μέσα σε 50 ημέρες να βρει τον επόμενο πρόεδρό του - καθώς δεν έχει πρόεδρο εν ενεργεία από το 1979 - χρόνος που θεωρείται σχετικά λίγος για τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και το περιβάλλον του κάποιον που όχι μόνο θα γίνει πρόεδρος σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, αλλά και θα είναι σε ισχυρή θέση για να διαδεχθεί τον ίδιο τον Χαμενεΐ.
«Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις απαιτήσεις των φατριών εντός της χώρας να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα» καταλήγει στην ανάλυσή του ο Guardian.
BBC: Να μην περιμένουμε μεγάλες αλλαγές
Δεν θα πρέπει να περιμένουμε μεγάλες αλλαγές, έγραφε το BBC, που πάντως σημειώνει ότι η αστάθεια θα μπορούσε να επηρεάσει την οικονομία που ήδη δοκιμάζεται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Δύσης. Από χθες το ιρανικό ριάλ σημειώνει κατακόρυφη πτώση έναντι του αμερικανικού δολαρίου.
Στο Ιράν ο ρόλος του προέδρου είναι μάλλον περιορισμένος, καθώς ο θεσμικός ρόλος του περιορίζεται στα εσωτερικά ζητήματα. Στα μάτια των περισσότερων Ιρανών, ο ανώτατος ηγέτης και οι Φρουροί της Επανάστασης είναι αυτοί που λαμβάνουν τις σημαντικές αποφάσεις για τα διεθνή αλλά και για τα θρησκευτικά-πολιτικά θέματα που έχουν τόσο μεγάλη σημασία στη χώρα.
Ο Ραΐσι όμως ήταν ένας από τους πιο συντηρητικούς προέδρους που είχε ποτέ το Ιράν και βρισκόταν πολύ κοντά στον ανώτατο ηγέτη, ενώ ήταν επίσης ένας από τους σοβαρούς υποψήφιους για να τον διαδεχθεί.
Ποιος είναι ο Ραΐσι
Ο Ραΐσι, γεννημένος στην ανατολική πόλη Mashhad το 1960 σε μια ευσεβή θρησκευόμενη οικογένεια, στήριξε την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν, η οποία ανέτρεψε τη μοναρχία της χώρας το 1979.
Ως θρησκευτικός λόγιος στη θεοκρατική κυβέρνηση της χώρας και προστατευόμενος του Χαμενεΐ, ο Ραΐσι ανέβηκε στις τάξεις του δικαστικού σώματος της χώρας, υπηρετώντας ως εισαγγελέας σε πολλές πόλεις.
Ως κορυφαίος δικαστής του Ιράν, πιστεύεται ότι ήταν μέλος μιας μικρής επιτροπής που διέταξε την εκτέλεση χιλιάδων πολιτικών αντιφρονούντων το 1988.
Ο Ραΐσι είχε κατηγορηθεί για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του είχαν επιβληθεί κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η προεδρία του Ραΐσι
Το Ιράν βρέθηκε στη δίνη κύματος μαζικών διαδηλώσεων που προκάλεσε ο θάνατος του Μάχσα Αμινι ενώ βρισκόταν υπό κράτηση από τις ιρανικές αρχές τον Σεπτέμβριο του 2022 . Τον Μάρτιο του 2023, οι Ιράν και Σαουδική Αραβία, περιφερειακοί αντίπαλοι, υπέγραψαν μια αιφνιδιαστική συμφωνία με την οποία αποκατέστησαν τις διπλωματικές τους σχέσεις.
Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα προκάλεσε ξανά περιφερειακές εντάσεις με αποκορύφωμα την κλιμάκωση που απείλησε να προκαλέσει μία ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής με την Τεχεράνη να εκτοξεύει εκατοντάδες πυραύλους και ρουκέτες απευθείας στο έδαφος του Ισραήλ από το Ιράν τον Απρίλιο του 2024.
Η Τεχεράνη συνέχισε επίσης το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου και προχώρησε στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων. Ο πολύχρονος σκιώδης πόλεμος της χώρας με το Ισραήλ ξέσπασε τον περασμένο μήνα αφότου το Ιράν εκτόξευσε εκατοντάδες πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον του Ισραήλ. Η επίθεση προέκυψε από την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών μετά την επιδρομή της Χαμάς, μιας μαχητικής ομάδας που υποστηρίζεται από το Ιράν, στις 7 Οκτωβρίου.
Την ίδια περίοδο, το Ιράν έχει αναδειχθεί, επίσης, ως ο πιο αξιόπιστος ξένος προμηθευτής στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Ρωσίας. Τ
Το 2023, το Ιράν προχώρησε σε συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία και αποκατέστησε τις διπλωματικές σχέσεις.
